Woningen Ooievaarplein - PB
24 februari 2009
Het Ooievaarplein vormt het sluitstuk van ‘Dudok Revisited’*), maar is hierin tegelijkertijd een buitenbeentje. Dit meest zuidelijke deel van de wijk Liebergen lijdt aan een typische naoorlogse schraalheid; daarom hier geen ‘vervangende restauratie’ van de woonblokken van W.M. Dudok, die op deze plek gestaan hebben.
Dit project verrijkt de context door nieuwe kwaliteiten en een nieuwe samenhang. Enkele wezenlijke ingrediënten van dit nieuwe geheel zijn in onze ogen overigens wel typisch Hilversums. Het motto van het project is gezamenlijkheid (gebouwen als parallel voor mensen). De stedelijke ruimte, de bekleding van die ruimte en het uitstralende effect zijn hier primair. De woningen vormen de bouwstenen maar het hoofdthema is datgene wat zij delen.
In het project versmelten eengezinswoningen en portiekwoningen tot één ongedeelde architectuur. De drie nieuwe gebouwen met platte daken zijn alle opgebouwd uit een tweelaags en een vierlaags deel. De verhogingen zijn zo gegroepeerd, dat het nieuwe plein een lage en een hoge toegang krijgt. De lage toegang bevindt zich aan de zuidzijde, ten behoeve van zonlicht op het plein. De kopgevels bij de opbouwen zijn opengewerkt met grote puien, zodat de woningen bij de ‘sprong’ prachtige dakterrassen kunnen krijgen. Vanwege de beoogde verweving is een nadere gebouwgeleding vermeden en zijn de raamcomposities van de twee woningtypes familie van elkaar.
Kleur en detail leggen een relatie met het vooroorlogse, noordelijke deel van Liebergen. De bekleding van de stedelijke ruimte wordt benadrukt, opgespannen over een eenvoudige structuur. De gevels zijn bekleed met baksteen, en uitgevoerd in haut-reliëf, daar waar de gebouwen elkaar naderen, als waren het tandwielen: strepen tegenover strepen, stippen tegenover stippen. De stenen zijn speciaal voor dit project gebakken en zijn verlijmd, om de warme kleur van de steen te laten spreken. Het plastische effect wordt verder benadrukt door diepe negges en enkele naar voren geplaatste ramen. Benadrukking van overige details is vermeden, vensterbanken en dakranden bijvoorbeeld zijn uiterst minimaal gedetailleerd.
De woningen zelf zijn licht, ruim en stedelijk, zonder voortuinen. De verkeersruimtes en ook de badkamers zijn zoveel mogelijk verlicht met daglicht. Dit geldt ook voor collectieve ruimtes als trappenhuizen en liften. Ten behoeve van enige afstand tot het plein zijn de begane grondwoningen 30 cm verhoogd aangelegd. De eengezinswoningen hebben als gevolg hiervan een verhoogde keuken/eetkamer aan de voorzijde en een woonkamer met een extra hoog plafond. De overdekte terrassen van de begane grond-appartementen zijn bereikbaar vanaf het openbaar terrein, als bij een voortuin.
Het Ooievaarplein is opgedragen aan kinderspel en verblijf door voetgangers. Parkeren ten behoeve van de woningen is geregeld aan de achterzijde van de blokken, zodat het plein -behoudens de rijbaan van de Adelaarstraat- autovrij kan zijn. Het plein is onderverdeeld in een publieker deel aan de zuidzijde en een collectief terras aan de bezonde noordkant. Hiertussen bevindt zich een ondiepe vijver die overgestoken kan worden met stapstenen. Keien, wiebelbalken en houten banken vormen het buitenmeubilair. Acht acacia’s die samen een vierde, schaduwrijke pleingevel vormen, zullen worden geplant in november 2008.
*) ‘Dudok Revisited’ is de projectnaam van de herstructurering van Liebergen. Het masterplan is ontworpen door Hans Ruijssenaars. De herstructurering van het hoog gewaardeerde stadsplan met-architectuur van W.M. Dudok uit 1925-1955 richt zich gelijktijdig op technische modernisering en behoud van de originele architectonische compositie. Slechts een klein deel van de woningen wordt in dit plan gerestaureerd. Een veel groter deel van de karakteristieke huizen wordt vernieuwd met gebruikmaking van de ‘Dudok Revisited-methode’: het oorspronkelijke blok huizen wordt gesloopt om plaats te maken voor een volledig nieuw blok met bredere en diepere, technisch modernere woningen, met behoud van de oorspronkelijke principes van architectonische compositie, materiaaltoepassing en detaillering. Op deze manier zijn in Liebergen ca. 250 woningen vervangen. Het Ooievaarplein project bevindt zich op één van de weinige plekken, waar deze methode niet effectief geacht werd.