Documentaire Sanatorium Zonnestraal in Utrecht

16 augustus 2006, 17:08

In filmhuis ’t Hoogt in Utrecht wordt op dinsdag 5 september in de reeks ‘Films en mooie woorden’ de documentaire ‘Zonnestraal, drempels tussen licht en aarde’ vertoond. Deze film van Kiki Amsberg en Henk Renou gaat over het legendarische Sanatorium Zonnestraal.

De film
Op het landgoed Pampahoeve, aan de rand van Hilversum, ligt het sanatorium Zonnestraal. Het is één van de meest beroemde jonge monumenten van Nederland en zal binnenkort worden voorgedragen voor de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Beroemd omdat het internationaal bekend staat als één van de grote voorbeelden van het Nieuwe Bouwen. Geroemd om het sprankelend witte kristallijne voorkomen, de heldere constructie en het vooruitstrevende materiaalgebruik.

Zonnestraal is behalve een architectonisch, ook een sociaal en medisch monument. Het sanatorium is het resultaat van jarenlange inspanning van een groep diamantbewerkers om hun door tuberculose gevelde kameraden bij te staan. Zonnestraal werd gebouwd uit de opbrengsten van koperen steeltjes, een afvalproduct uit de diamantindustrie.

In opdracht van de bevlogen vakbondsman Jan van Zutphen en de voorzitter van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkerbond Henri Polak, ontwierpen de architecten Jan Duiker en Bernhard Bijvoet in de jaren twintig een sanatorium waarin genezing, wonen en arbeid samengaan.

Socialistische idealen verenigen zich in Duikers sanatorium met de ideeën over helderheid en techniek van het Nieuwe Bouwen. In de jaren vijftig verloor het gebouw haar oorspronkelijke functie en takelde het langzaam maar zeker af. In deze documentaire komt de geschiedenis van Zonnestraal, middels archiefbeelden en verhalen van betrokkenen, weer even tot leven.

De lezing
Voor alles was Duiker bezig gestalte te geven aan wat hij noemde de geestelijk economie. Hieronder verstond hij dat men zo doelmatig mogelijk moest omgaan met materiaal- en constructie-eigenschappen, met wetenschappelijke en technische ontwikkelingen, met arbeid, met functionele gegevenheden e.d.

Elke ruimte en combinaties van ruimten gaf hij vorm overeenkomstig de functionele eisen die er aan gesteld werden. In zijn vormgeving streefde Duiker naar immaterialisering en kwam hij tot een universele esthetiek. Deze uitgangspunten van Duiker leidden tot de situatie dat wanneer de functionele eisen van een ruimte veranderen, de materialisatie niet meer voldoet. Dit betekent dat er dan sprake is van een wegwerpgebouw.

Duiker was ervan overtuigd dat zijn gebouw een tijdelijke functie had omdat tuberculose compleet zou worden bestreden. Als gevolg van sociaal-historische en cultuurhistorische redenen is Zonnestraal tot Rijksmonument verklaard en is en zal verder worden gerestaureerd. Hierdoor ontstaat de paradoxale opgave om wegwerpgebouwen te bewaren voor de eeuwigheid.

Wessel de Jonge architecten bna bv is een jong bureau met een bijzondere expertise op het gebied van herbestemming van gebouwen. In 1997 is in een samenwerkingsverband met Hubert-Jan Henket architecten en Alle Hosper landschapsarchitecten een structuurplan ontwikkeld voor herbestemming. Sander Nelissen van Wessel de Jonge architecten vertelt in zijn lezing over de herrijzenis van Zonnestraal.

Praktische informatie
Het programma begint om 19.30 uur (de film duurt een uur). De entree bedraagt 7 euro, reservering is mogelijk via 030 2328388 of reserveer@hoogt.nl.
Bron: Architectuurcentrum Aorta

Trefwoorden

nieuwe bouwen film

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Brand in sanatorium Zonnestraal

5 augustus 2009

Sanatorium Zonnestraal wint internationale prijs

22 oktober 2010

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Vandaag, 15:55

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Vandaag, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Vandaag, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Vandaag, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Vandaag, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Vandaag, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Vandaag, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

Gisteren, 16:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.