Ingang oostzijde met leesterrassen

Foyer, begane grond

Foyer oost

Doorsnede B-B

Begane grond

Eerste verdieping

Doorsnede oost-west

Ontsluiting begane grond

Ontsluiting eerste verdieping

Foyer

Leesterrassen

Situatie

Gmp wint competitie voor modernisering staatsbibliotheek in Berlijn

23 september 2019, 15:47

Het Duitse architectenbureau Gerkan, Marg and Partner (gmp) heeft de eerste prijs gewonnen in de competitie voor modernisering van de Staatsbibliothek zu Berlin. Volgens de jury weet gmp zowel recht te doen aan het originele ontwerp van Hans Scharoun als aan de eisen van een open bibliotheek voor de 21^e eeuw.

In opdracht van de Stiftung Preußischer Kulturbesitz had het Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung veertien internationale architectenbureaus uitgenodigd deel te nemen aan de besloten competitie. De ontwerpwedstrijd betrof de omvangrijke en fundamentele renovatie en herindeling van de vestiging van de Staatsbibliothek zu Berlin aan de Potsdamer Straße.

De jury verkoos het ontwerpvoorstel van gmp; de kracht van dit ontwerp zag ze in de extra ruimte die de architecten winnen door de publiek toegankelijke gebieden uit te breiden. Daarbij weet gmp met zijn ‘gouden boekenschip’ de hoge architectonische kwaliteit van de belangrijke wetenschapsbibliotheek te behouden en zelfs zichtbaarder te maken, aldus de jury.

Publieke ontmoetingsplek
Bibliotheken zijn in de 21ste eeuw meer dan louter een gebouw met een boekenverzameling waar kennis kan worden vergaard. In toenemende mate fungeren ze als een publieke ruimte voor de stedelijke gemeenschap en de kennismaatschappij, waar informatie wordt uitgewisseld en maatschappelijk relevant debat wordt gevoerd, aldus gmp.

“Naast een uitvoerige renovatie met behoud van historie in het achterhoofd, stellen we met het ontwerp ons tot doel om de publieke ruimten in de bibliotheek te herdenken en eigentijdse gebruikskwaliteiten te genereren”, zegt Stephan Schütz, partner bij gmp.

Opening
Het herontwerp voorziet in een ‘barrièrevrij’ gebouw. De lobby ondergaat een herindeling en de kantoorruimte met open vloer in het oostelijke deel van het gebouw breiden de architecten uit tot een publiek toegankelijk gebied. Bij de noordoostelijke hoek van de huidige lobby, tegenover de Marlene-Dietrich-Platz, komen een nieuwe entree en een café met 140 zitplaatsen.

Op het zuiden gelegen leesterrassen bieden uitzicht op een bestaande uitgestrekte waterpartij en zorgen voor vloeiende overgangen tussen binnen en buiten. “Deze opening in de richting van de stad is een reactie op de hedendaagse stedelijke omstandigheden”, aldus gmp.

Ruimtelijkheid
Nieuwe vaste en losse meubels verlevendigen de begane grond en blazen het oorspronkelijke ruimtelijke concept van het gebouw nieuw leven in, leggen de architecten uit. In aanvulling op de traditionele leeszaal en de ruimten voor groepsstudie, bieden nieuwe evenementenruimten, workshop-ruimten en informele werkeilanden tal van ruimtelijke mogelijkheden.

De vrij toegankelijke gebieden krijgen verder een substantiële uitbreiding door verplaatsing van de toegangscontrole naar de eerste verdieping, vlak voor de trappen naar de leeszaal. Daarmee wordt in de lobby weer publieke ruimte teruggewonnen en kan de zuidelijke toegangstrap nieuw leven worden gegeven. De extra ruimte in de lobby wordt gebruikt voor exposities met materiaal uit de collecties.

Het verplaatsen van drukke of lawaaierige activiteiten naar afzonderlijke ruimten, weg van de lobby, vermindert hier de geluidsoverlast.

Hans Scharoun
Het betreffende filiaal van de Staatsbibliothek zu Berlin ligt in het Berlijnse district Tiergarten en is tussen 1967 en 1978 gerealiseerd naar ontwerp van architect Hans Scharoun. Zijn medewerker Edgar Wisniewski heeft vergaande invloed op het ontwerp gehad.

