Woningbouw Fruitbuurt Noord
17 juni 2019
Verbinden en verdiepen met baksteen
Aansluiten bij de buurt en samenhang creëren in de architectuur: dat waren de uitgangspunten bij de 136 eengezinswoningen en 64 appartementen die LEVS architecten ontwierp voor de Utrechtse Fruitbuurt Noord. De Hagemeistersortering Schleswig GT speelt daarbij een belangrijke rol. De gemetselde gevels voegen zich naar de bestaande baksteenarchitectuur en karakteristieke banden uit staand en liggend metselwerk binden de nieuwbouw samen tot een herkenbaar ensemble. De Hagemeistersortering zorgt bovendien voor een verdieping, aldus LEVS-architect Adriaan Mout: "De duurzame kwaliteit en de oppervlaktetextuur van de warme, levendige steen met zijn kolenbrand en sintering verrijken de nieuwbouw én de buurt."
Tuinwijk Fruitbuurt Noord in het Utrechtse Ondiep is een klassieke volksbuurt met overwegend vooroorlogse woningbouw. De buurt wordt momenteel gefaseerd verbeterd, met nieuwbouw- en renovatieprojecten. LEVS architecten maakte voor twee plandelen een ontwerp voor 64 appartementen en 136 eengezinswoningen, een mix van sociale huur, vrije sector huur en koop.
Die mix is verdeeld over kloeke nieuwbouw aan de brede Laan van Chartroise en een aantal stroken eengezinswoningen achter deze doorgaande laan. De 64 appartementen zijn verdeeld over twee nieuwbouwblokken met uitkragende gemetselde balkons, in het oog springende hoekramen en witte bloemkozijnen. Aan het Ondiep, de Framboosstraat en de Aardbeistraat ontwierp LEVS architecten moderne eengezinswoningen in stroken van twee bouwlagen hoog en kappen met rode pannen.
De architectuur haakt in beide gevallen welbewust aan op de wijk, stelt projectarchitect Adriaan Mout: "In Fruitbuurt Noord staan stempels van typische vooroorlogse stedenbouw, met stroken eengezinswoningen. Hier oogt de Utrechtse volksbuurt dorps, met sobere tuindorp-architectuur in rode steen en pannen, voorzien van tuintjes en een achterpad. Onze nieuwbouw zoekt met eenzelfde kleinschaligheid aansluiting bij de bestaande bebouwing en dat dorpse karakter. Daarnaast is er de Laan van Chartroise. Hier is voor de gevelwanden een stedelijk profiel met vier tot vijf bouwlagen de norm. Onze twee appartementengebouwen sluiten architectonisch aan op de al gerealiseerde nieuwbouw aan deze hoofdweg."
Aan de gevels kregen alle woningen en appartementen van LEVS architecten de donkerrode Hagemeistersortering Schleswig GT. Mout: "De bestaande bebouwing was uitgevoerd met bezande steen in rood en geel. De gevels van deze blokken zijn inmiddels behoorlijk vaal – de gevelsteen heeft de tand des tijds niet goed doorstaan. Wij kozen voor de hardere Hagemeistersteen, die lang mooi blijft. De Schleswig GT heeft dankzij kolenbrand en sintering bovendien een warmte en levendigheid waarmee we in de nieuwe architectuur een verdieping konden realiseren. De oppervlaktetextuur zorgt samen met de duurzame kwaliteit van de steen voor een verrijking van de lange wanden en de repeterende gevels. Sintering en kolenbrand geven de Hagemeistersortering een klassieke tint die zich heel goed leent voor het verlevendigen van de grote gevelvelden in deze projecten."
De gevels van zowel de appartementengebouwen als de eengezinswoningen hebben een opvallende geleding uit banden van staand en liggend metselwerk, voorzien van twee verschillende kleuren voegen. Mout: "Deze banden verbinden de blokken en de stroken, waarbij we veel aandacht hebben besteed aan hoeken, ingangen, de overgang van openbaar naar privé en aan een zorgvuldige ambachtelijke detaillering. In de eengezinswoningen is die band toegepast als een plint die soms omhoog loopt en tot aan het dak reikt. Tegelijkertijd hebben we de pannendaken her en der naar beneden doorgetrokken. Het metselwerk is doorgezet tot in bijvoorbeeld de tuinmuurtjes, om de samenhang tussen de gebouwen aan en achter de Laan van Chartroise te vergroten."
De horizontaal gemetselde gevelbanden hebben een wildverband, de verticale banden zijn gemetseld in halfsteensverband - met in de horizontale metselvelden een antracietkleurige voeg en in de verticale velden een lichtgrijze voeg. Adriaan Mout: "De steen verdraagt die verschillende voegkleuren goed. We hebben in de gevels lang gezocht naar een goede balans tussen de samenhang van blokken en stroken en een kloek architectonisch voorkomen - waarbij we de banden in de gevels heel present aanwezig wilden hebben."
Aan de binnenterreinen van de eengezinswoningen koos LEVS aan de gevels voor de gele Hagemeistersortering Rostock GT. Het metselwerk aan de balkons van de appartementen is uitgevoerd in prefab. Adriaan Mout: "Dat is een voorbode van waar we met het metselwerk in de toekomst naar toe gaan, als antwoord op het gebrek aan vakmensen in de bouw en de kosten van in het werk metselen."
Projectgegevens
Opdrachtgever: Mitros, Utrecht (huur), Zondag Ontwikkeling, Tiel (koop)
Ontwerp: LEVS architecten, Amsterdam
Projectarchitecten: Adriaan Mout, Jurriaan van Stigt, Marianne Loof
Hoofdaannemer: Van Wijnen, Eibergen; BAM, Bunnik
Baksteen: Schleswig GT, Rostock GT (binnenterreinen)
Formaat: WF 210 x 100 x 51 mm
Gemetseld geveloppervlak: ca 5.500 m²