Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Video's
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Alle projecten
Raadzaal Stadhuis Leiden
deMunnik-deJong architecten
Vier de zomer op het dak! OurDomain Rotterdam
Zoontjens
Symmetrische woning op Urk: innovatief en duurzaam
1:1 Architectuur
Scelta products B.V.
Elevate
Villa S | Salamander | Veenendaal
HMVD Architecten
Wolkenkrabber 100 hoog Rotterdam
Houthandel van Dam
Recreatiewoning op een privé eiland
Houthandel van Dam
Orange Architects over winnend project 'Jonas'
KUBUS | Specialist in BIM-software
De Boezem
De Zwarte Hond
Stadhuis Den Helder
EUROLACKE
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Alle producten
SlimFix RenoPro
IsoBouw Systems bv
Dé daglichtprofessional
Techcomlight B.V.
Uitdagingen en oplossingen bij groendaken
Triflex bv
Veilig werken op daken
Gorter Luiken BV
Plat dakraam zonder opstand
Vlakke Lichtkoepel
Witkleurige Keramische Dakpannen
BH KERAMIEK BV
Extreem krasvaste gietvloer Lavasteen
Stucco Lusso
Draailuiken
ISOLUIK NEDERLAND BV
SpeeTherm 15mm droogbouw vloerverwarming/koeling
WARP Systems
Styrock | gevelplinten
Ravago Building Solutions Netherlands B.V.
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Alle video's
Uitreiking Architectenweb Awards 2022
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Werken én wonen in de maakstad
Symposium
Werkstatt
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2022
Team V Architectuur
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2022
Orange Architects
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2022
Hyperion Lyceum
Ector Hoogstad Architecten
Amare
Een gestapelde wereld vol cultuur
Gestapeld wonen voor gezinnen
Symposium
Uitreiking Architectenweb Awards 2021
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Uitreiking Architectenweb Awards 2022
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Alle podcast's
Gesprek met Gijs en Joost Baks over de publieke dimensie van architectuur
Gesprek met Boris Zeisser over wooncoöperatie De Warren
Gesprek met Paco Bunnik over hoogbouw op de Zuidas
Gesprek met Nanne de Ru over Construction Company
Gesprek met Ellen Schindler over het verder ontwikkelen van een architectenbureau
Gesprek met Nanne de Ru over Construction Company
Gesprek met Paco Bunnik over hoogbouw op de Zuidas
Gesprek met Peter van Assche over circulair bouwen
Gesprek met Boris Zeisser over wooncoöperatie De Warren
Gesprek met Caro van de Venne over hoogbouw en de openbare ruimte
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Partners
Categorieën
Favorieten
Alle bedrijven
Studio RULE
Tuinontwerp, Interieurontwerp & 3D visualisatie
Berkers Vloeren
Woonbeton en gietvloeren Brabant
Blokvorm Architectuur
Altijd uniek en op maat gemaakt
HMVD Architecten
Architecture, Driven by Human Drives
AECOM
Netherlands
Saint-Gobain Solutions
AGC Nederland Holding B.V.
Knauf Ceiling Solutions B.V.
Wicona
by Hydro
ABB | Busch-Jaeger
Let’s write the future. Together.
Mview+
Glasoplossingen voor optimaal comfort
EeStairs | Design trappen - Balustrade - Ontwerp en constructie
Beauty Between Levels
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Alle vacatures
Junior Architect | Rudy Uytenhaak + Partners Architecten
rudy uytenhaak + partners architecten
Veelzijdige stageplek | Rudy Uytenhaak + Partners Architecten
rudy uytenhaak + partners architecten
Planoloog met stedenbouwkundige feeling
De Zwarte Hond
Architecture intern
BDP
Vacature architect 5+ jaar ervaring
Kumiki
Vacature stagiair(e)
Kumiki
Ontwerpend architect (m/v)
SeARCH bv
Architect
Gortemaker Algra Feenstra architects
TANK zoekt ambitieuze interieur ontwerper (mid)
TANK
Ervaren architect voor Amsterdam
Wiel Arets Architects
Elephant zoekt architecten
Elephant
Project Architect 5+ jaar ervaring (NL sprekend)
MINT Architecten
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Alle magazines
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Architectenweb magazine #10
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #10
Architectenweb magazine #11
Nieuw
Populair
Favorieten
Alle events
Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur
Het drijvende festivalhart (Maashaven Zuidzijde 1-2, 3081 AE Rotterdam).