Het gebouw, Bücherschiff genoemd, heeft een monumentenstatus en wordt beschouwd als een icoon van het naoorlogse modernisme in Duitsland. De bibliotheek maakt deel uit van het Kulturforum, waartoe ook een ander belangrijk ontwerp van Scharoun, de Berliner Philharmonie, behoort.

Trefwoorden

renovatie bibliotheek gmp architekten gmp duitsland hans scharoun staatsbibliothek zu berlin berlijn

1	Spectaculaire overkapping voor vernieuwd Arnhems busstation Kronenburg maandag, 3 november
2	Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
3	Groot Egyptisch Museum naar ontwerp van Heneghan Peng en West 8 officieel geopend maandag, 3 november
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, is Publiek gebouw van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
5	NOAHH ontwerpt nieuw zwembad in Noordersportpark Haarlem dinsdag, 4 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Bibliotheek met boekengrot van MVRDV

6 november 2017

Stadionplannen Real Madrid deels goedgekeurd

11 oktober 2016

Team met KCAP wint in Shanghai Pudong

15 juni 2016

Abstract lijnenspel in hart van Shanghai

12 augustus 2015

KCAP maakt masterplan Olympic City Hamburg

27 mei 2015

gmp wint competitie Kunsthalle Mannheim

6 december 2012

Vernieuwd hoofdgebouw Hamburgse TU geopend

24 augustus 2012

Nieuw sportcomplex voor Zwitserse Lausanne

22 februari 2012

Philharmonie Berlijn na brand heropend

3 juni 2008

3XN toont sculpturale en 'zelflerende' kantoorkubus Berlijn

26 februari 2020

In beeld: Humboldt Forum Berlijn

23 juli 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Campus met onderwijs en woningen in 's Hertogenbosch officieel geopend

Gisteren, 14:56

Op de laatste twee bouwkavels van het Paleiskwartier aan de Onderwijsboulevard 300 ontwikkelden Avans Hogeschool en BrabantWonen 20.000 vierkante onderwijsgebouw en 124 studentenwoningen op een parkeergarage.

Voorlopig ontwerp renovatie en verduurzaming provinciehuis Utrecht gepresenteerd

Gisteren, 11:44

Behalve dat het energielabel van het dertig jaar oude gebouw fors wordt opgekrikt, krijgen de werkplekken, vergaderruimtes en openbare ruimtes een eigentijdse en volgens de provincie uitnodigende inrichting. INBO is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mix van oude en nieuwe werken plus wereldrecordpoging tijdens GLOW 2025

Gisteren, 09:29

Zaterdag opent de Eindhovense burgemeester Jeroen Dijsselbloem de twintigste editie van GLOW. Tijdens deze jubileumeditie van het lichtkunstfestival zijn nieuwe creaties te zien en worden bekende werken uit het verleden nogmaals getoond.

Foto's uitreiking Architectenweb Awards 2025

6 november, 8:45

Op woensdagavond 5 november 2025 zijn in het Keilepand in Rotterdam de Architectenweb Awards 2025 uitgereikt. Architectuurfotograaf Jan Paul Mioulet / DAPh maakte een beeldverslag van deze feestelijke avond.

Limburgse politiek ondanks zorgen akkoord met energiemaatschappij

Gisteren, 13:39

De provincie Limburg krijgt een eigen energiemaatschappij.

Provincie Zuid-Holland steekt ‘geen cent extra’ in warmtenetwerk

Gisteren, 10:28

Het ministerie vroeg om een extra bijdrage voor een ondergronds leidingnetwerk waarmee tienduizenden woningen worden verwarmd met restwarmte uit de Rotterdamse haven.

Provincies focussen op agrarisch natuurbeheer tegen stikstof

6 november, 3:11

De betrokken partijen hebben daarover afspraken gemaakt, maar benadrukken dat steun van de rijksoverheid nodig blijft.

Corporatiewoning harder geraakt door klimaatverandering

6 november, 10:46

Bewoners van de onderzochte woningen hebben bijvoorbeeld vaker last van hittestress door warme nachten en krijgen vaker te maken met wateroverlast bij hevige buien.

Arons en Gelauff benoemt drie associates

4 november, 12:05

Eva Heldeweg, Gijs Beckman en Thom Zijlstra zijn benoemd tot associate partner bij Arons en Gelauff architecten.

DigiBouw 2025 – enkele tips

4 november, 11:14

Op 19 en 20 november 2025 vindt in het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs in Utrecht de tweede editie van DigiBouw plaats. Enkele tips voor sessies die voor architecten van toegevoegde waarde zijn.

Ga naar het nieuws-archief