Joost Ector

Herfstdip

2 november 2021, 9:15

Het is herfst. De dagen worden korter, extra voelbaar door de wintertijd. De bladeren vallen nog niet want het is te warm voor de tijd van het jaar. Het regent, maar onvoldoende voor een gezonde grondwaterstand. Van de vierde piek is de top nog niet eens in zicht en de kloof tussen gevaccineerd en ongevaccineerd groeit. Den Haag onderhandelt met nauwverholen tegenzin over voorwaarden van een gedwongen huwelijk. Na een mislukte G20 in Rome is nu in Glasgow de klimaattop aan de gang. Dat zou hét aangewezen onderwerp zijn voor deze column. Maar ik voel weerzin om erover te schrijven. Ik zit in een dip.

Tot voor kort ging ondernemerschap rondom duurzaamheid, ook in bouw en architectuur, gepaard met een niet te stuiten optimisme. Logisch, want zonder geloof in eigen kunnen laat een crisis zich niet bezweren. We zouden deze klus samen klaren. We zouden onze schouders eronder zetten en al doende merken hoe leuk het eigenlijk is! Dit soort padvindersenthousiasme zie je inmiddels alleen nog maar bij Postbus 51, dat – als het orkestje op de Titanic – hardnekkig een belachelijk opgewekt spotje blijft uitzenden waarin onder het motto ‘Iedereen doet wat’ de een stralend zijn band harder oppompt en de ander netjes zijn kliekjes bewaart. Ziezo, makkelijk zat!

Anno 2021 ziet de werkelijkheid er een stuk grimmiger uit. In aanloop naar ‘Glasgow’ zijn we overspoeld door ronduit alarmistische klimaatberichtgeving. De doelen van ‘Parijs’ zijn, zo melden deskundigen, onhaalbaar geworden, zelfs als we wereldwijd alle huidige beleidsvoornemens onverkort realiseren. En ‘Parijs’ was zelf ook al niet meer dan damage control. Wetenschappers beschouwen de ‘klimapocalyps’ inmiddels als onafwendbaar. De mensheid kan met een uiterste inspanning nog zien te redden wat er te redden valt, maar moet zich tegelijkertijd voorbereiden op geleidelijke terugtrekking uit klimaat-risicogebieden, met alle politieke en economische chaos van dien. Ook onze eigen delta is reddeloos verloren en al veel eerder dan we dachten.

Tegelijkertijd: hooguit een fractie van het grote publiek realiseert zich wat het kost om daadwerkelijk CO₂-vrij te leven. ‘Kosten’ betekent daarin uitgeven én opgeven. We zullen drastisch anders en vooral bescheidener moeten gaan wonen, eten, werken, reizen en recreëren. Zal het lukken om een meerderheid van de wereldbevolking daartoe te bewegen? Zelfs door ze horrorscenario’s voor te houden zal het moeilijk worden. Vergelijk het met verslavingsproblematiek: iedereen weet inmiddels hoe slecht het is en toch wordt er nog steeds volop gerookt en massaal gezopen.

Bovendien heeft alleen een wereldwijde aanpak echt zin. In rijke landen kunnen we ons de discussie over opofferen of desnoods herdefiniëren van welvaart veroorloven (tenzij je olie of gas verkoopt), maar in armere delen van de wereld ligt dat natuurlijk heel anders. Net nu zij aan de beurt zijn worden ze geacht mee te betalen aan de prijs van onze westerse destructiviteit. Veel landen voelen zich beroofd van hun ontwikkelperspectief, en bepaald niet ten onrechte. We zullen ook hen moeten gunnen waar ze recht op hebben en ze daarvoor ruimhartig de middelen en ‘uitstootruimte’ ter beschikking moeten stellen.

En dat alles terwijl we voor het meest recente examen in mondiale crisisbestrijding de afgelopen anderhalf jaar op een grandioze manier zijn gezakt. Te laat schakelden we van voorkomen naar beheersen en verder door naar bestrijden. En als het op internationaal samenwerken aankwam ging zowat alles fout wat er fout kon gaan. In tijden van crisis gelden blijkbaar nog altijd de wetten van de jungle en het recht van de sterkste. Als dat zo is bij een acute en levensbedreigende pandemie, zouden we dan ineens succesvoller zijn in het bevechten van een sluipende ramp als klimaatverandering?

U heeft het door: als ik heel eerlijk ben, weet ik momenteel even niet waar ik de moed en de motivatie vandaan moet halen. Gewoon verder werken aan projecten waarin iedereen weet dat we niet mogen doen wat we zouden kunnen doen, laat staan wat we zouden moeten doen? Marketing boven de waarheid stellen en blijven roepen hoe geweldig groen we bezig zijn? Daarvoor ontbreekt bij mij het talent voor acteren of struisvogelpolitiek. Natuurlijk is dit geen normale herfstdip, zoals ik die elk jaar wel even heb. Sinds ik er op de radio over hoorde weet ik wat het wél is: een onvervalste klimaatdepressie. Zo diep dat ik niet snap hoe iemand er géén last van zou kunnen hebben. Hoe ik eruit kom? Geen idee…

Wat eventueel zou kunnen helpen weet ik wel. We zouden in navolging van de wetenschap kunnen afspreken om collectief te stoppen van elkaar die valse groene juichstemming te verlangen. Elkaar niet meer uitdagen tot tenenkrommend gejubel over mediagenieke maar futiele druppels op de gloeiende plaat. In plaats daarvan: verantwoordelijkheid nemen voor de manier waarop we samen falen. Door ofwel moedig de consequenties daarvan onder ogen zien, ofwel het roer alsnog om te gooien – maar dan écht. Dit is geen schoolreisje meer. Het is menens.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

klimapocalyps column circulair bouwen klimaatdepressie herfstdip duurzaamheid joost ector

1	Team van vijf architectenbureaus maakt winnend ontwerp voor Havenstraat Amsterdam donderdag, 11 april
2	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
3	Vijf Nederlandse projecten genomineerd voor Brick Award 24 dinsdag, 9 april
4	De architect is op zoek naar liefde woensdag, 10 april
5	Boijmans weer even open tijdens Rotterdam Architectuur Maand donderdag, 11 april

Herfstdip

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Nederland als vegan-land heeft vele positieve effecten

BurtonHamfelt verzorgt aanpassing en uitbreiding van modulair schoolgebouw

Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde

Acht lessen rond de renovatie van sociale woningbouw

Kabinet trekt 11 miljoen euro extra uit voor bibliotheken

D66 wil dat zonnepanelen kunnen ‘meebewegen’ met stroompieken

Instanties gaan samenwerken bij aanpak woningen aardbevingsgebied

Schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder is Europees erfgoed

Gemeente Den Haag maakt afspraken voor verduurzaming

Vrees in Zuid-Holland dat De Jonge regie op woningbouw overneemt