Typische woonwijk nu ‘laboratorium’ voor ‘wilde’ woonideeën

30 mei 2003, 7:54

De vrijheid van Vrieheide
In opdracht van het Heerlense architectuurcentrum Vitruvianum is onlangs een documentaire gemaakt over de architectonische vrijheden van Vrieheide. De uitzending hiervan op L1 staat gepland voor maandag 9 juni 2003 (tweede pinkster-dag).

In het kader van het grotestedenbeleid wil de gemeente ook de historische kwaliteiten van Heerlense wijken vastleggen. Neem Vrieheide. Een typische woonwijk uit de jaren na de Tweede Wereldoorlog, toen de woningnood hoog was. Maar Vrieheide is niet zomaar een wijk. Door de ‘spontane’ bouwkundige aanpassingen kan zijj anno 2002 gelden als een interessant object in de architectuurdiscussie over het spraakmakende manifest ‘Het Wilde Wonen’..

De bewoners van de vele nieuwbouwwijken die in de jaren vijftig en zestig letterlijk uit de grond werden gestampt, hadden niet veel te willen. Je was al blij als je een dergelijke huurwoning überhaupt kreeg toegewezen. Er werd nog gebouwd indachtig het vooroorlogse overheidsbeginsel van de ‘maakbare samenleving’. Dat hield in: veel (beheersbare) standaardbouw. Ook Vrieheide is in beginsel zo’n typische jaren zestigwijk, met zijn lange rijen identieke huizen.

Experiment Maar door de dreigende mijnschade ontwikkelde Vrieheide zich in de ontwerpfase verder dan de standaard nieuwbouwwijk uit die jaren. De Hongaarse architect Peter Sigmond ontwikkelde voor Vrieheide de ’paalwoning’. Een woning met een bijzondere constructie: een cilindervormige kern, met trappen en toiletten als enige drager. Volgens Sigmond kon op die manier de mijnschade beperkt en eventueel zelfs verholpen worden. Het bleef uiteindelijk bij één proefmodel, maar de belangrijkste kenmerken van de paalwoning werden wel in de andere 800 woningen verwerkt.

Bijzonder stukje Heerlen In de jaren zeventig werd het overgrote deel van de woningen verkocht. De eigenaren kregen daarmee de vrijheid om hun woonwensen in te vullen. Tegen de zin van de gemeente weliswaar, die zich geplaatst zag voor de afgifte van vergunningen voor een ratjetoe van uitbreidingen aan woningen. Variatie vierde hoogtij in Vrieheide. Het is juist deze variatie die de wijk in architectonisch opzicht zo interessant maakt. Vrieheide is onbedoeld een nooit vermoede fraaie ‘proeftuin’ voor vergunningvrij en de daaruit voortkomende resultaten. Perfect aansluitend bij het debat over ‘het wilde wonen’ dat in de architectenwe-reld opgeld doet. In alle opzichten dus een bijzonder stukje Heerlen!

L1 tv Documentaire “Verwilderd Wonen”
Datum: maandag 9-6-2003 (tweede pinsterdag)
Tijdstip: 10.55; 12.55; 18.07; 20.07; 22.07 uur

Trefwoorden

vrijheid

1	Den Haag ziet ruimte voor meer woningen in gebied Laakhavens-Hollands Spoor vrijdag, 19 december
2	Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt twee curatoren aan om thematische lijnen te ontwikkelen maandag, 22 december
3	Kraaijvanger Architects aan de slag met renovatie Station Zuidplein woensdag, 24 december
4	Negenhonderd woningen op historisch zorglandgoed in Vught vrijdag, 19 december
5	2025 in negen renovatie-ontwerpen voor het Binnenhof dinsdag, 23 december

Andere nieuwsberichten

Kraaijvanger Architects aan de slag met renovatie Station Zuidplein

24 december, 9:00

Kraaijvanger Architects gaat van Rotterdams wederopbouwstation een toekomstbestendig, hoogwaardig stedelijk knooppunt maken.

Concrete ontwerpt woongebouw in Philadelphia met gevelkunst door tattoo-artist Henk Schiffmacher

23 december, 12:00

Concrete heeft in een Philadelphia (VS) met Fishtown Urby een volgende bijdrage aan het Amerikaanse woonconcept Urby opgeleverd.

Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt twee curatoren aan om thematische lijnen te ontwikkelen

22 december, 11:20

De Rotterdamse Academie van Bouwkunst stelt Margit van Schaik aan als curator Architectuur en Jutta Hinterleitner als curator Stedenbouw.

Den Haag ziet ruimte voor meer woningen in gebied Laakhavens-Hollands Spoor

19 december, 3:15

De gemeente Den Haag ziet ruimte voor 11.000 nieuwe woningen in het gebied aan de Laakhavenzijde van station Hollands Spoor. Dat zijn er 2.400 meer dan de gemeente bij het begin van de planvorming dacht.

Fijne feestdagen en een gelukkig, gezond en succesvol 2026!

24 december, 1:00

Op maandag 5 januari is de redactie van Architectenweb terug met het dagelijkse architectuurnieuws.

Provincie Zuid-Holland: stroom van zee via Hoek van Holland naar Rotterdamse haven

23 december, 5:00

"Zo kunnen de Rotterdamse haven en regio uitgroeien tot de stekkerdoos van Nederland", stelt gedeputeerde Arne Weverling.

DNR geactualiseerd naar hedendaagse praktijk

19 december, 4:03

DNR2025 is compacter en beter op de hedendaagse praktijk afgestemd dan haar voorganger, met onder meer aandacht voor AI, privacy en kwaliteitsborging.