Felix Meritis Amsterdam
12 juni 2020
Felix Meritis opent na een grondige verbouwing opnieuw haar deuren. Dit imposante gebouw aan de Keizersgracht werd in 1788 gebouwd voor een genootschap van wetenschappers, kunstenaars, ondernemers en denkers. Het was destijds een broeinest van creativiteit, ideeënvorming en kruisbestuivingen tijdens de intellectuele stroming ‘De Verlichting’. Vijf verschillende departementen werden in één gebouw ondergebracht; Muziek, Koophandel, Letterkunde, Natuurkunde en Teekenkunde.
Prijswinnend bureau i29 heeft in opdracht van Amerborgh het interieurontwerp van Felix Meritis anno 2020 gemaakt; een uitgesproken en charismatisch ontwerp dat is geïnspireerd op de rijke geschiedenis van het pand. Elke ruimte refereert naar een specifieke periode in de historie van het gebouw. Het uitgangspunt was om diversiteit te tonen en alle zalen een eigen identiteit te geven, zoals ook in 1788 elk departement zijn eigen invulling kreeg. Samen vormen ze een verzameling kleurrijke karakters in het huis van de verlichting. In samenwerking met een groot team van specialisten en adviseurs is het gebouw volledig gerenoveerd; nieuwe installaties en akoestische voorzieningen zijn zorgvuldig ingebracht binnen de monumentale schil. MATH architecten was verantwoordelijk voor het bouwkundig plan van aanpak van de renovatie. Het plan gaat uit van het herstel van de oorspronkelijke gebouw contour waarbij de nodige installaties door een nieuwe dakkap geheel aan het oog worden onttrokken. In contrast met de bestaande klassieke omgeving maakte i29 nieuwe interventies en afwerkingen in het interieur duidelijk als zodanig herkenbaar, dit brengt het pand weer in zijn geheel naar het nu.
Felix Meritis kent vele prominente gebruikers in de geschiedenis waaronder een drukkerij, het CPN hoofdkantoor en het Shaffytheater. Het pand word nog altijd tot een van de belangrijkste monumenten in Amsterdam gerekend. Het nieuwe Felix Meritis borduurt voort op het verleden, en experimenteert met programma’s voor een nieuwsgierig publiek. Puttend uit de domeinen technologie, ondernemerschap, wetenschap en kunst, waarmee met een nieuwsgierige blik de toekomst word verkend. Amerpodia beheert de programmering van een viertal ‘cultuurhuizen’ in Amsterdam waaronder de Rode Hoed, het Compagnie theater, De Nieuwe Liefde en nu ook Felix Meritis. Samen leveren zij een substantiële bijdrage aan het maatschappelijke en culturele leven in Amsterdam.
Het entree gebied met een restaurant en ontvangstruimte is een moderne interpretatie van stijlkamers uit de 18e eeuw, met originele kleuren en wandbespanningen, geproduceerd met hedendaagse technieken. Voor het restaurant is een afbeelding van een Hollandse lucht verwerkt tot een tactiele wandbekleding. In de ontvangstruimte is een oude ets van de oorspronkelijke Teekenzaal vertaald naar een textiele wandbespanning. i29 werkte hiervoor samen met Buro Belen om het textielontwerp in materiaal, kleur en uitwerking op elkaar af te stemmen. Een lichtinstallatie als moderne ‘kroonluchter’ aan het plafond verbind de twee kamers tot een grootse entree. Informatie voorziening en zaal programmering is subtiel verwerkt in een grote doorkijk spiegelwand met geïntegreerde LED signing. Door het hele pand zijn voor de informatie voorziening van de zalen deze spiegelschermen geplaatst.
De Concertzaal is grotendeels teruggebracht in historische kleurstellingen waarmee de zaal haar klassieke uitstraling terug heeft gekregen. Strakke stalen kroonluchters en technische wandelementen die zijn toegevoegd plaatsen de zaal weer in het heden. De flexibele wandkasten zijn zowel akoestisch absorberend als reflecterend toepasbaar, en maken zowel akoestische concerten als versterkte muziek mogelijk. Het pand moet uiteindelijk een bruisend cultuurhuis zijn voor jong en oud; zowel een klassiek concert als een house feest is nu mogelijk.
De Zuilenzaal heeft een geheel eigen karakter; hier is bewust gekozen om het rauwe, doorleefde karakter zoveel mogelijk in ere te behouden, als het ware te ‘bevriezen’ in de tijd. De zaal is echter, haast onzichtbaar, compleet voorbereid op de toekomst met inbreng van alle nodige techniek en installaties, maar de historie is nog steeds overweldigend aanwezig. De Shaffy zaal verwijst in kleur- en materiaalgebruik naar de roemruchte sixties en Ramses Shaffy, toen de zaal fungeerde als pleisterplaats van de Nederlandse avant-garde. Een eigen vertaling hiervan in het interieur is het gebruik van intens en contrastrijk kleurgebruik op akoestische wanden rondom de zaal, het meubilair en de bar ruimte.
Des te hoger in het pand, hoe moderner het interieur. De Teekenzaal verwijst naar de oorspronkelijke functie van atelier voor teeken- en schilderkunst met grote ‘vellen papier’ aan het plafond ten behoeve van de akoestiek en een grafische vlakverdeling op de vloer. De Huslylounge, een voormalig kantoor, heeft een volledige metamorfose ondergaan en is getransformeerd tot een kleurrijke ‘tuinkamer’ uitgevoerd in felle kleuren en badend in het licht door een nieuwe lichtstraat. Deze ruimte zal als lounge fungeren tijdens de grotere evenementen, maar is -net als alle andere zalen- volledig flexibel inzetbaar voor de verhuur van feesten, congressen, debatten, televisieopnames, theater- en dans voorstellingen, vergaderingen en meer.
De Koepelzaal- en zolder zijn in ere hersteld waarbij alle aandacht uitgaat naar de originele balkenconstructie. Nieuwe toevoegingen zijn zo simpel mogelijk gehouden om de bestaande kwaliteit van de ruimte te benadrukken. Het trappenhuis is als verbindend element afgewerkt in neutrale wit- en grijstonen met in het centrum de iconische trap die volledig is gerestaureerd. De afwerking van de toegangsdeuren naar de hoofdzalen geven echter al een hint van het karakter dat zich erachter bevind.
De enorme diversiteit in programmering vraagt om een indeling waarbij alle zalen volledig flexibel en snel om te bouwen zijn. Met name het vinden van een geschikte stapelbare stoel was zeer belangrijk, omdat deze in alle zalen word toegepast. i29 heeft uiteindelijk speciaal voor Felix Meritis een stoel ontworpen die aan alle eisen voldoet; stapelbaar, comfortabel, licht, en qua uitstraling passend bij de monumentale omgeving van Felix Meritis anno 2020. Stoel ‘Felix’ is ontwikkeld in samenwerking met Lensvelt.
De grote uitdaging was om dit eeuwenoude pand naar het ‘nu’ te brengen, niet alleen qua techniek, installaties en akoestische voorzieningen, maar ook in uitstraling en beleving. Verlichting, techniek en installaties zijn zorgvuldig geïntegreerd en subtiel ingebracht. In lijn met het oorspronkelijke gedachtegoed van het genootschap Felix Meritis, is het nieuwe interieur vooruitstrevend maar met respect voor de geschiedenis van het pand ontworpen. Een nieuw hoofdstuk van het cultuurhuis voor de mens met een nieuwsgierige geest.