Daan Roggeveen

Nederland als laboratorium

26 november 2019, 9:15

Wie weleens de trein van Shanghai naar Beijing heeft gepakt, ziet het meteen: een aaneengesloten stedelijk gebied van zo’n 1.200 kilometer waar je in een uur of vijf doorheen zoeft. De treinstations liggen in de stedelijke centra. Dan volgt de Chinese versie van suburbia: rijen en rijen van tientallen verdiepingen hoge woontorens. Daarna: een mix van bedrijventerreinen, autobedrijven, elektriciteitscentrales.

In China koeken stad en platteland tegen elkaar aan. Het gebrek aan strategische keuzes, maar vooral ongebreideld pragmatisme leiden tot wat architect Neville Mars ‘grey zones’ noemt: aaneengesloten ongeplande verstedelijkte gebieden tussen steden en dorpen.

De afgelopen tien jaar vertelde ik in China altijd dat de Nederlandse ruimtelijke ordening uniek is in de wereld: een geïntegreerde aanpak van infrastructuur, water, woningbouw, stedelijke ontwikkeling, etcetera. Dat was inderdaad lange tijd het geval.

In Nederland zien we inmiddels precies hetzelfde gebeuren als in China: een geïndustrialiseerd platteland, dat ongepland doorgroeit. Logistieke centra ontnemen het zicht op het landschap. De luchthavens breiden zich uit. De landbouw en veeteelt zijn vervuilers geworden.

Hiermee zijn alle aspecten van de discussie rondom ‘boeren vs. bouwers’ ruimtelijke vraagstukken geworden. Waar liggen onze natuurgebieden? Waar kunnen boeren hun veestapel kwijt? Kun je Schiphol uitbreiden, en zo ja, waar? En: waar kun je hard rijden? Het gaat allemaal over de vraag hoe om te gaan met ruimte. ‘Ingewikkeld en veelomvattend’ noemde premier Rutte de vraagstukken. ‘Het aantal knoppen waar we aan kunnen draaien is beperkt.’

Dat klopt, dat heet namelijk ruimtelijk ontwerpen.

In een land zonder ministerie van ruimtelijke ordening (!), geobsedeerd door participatie en proces, en geleid door een premier die visie beschouwt als een sta-in-de-weg is het resultaat: totale verlamming. Het leidt tot plakband-oplossingen voor de stikstofcrisis.

Maar vooral weerhoudt het ons van het ontwikkelen van antwoorden die verder gaan: grootschalige investeringen in kwalitatief openbaar vervoer, strategisch nadenken over onze voedselproductie, over onze rol als distributieland, over verstedelijking en de woningbouwopgave.

De discussie over stikstof gaat ondertussen alle kanten op. ‘Als je dan toch ergens miljarden aan subsidiegeld tegenaan wil smijten, help India dan van het plasticprobleem af en beweeg China richting schonere industrie’, zegt ene ‘Normanius’ op Geenstijl. Hij heeft een punt.

Zeventien miljoen duurzame Nederlanders gaan uiteraard geen verschil maken in de strijd tegen klimaatverandering wereldwijd. Maar wél als we de Nederlandse duurzaamheidsambitie in gaan zetten als laboratorium voor duurzame ruimtelijke ordening. Met een duidelijke rol voor ontwerpers in het beantwoorden van de ontwerpopgave: hoe plan je een stedelijk gebied (de Randstad) met daarin een combinatie van wonen en werken, logistiek, voedselproductie en energievoorziening.

Niet om onze Geenstijl-reaguurders te vriend te houden. Maar wel als voorbeeld voor duurzame stedelijke planning in opkomende megasteden wereldwijd.

Dus: Nederland als laboratorium voor duurzame ruimtelijke planning. Dát is pas een exportproduct.

Daan Roggeveen is architect en oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’.

Trefwoorden

stikstof column ruimtelijke ordening daan roggeveen

1	Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2023 bekend maandag, 18 september
2	Hoogwaardig blok met sociale huurwoningen voor Leidsche Rijn Centrum vrijdag, 22 september
3	Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande woensdag, 20 september
4	Echte architecten dinsdag, 19 september
5	Voormalig garagepand aan Scheldeplein Amsterdam gerenoveerd en uitgebreid dinsdag, 19 september

Nederland als laboratorium

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Benthem Crouwel wint prijsvraag voor herontwikkeling deel Praags plein

'Reis naar Nieuw Zeeland' beloond met tweede Eo Wijers-regioprijs

Hoogwaardig blok met sociale huurwoningen voor Leidsche Rijn Centrum

Nominaties Groninger Architectuurprijs 2023 bekend

Kadaster ziet dit jaar flink minder nieuwe hypotheken

Erfgoedvereniging in hoger beroep na besluit renovatie Amsterdam Museum

Amsterdam neemt extra maatregelen wegens achterblijven woningbouw

Vastgoedbedrijf Certitudo valt om na problemen bij projecten

Doortrekken Noord-Zuidlijn onzeker na miljardenbezuiniging

RVO: subsidiepot verduurzaming publieke gebouwen binnen dag leeg