Joost Ector

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019, 11:54

Deze column moest gezien het moment wel een betoog tegen het cultuurpessimisme van Thierry Baudet worden. Dat is het ook, alleen niet door diens kritiek (hoe onze cultuur – “de mooiste die de wereld ooit heeft gezien” – wordt ondermijnd door degenen die haar zouden moeten beschermen: bestuurders, universiteiten, gesubsidieerde kunstenaars en architecten) te ontleden, maar door in te gaan op dat andere voorval. Op die andere affaire, die laat zien dat de dreiging misschien niet in eerste plaats komt van hen die zich bezighouden met gemakzuchtig en populistisch recyclen van een op zichzelf legitiem debat over het modernisme, maar van de gedragingen van mensen van wie je meer zou mogen verwachten.

Het fijne weten we er niet van, want de Rijksoverheid heeft de verbouwing van het Binnenhof vanwege veiligheidsaspecten tot geheim project bestempeld. Dat maakt alles namelijk veel makkelijker. Geen openbare aanbesteding, geen inzicht in programma’s van eisen, geen tipje van de sluier wat de ontwerpvoorstellen betreft; alles gebeurt achter gesloten deuren. Wat we nu horen over het afdanken van de twee hoofdarchitecten Liesbeth van der Pol en Ellen van Loon bereikt ons via ambtenaren en leden van beide kamers die anoniem uit de school klappen. Niet fraai, maar zo werkt het tegenwoordig.

Naar verluidt zijn Van Loon en Van der Pol bedankt omdat hun ‘hoogmoedswaanzin’ en ‘megalomanie’ de kosten van het project uit de hand deden lopen. Vergaderzalen naar de begane grond en – schrik niet – tropische planten in een kantoortuin! Gelukkig heeft onze overheid de hardwerkende belastingbetaler effectief beschermd door deze praktijken snel een halt toe te roepen.

Wie ook maar iets van een bouwproject begrijpt, weet dat je als opdrachtgever de verantwoordelijkheid hebt om te zorgen voor kloppende projectkaders en dat je vervolgens altijd het laatste woord hebt. Een plan dat niet past binnen die kaders is simpelweg geen goed plan en dat hoef je dus niet te accepteren. En als het wel past, maar het je desondanks niet bevalt, dat stuur je de architect alsnog terug naar de tekentafel. Zo simpel is het.

Maar dit is politiek. Zoals bij elk groot publiek bouwproject zijn de kosten ongetwijfeld te laag ingeschat, want dat is vrijwel altijd nodig om de volksvertegenwoordiging aan boord te houden. Als de onvermijdelijke tegenvallers vervolgens inderdaad komen, dan gooi je gewoon je architecten overboord en geef je ze een behendige trap na waar je ook nog punten mee scoort. Twee vliegen in een klap: ‘schuld’ kostenoverschrijding geparkeerd én jezelf neergezet als gewetensvol met belastinggeld.

Zelf had ik ooit een Amerikaans bedrijf als opdrachtgever, voor wie we een prachtig gebouw met een natuurstenen vloer ontwierpen, keurig binnen budget. Alleen: die vloer kon beslist niet! Een week later kwamen we met een alternatief: een keramische tegel die sprekend leek op de oorspronkelijke steen, voor de helft van de prijs. We hadden het niet begrepen, zo bleek. Niet de prijs was het probleem, maar de beeldvorming van natuursteen, dat alleen in het hoofdkantoor op zijn plaats was… Een andere opdrachtgever, lid van een college van bestuur van een Nederlandse universiteit, zei het treffend, eveneens over een ontwerp dat keurig binnen de projectkaders paste: “Dit kan ik nooit uitleggen. Het ziet eruit alsof het veel te duur is!”

Ik heb het altijd een interessant fenomeen gevonden. Dat je poging om je opdrachtgever waar voor zijn geld te geven niet met dankbaarheid wordt ontvangen, maar met verwijten. Dat het werkelijke doel niet een mooi of goed gebouw blijkt te zijn, maar veiligheid voor de bestuurlijk verantwoordelijke, die de schijn van kwaliteit angstvallig probeert te vermijden. Als dit ook bij de verbouwing van het Binnenhof de dieperliggende oorzaak is geweest, ben ik blij dat de architecten hun rug blijkbaar zodanig recht hebben gehouden dat het tot hun vertrek heeft geleid. Het lost alleen weinig op.

Persoonlijk zou ik graag zien dat ons land het mooiste en beste parlement van de hele Europese Unie krijgt – nog liever: van de hele wereld. Een historisch gebouwencomplex dat op een schitterende manier geschikt is gemaakt voor zijn belangrijke taak als symbool van onze prachtige Nederlandse democratie, cultuur en identiteit. Én als uitmuntende werkplek die onze ambtenaren en parlementariërs aanzet tot topprestaties. Als palmbomen daarbij kunnen helpen – en volgens wetenschappelijk onderzoek speelt groen inderdaad een belangrijke rol in een gezonde en productieve werkomgeving – dan zetten we wat mij betreft het hele gebouw er mee vol. Omdat het kan. En omdat we het waard zijn.

We spelen Baudet in de kaart. Door op deze manier onze hedendaagse cultuur zelf niet serieus te nemen. Door onszelf niet te gunnen wat we verdienen. Door niet pal te staan voor wat we in onze eenentwintigste-eeuwse, multiculturele, geglobaliseerde, complexe samenleving werkelijk waardevol vinden. Wat Baudet ‘oikofobie’ noemt is reëel. Maar het is niet de terechte weigering om terug te keren naar het Holland van de zeventiende eeuw. Oikifobie is de manier waarop we nalaten om te omarmen en te vechten voor wat in het Nederland van vandaag belangrijk is.

