Kirsten Hannema

Uitzichtloos

16 juni 2020, 10:15

Een raam als een verboden te parkeren-bord, met een lat diagonaal over de ruit. Ik zag het vorig jaar in de achtergevel van een huis dat een architect voor zichzelf had gerenoveerd, en vroeg hem naar het waarom van het ontwerp. Hij antwoordde dat hij het beeld op de lelijke sociale woningbouw aan de overkant wilde blokkeren.

De afgelopen weken, waarin we massaal gedwongen thuis zaten en de muren bij vlagen op me af kwamen, moest ik aan dat uitzichtloze raam denken. Hoe zou het de architect vergaan in zijn esthetisch verantwoorde cocon; hoe belangrijk is mooi in een crisissituatie? Biedt schoonheid troost? Of prijst de architect zichzelf nu vooral gelukkig dat hij een studeerkamer heeft, wanden die voldoende geluidsisolatie bieden, en een buitenruimte? En hoe zou het met de achterburen gaan?

56% kans dat zij zich thuis voelen in hun woning, zo blijkt uit onderzoek dat het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH) eind mei presenteerde. Wat zorgt voor dat thuisgevoel? Simpel: een fijne woning in een fijne buurt. Je veilig voelen in je eigen huis, jezelf kunnen zijn en een huis dat past bij je levensfase – dat zijn aspecten die de meeste invloed hebben op het thuisgevoel.

Hoe kan het dat 44% van de huurders zich niet thuis voelt? De ‘mismatch tussen de levensfase waarin de huurder zit en de woning waarin die woont’ blijkt één van de belangrijkste oorzaken. Denk aan gezinnen met zes kinderen die in een driekamerwoning leven, of mensen die drie uur per dag reizen om op hun werk te komen. Neem de groeiende groep afgestudeerden die in een studio vast zit omdat ze met hun flexcontract geen hypotheek kunnen krijgen; en mocht dat wel lukken, dan kunnen ze daar zonder hulp van een partner weinig voor kopen.

‘Naast een kwantitatief woningtekort is er dus ook sprake van een kwalitatieve opgave’, concludeert het KWH. Het onderzoek, waaraan 15.000 bewoners van 60 corporaties meededen, is uitgevoerd voordat we opgehokt zaten aan het thuiswerk en –onderwijs. Dat zal het thuisgevoel niet bevorderd hebben; meldingen van relatieproblemen, burenoverlast en stress- en gezondheidsklachten namen fors toe. En dan hebben we het niet eens over de mensen die op de wachtlijst voor een sociale huurwoning staan, de studenten die tegen woekerprijzen een bezemkast huren in de vrije sector en de seizoensarbeiders die op elkaar gepakt in huizen elkaar met corona besmetten.

Het uitzichtloze raam is symbolisch voor de situatie op de woningmarkt, en de beperkte blik op de opgave. De architect, vaak meer bezig met vorm dan gebruik, laat zich door opdrachtgevers in de positie van esthetisch adviseur manoeuvreren. De overheid spreekt over de honderdduizenden huizen die bijgebouwd moeten worden. Ook de duurzaamheidsambitie die daar nu – gelukkig – bij komt wordt in streefgetallen uitgedrukt. Deze kwantitatieve doelen worden echter steeds niet gehaald doordat de centrale regie ontbreekt. Dat is voor de Tweede Kamer de reden om in het volgende kabinet een minister van VROM terug te brengen. Het gebrek aan thuisgevoel dat zoveel bewoners ervaren wordt daarbij nog niet genoemd, terwijl ook daar een grote opgave ligt.

De kunst is nu om ‘bouwen, bouwen, bouwen’ te verenigen met het gevoel van solidariteit dat de coronacrisis heeft losgemaakt. Laat politici en bestuurders de les van de lockdown onthouden: hoe belangrijk een ‘thuis’ is en hoe belangrijk het is dat zoveel mogelijk mensen dat ook zo ervaren. Laat de architect die zich stoort aan zijn omgeving beseffen dat juist hij daarin verschil kan maken.

Denken we toch in kwantitatieve doelen? Een beperkte groep zal zich altijd wel ontheemd voelen, maar laten we er met elkaar dan naar streven dat straks minimaal 90% van de bewoners zich senang voelt in zijn woning.

Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant. Ze is hoofdredacteur van het Jaarboek ‘Architectuur in Nederland’ en was gasthoofdredacteur van de uitgave van architectuurtijdschrift A+U (jan. 2020) over de Nederlandse architectuur in het afgelopen decennium.

Trefwoorden

sociale woningbouw kirsten hannema woningmarkt column

1	Bouwvergunning aangevraagd voor Lumière in Rotterdam donderdag, 28 september
2	Buurtje met 54 woningen langs Kralingse Zoom opgeleverd donderdag, 28 september
3	Woongebouw PoortMeesters combineert hightech met ambacht donderdag, 28 september
4	Pleinen van kunstenaar Sol LeWitt in Amsterdam weer schoon woensdag, 27 september
5	Een hergebruikt en duurzaam thuis voor geowetenschappers woensdag, 27 september

Uitzichtloos

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Laatste regiowinnaars Eo Wijersprijs 2022-2023 bekend

Door oud-leerlingen vernieuwd Gymnasium Beekvliet officieel geopend

Bouw CUBE op campus Universiteit Twente gestart

Kindcentrum naar ontwerp Geurst & Schulze geopend

Woningen in EU voor het eerst sinds 2014 goedkoper dan jaar eerder

BAI organiseert ontwerpprijsvraag voor nieuwe entree Bossche begraafplaats

Onderzoek: middelgrote centra minder in trek bij winkelpubliek

Instituten: energietransitie in Europa moet versnellen

Stikstoffabriek in Groningse Zuidbroek dit weekend operationeel

Hypotheekshop ziet woningmarkt aantrekken en huizenprijs stijgen