Xavier, Zuidas
18 november 2019
Bakstenen stadspaleis met een twist
Stoere stadspaleizen moesten het worden, de hoge woongebouwen in het centrumgebied van de Zuidas. Voor kavel 4 in het plangebied ontwierp KENK Architecten woongebouw Xavier, een ensemble van drie panden rond een semi-openbare tuin. Het ensemble kreeg een klassiekde driedeling van plint, middenpartij en kroon, met pregnante omloopbalkons als extra geleding. Aan de gevels: prefab betonelementen met steenstrips in de Hagemeistersortering Haltern GT.
Xavier bestaat uit een 70 meter hoge woontoren en twee 'urban villa’s' van zeven lagen hoog. In de toren bevinden zich 110 huurwoningen met daarboven 49 koopwoningen. De plint van Xavier biedt ruimte aan 300 vierkante meter commerciële ruimte, parkeren is ondergronds opgelost (122 parkeerplaatsen).
Naar boven toe worden de woningen in de toren groter: van 60 vierkante meter (appartement onderin) tot 345 vierkante meter (penthouse in de kroon). De raampartijen worden naar boven toe breder, waardoor het gebouw naar boven toe steeds transparanter wordt.
KENK Architecten gaf de toren een opbouw van plint, middenpartij en kroon en maakte de stapeling van de verschillende woningtypes afleesbaar met banden uit omloopbalkons. Projectarchitect Pim Köther: "De driedeling en de omloopbalkons geven het gebouw een meer ‘menselijke’ maat. Als bewoner kun je aan de gevel goed aflezen waar je woont."
In Xavier lopen verticale penanten in de gevels als slanke 'zuilen' van boven naar beneden, met daartussen horizontale banden van gemetselde lateien. Pim Köther: "Dat maakt de prefab gevels, al zijn ze niet dragend, toch afleesbaar. We hebben hier bewust niet de vormvrijheid opgepakt die prefab biedt. We hebben aan de gevels een constructieve logica tot uitdrukking gebracht."
De omloopbalkons zorgen bovendien voor herkenbaarheid. Pim Köther: "Alle gebouwen op de Zuidas hebben een twist. In Xavier zijn de omloopbalkons de bijzondere elementen die het gebouw onderscheiden en herkenbaar maken, van dichtbij en vanaf de Amsterdamse Ringweg."
Behalve een twist, moest de woonbebouwing in het plangebied ook 'stoer' worden, zo was de eis vanuit het stedenbouwkundig plan. Vast lag ook dat de gevels bekleed moesten worden met baksteen. Voor Xavier zocht KENK Architecten naar een steen die wat betreft stevigheid kon wedijveren met de aanpalende kantoorarchitectuur en tegelijkertijd zou uitstralen dat Xavier een grootstedelijk woongebouw is. Pim Köther: "Voor woningbouw is baksteen het meest geschikte gevelmateriaal, vanwege de uitstraling en de duurzaamheid. Het is een natuurlijk materiaal dat prachtig veroudert en past binnen de Nederlandse bouwtraditie. Daarnaast is het modulair: je kunt baksteen op allerlei verschillende manieren aan de gevel toepassen."
KENK Architecten koos voor de rijke, genuanceerde Hagemeistersortering Haltern GT, toegepast in een grid van metselwerk en raampartijen, met verschillende metselverbanden en uiteenlopende neggematen. Pim Köther: “Het ‘strenge’ gevelritme met zijn vele herhalingen reageert op de naastgelegen kantoorarchitectuur, de tint van de steen op de grijstinten in die architectuur. De individuele stenen bezitten een aardse uitstraling die goed past bij een woongebouw. Het zijn zeer genuanceerde, levendige stenen. Wij zijn als bureau gecharmeerd van stenen met een robuuste en tactiele uitstraling, die de levendigheid bezitten van bijvoorbeeld de mooi gesinterde stenen in de negentiende eeuwse Europese architectuur. Hagemeister produceert stenen die die sfeer nog ademen. Daarnaast bezitten de Hagemeisterstenen een hardheid die garandeert dat de sortering aan de gevels lang mooi blijft.”
In de urban villa's is het metselwerk traditioneel gemetseld, in de toren koos hoofdaannemer Waal voor prefab gevelelementen. De 70 meter hoge toren heeft aan de kopgevels dragende prefab sandwichelementen, aan de voor- en achtergevel niet-dragende invulelementen. De dragende binnenbladen aan de kopzijdes vormen de hoofddraagstructuur van de toren.
De prefab elementen werden in de fabriek voorzien van beglaasde kozijnen. De Hagemeister steenstrips zijn in beton gestort, op rubber matten. Het beton vormt de, 8 tot 10 mm verdiept liggende, esthetische voeg.
Projectgegevens
Opdrachtgever: Zuidschans C.V. (AM/ BPD) en Achmea (huurwoningen)
Ontwerp: KENK architecten, Amsterdam
Projectarchitect: Pim Köther
Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Waal, Vlaardingen
Hagemeistersortering: Haltern GT
Formaat: 210 x 35 x 51 mm
Gemetseld geveloppervlak: ca. 10.000 m²
Oplevering: april 2019