Joost Ector is architect-directeur van Ector Hoogstad Architecten. Voor Architectenweb schrijft Joost Ector iedere maand een column, waarin hij ontwikkelingen die van invloed zijn op het architectenvak van duiding voorziet.

Trefwoorden

column thierry baudet binnenhof joost ector

1	VDL en Marco Vermeulen presenteren plan ringvormig gebouw Eindhoven maandag, 27 maart
2	Rotterdam gaat aan de slag met stadionloos Feyenoord City 2.0 woensdag, 29 maart
3	Plan Sample gekozen voor blokken met 357 woningen Buiksloterham maandag, 27 maart
4	Fantastisch dinsdag, 28 maart
5	Postkantoor naast station Arnhem verbouwd en uitgebreid tot rijkskantoor vrijdag, 31 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Contract met OMA bij Binnenhof afgekocht voor 2,7 miljoen euro

Ellen van Loon verdedigt haar ontwerp voor het Binnenhof in de media

Hans van der Heijden in De Volkrant: Baudet heeft een punt

AFFR 2020 kiest thema ‘Schuldige architectuur’

Het schaamteloze monument

Verleden voltooid

‘Pi de Bruijn had vanaf het begin betrokken moeten worden bij de vernieuwing van het Binnenhof’

Tussenconclusie

Computer says no

Het nieuwe minimalisme

Geen druppel

Belgische toestanden

2022 in tien columns door Joost Ector

De Gele Hesjes tegen de Groene Khmers

De erfenis van premier Halsema

Het eind van het begin

Laat je niet gek maken

Vergeet het ‘Bilbao-effect’

Genereuze Architectuur

Hoog tijd voor hout

Architectuur van bijna niets

De vergeten groente onder de deugden

Aantoonbare architectuur

Ik wens je een wild plan

De Leefbare Stad

Smart

Waarom springen we niet?

Het moet weer eens gezegd

Varkens

De geruststellende domheid van slimme systemen

Stoïcijnse Schoonheid

Tijdbom

Ruimte als instrument

Inclusief is het nieuwe exclusief

Bouw goed of bouw niet

Geen Nazomerdagdroom

Help

Omdat het kan!

Dit komt niet vanzelf goed

Schouders onder World Expo Rotterdam 2025!

Fantastic Voyage

Een (on)mogelijk overmorgen

Joost Ector start als columnist op Architectenweb.nl

Kleine openbaringen

Geen renovatie Ridderzaal vanwege vertraging renovatie Binnenhof

De oplossing wordt het volgende probleem

Stronteigenwijs

Nieuw onderzoek naar eeuwenoude graven onder Binnenhof

Ook maar een mens

Ontwerpen tegen de eenzaamheid

'Arib houdt verhuizing naar tijdelijke Tweede Kamer af'

Dividend und Verbrechen

2021 in tien columns door Joost Ector

Een zorg minder

Hoofdletter A

Architectural Masters of the Metaverse

Op blote knieën naar Groningen

Klein leed

Staatssecretaris maakt alle architecten Binnenhof bekend

Adopteer een leek

Nieuwe partners en stek voor Ector Hoogstad Architecten

‘Veiligheidsdoctrine brengt renovatie Binnenhof schade toe’

Minder geheimhouding over renovatie Binnenhof

Liefde in beton gegoten

Pechtold gaat renovatie Binnenhof begeleiden

Kabinet keert terug naar oorlogshoofdkwartier

De tweede helft

Het ontroerendste gebouw dat ik ken

Pechtold over renovatie Binnenhof: je mag ook trots zijn

Faust in Canada

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

Hans Teerds: 'Baudet heeft een punt, maar niet het juiste recept'

'Architect moet zowel kunstenaar als onderzoeker zijn'

Staatssecretaris wil Pi de Bruijn als architect Binnenhof

Binnenhof: Rijksbouwmeester verwijt zichzelf gebrek aan communicatie

Op naar een succesvolle crisis

We gaan het oplossen

Kaartenhuis

Andere nieuwsberichten

Amsterdam schrijft tender uit voor woon- en werkgebied Havenstraatterrein

31 maart, 3:02

Het plan behelst 341 woningen, een basisschool, maatschappelijke en commerciële voorzieningen. Marktpartijen kunnen zich tot dinsdag 9 mei aanmelden, meldt de gemeente Amsterdam vrijdag.

Postkantoor naast station Arnhem verbouwd en uitgebreid tot rijkskantoor

31 maart, 12:01

Het pand gaat onderdak bieden aan de Belastingdienst, het Rijksvastgoedbedrijf en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Kraaijvanger Architects en Karres en Brands verzorgen het ontwerp voor de verbouwing en uitbreiding van het pand.

Nanne de Ru en Hans Ibelings lanceren nieuwe uitgeverij

31 maart, 10:40

Fraaie en laagdrempelige boeken over architectuur en design, dat zijn de boeken die architect, ontwikkelaar en bouwer Nanne de Ru en architectuurhistoricus Hans Ibelings bij hun nieuwe uitgeverij Maas Lawrence willen uitbrengen.

West 8 wint prijsvraag voor park in Buenos Aires

31 maart, 9:04

Het park wordt gerealiseerd op een schiereiland tussen het centrum en de baai waaraan de Argentijnse hoofdstad is gelegen. Het park wordt voorzien van verschillende landschapstypen en ecosystemen.