Eigen Huis: Verschil in bouwleges niet uit te leggen
19 augustus 2005, 15:16
Invoering kostenmodel nodig om grote verschillen terug te dringen
Het bedrag dat een huiseigenaar aan gemeentelijke bouwleges moet betalen voor een verbouwing van zijn huis of de bouw van een nieuwe woning loopt in Nederland sterk uiteen. Voor een identieke bouwvergunning moet in de ene gemeente soms vijf keer zoveel worden betaald als in een andere gemeente. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis naar de hoogte van bouwleges onder 40 gemeenten.
Bouwleges zijn het hoogst in de gemeenten Rijnwoude (ZH) en Amstelveen (NH). Het minst duur zijn de gemeenten Tytsjerksteradiel (Fr) en Terneuzen (Zl). De verschillen tussen de hoogste en laagste gemeenten zijn enorm groot. Zo kost een veelvoorkomende lichte bouwvergunning voor een dakkapel van 10.000 euro in Tytsjerksteradiel 88 euro, terwijl inwoners van Rijnwoude voor dezelfde vergunning 475 euro moeten neertellen. Dat is ruim 5 keer zoveel. Vergunningaanvragers die in Rijnwoude een woning van 130.000 euro willen laten bouwen, betalen 5.519 euro aan leges, terwijl Tytsjerksteradiel hiervoor een rekening stuurt van 'slechts' 1.716 euro. Onderstaand overzicht toont het verschil tussen de hoogste en laagste gemeenten en het landelijk gemiddelde van bouwleges uit het onderzoek.
* totale (ver)bouwkosten waarvoor een vergunning wordt aangevraagd, inclusief welstandstoetsing en exclusief btw
Inzicht in gemeentelijke kosten nodig door uniform kostentoerekeningsmodel
Gemeenten heffen leges om de kosten van hun dienstverlening te dekken. Aan leges mag door gemeenten per saldo niet worden verdiend. Onderzoek uit 2003 en 2004 van Vereniging Eigen Huis toonde aan dat de verschillen tussen gemeentelijke bouwleges enorm zijn en het inzicht in de kostenberekening ver te zoeken is.
Veel gemeentelijke legesverordeningen geven de burger weinig of geen duidelijkheid over de berekeningswijze van de tarieven. De lezer wordt vaak geconfronteerd met ontoegankelijk en onbegrijpelijk jargon en moet zich uitvoerig in de materie verdiepen om de berekening van de bouwleges te kunnen volgen. Daarnaast zijn de verordeningen vaak voor meerdere uitleg vatbaar. Dat gemeenten daar zelf soms ook mee worstelen bleek toen Vereniging Eigen Huis legesberekeningen ter verificatie voorlegde aan de betreffende gemeenten. Sommigen meenden dat de berekeningen van de vereniging niet klopten, terwijl dit na discussie wel het geval bleek.
Mede naar aanleiding van de eerdere onderzoeken van Vereniging Eigen Huis heeft minister Remkes van BZK in september 2003 in de Tweede Kamer aangekondigd de wildgroei in bouwleges aan te zullen pakken en gemeenten te zullen stimuleren om -vooralsnog op vrijwillige basis- meer uniformiteit aan te brengen in de gehanteerde heffingsgrondslagen, de tariefstructuur en de kostentoerekening van bouwleges. Het "Model transparantie bouwgerelateerde leges", dat hiervoor inmiddels in samenspraak met de ministeries van VROM, BZK, Financiën en EZ, de VNG en twaalf gemeenten is ontwikkeld, zorgt weliswaar voor meer eenheid en duidelijkheid in de berekeningswijze, maar biedt geen enkel uitzicht op een einde aan de enorme verschillen in leges tussen gemeenten. Als een gemeente het proces voor bouwverordeningen niet efficient organiseert, biedt het nieuwe model geen prikkel tot verbetering.
Zo blijkt uit het onderzoek van Vereniging Eigen Huis dat de bouwleges in de gemeente Lelystad onder het landelijk gemiddelde liggen. Toch zijn de tarieven volgens deze gemeente meer dan kostendekkend en is er zelfs sprake van een overschot. Rijnwoude, de 'duurste' gemeente uit het onderzoek, “streeft” ondanks tarieven die veelal het dubbele zijn van het landelijk gemiddelde, volgens eigen zeggen naar kostendekkendheid.
Vereniging Eigen Huis is van mening dat alleen een uniform kostentoerekening door gemeenten nodig is om een einde te maken aan de wildgroei in bouwleges. Alleen op deze manier kan een benchmark worden opgesteld waarmee de soms enorme kostenverschillen tussen gemeenten kunnen worden opgespoord en teruggebracht. Vereniging Eigen Huis dringt er bij minister Remkes op aan spoedig stappen te ondernemen om tot een dergelijk kostenmodel te komen.
Daarnaast pleit Vereniging Eigen Huis voor een betere informatievoorziening aan de burger over de werkzaamheden die de gemeente bij een bouwaanvraag verricht en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Deze wens sluit aan bij een recente uitspraak van de Hoge Raad, waarbij wordt gesteld dat een gemeente op controleerbare wijze dient vast te leggen welke uitgaven zij in welke mate door heffingen in een verordening beoogt te dekken. De vereniging denkt hierbij aan een 'bijsluiter', die bij iedere aanvraag voor een bouwvergunning wordt verstrekt. Hierin moet niet alleen de aanvraagprocedure worden uitgelegd, maar dient ook een verantwoording van de legestarieven en uitleg over de werkzaamheden die de gemeente daarvoor uitvoert te worden opgenomen.
Met meer transparantie zullen de tariefstellingen ook beter controleerbaar worden voor de gemeenteraad, zodat die haar toezichthoudende taak beter kan uitvoeren. Uitwassen zoals in Amsterdam-Zeeburg kunnen daarmee worden voorkomen. Nadat Vereniging Eigen Huis vorig jaar de stijging van de bouwgerelateerde legestarieven met 400% aan de kaak had gesteld, besloot de gemeente nader onderzoek uit te laten voeren. Het resultaat hiervan is dat deze deelgemeente onlangs besloot om met terugwerkende kracht in totaal 157.000 euro aan teveel berekende leges terug te betalen.
Uit het onderzoek bleek dat er ook dit jaar weer diverse gemeenten zijn die de tarieven voor bouwgerelateerde leges fors hebben opgeschroefd: voor een nieuwbouwwoning is Hellendoorn (+38,5%) koploper, gevolgd door Lelystad (+28,9%), De Ronde Venen (+23,1%), Urk (+21,6%) en Venlo (+19,7%). Gemiddeld zijn de tarieven voor bouwvergunningen ten opzichte van vorig jaar 5,8% duurder geworden. Vereniging Eigen Huis zal de gemeenten met hoge tarieven en hoge stijgingen schriftelijk om opheldering vragen.
Bron: veh