ONGEZOUTEN Waterland
Zeedijk Uitdam
Bouwen aan de toekomst met BIM
Online
Een gezonde leefomgeving is cruciaal voor welzijn van de mens
The Natural Pavilion, Floriade Expo 2022, Archerpad 6, Almere
Van schets naar gebouw in Archicad met Dok architecten
Online
Escher – Andere wereld in Kunstmuseum Den Haag
Stadhouderslaan 41 2517 HV, Den Haag
Expositie ‘Utrecht stad voor iedereen’
Stadhuis, Stadhuisbrug 1 Utrecht
Slimmer omgaan met energie in het gebouw
Online
Inspirerende Eurocol-webinar surface finishing
online
Van schets naar gebouw in Archicad met Dok architecten
Online
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Categorieën
Alle thema's
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Awards
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Daan Roggeveen
Copyright: Maarten van Haaff
Daan Roggeveen
Copyright: Maarten van Haaff
Een zesje voor architectuur?
26 februari 2019, 9:18
In een volgepakte foyer in Pakhuis de Zwijger sta ik te praten met twee projectontwikkelaars. Eén van de twee heeft net een grote tender achter de rug, verzucht ze. Het ontwerp was echter geen belangrijk thema: in de eerste (!) projectvergadering meldde de projectleider aan het ontwikkelingsconsortium ‘voor deze tender qua architectuur voor een zesje’ te gaan.
Na tien jaar in China vallen me in
post-crisis
Nederland een aantal dingen op in ons vakgebied. De opdrachtgevers zijn veranderd – sommige ontwikkelaars zijn verdwenen, anderen zijn nieuw. De thema’s zijn veranderd – waar duurzaamheid tien jaar geleden nauwelijks een rol speelde, is het nu alomtegenwoordig. En de rol van de overheid is veranderd – van leidend naar ‘faciliterend’. Dat is het meest zichtbaar in de panacee voor elke opgave: de tender.
Ik had wat moeite het concept tender aan mijn (Taiwanese)
businesspartner
uit te leggen.
Ik: ‘Het gaat om een ontwerpwedstrijd, die je samen samen met een ontwikkelaar doet.’
Hij: ‘En als je wint?’
Ik: ‘Dan mag de ontwikkelaar de grond kopen.’
Hij: ‘Mág?’
Wat is er toch gebeurd met de ouderwetse ontwerpcompetitie? Een overheid, woningcorporatie of ontwikkelaar nodigt een aantal – ervaren en minder ervaren – ontwerpers uit, en legt hen een opgave, een aantal beoordelingscriteria en een toereikende
fee
voor. Een aantal weken later komen de ontwerpers een voor een terug, en tonen hun plannen. De opdrachtgever luistert naar de presentaties, beoordeelt de plannen op basis van de gestelde criteria en besluit tenslotte wie de winnaar wordt.
Dit proces is radicaal veranderd door de strenge regelgeving rondom Europese Aanbestedingen, de terugtrekkende overheid, maar vooral door risicoavers gedrag van opdrachtgevers.
Volgens de strenge criteria van de Europese aanbestedingen zou Herman Hertzberger tegenwoordig waarschijnlijk niet eens meer in aanmerking komen voor het bouwen van een gymzaaltje. Door de structuur van DBFMO (Design Build Finance Maintain Operate) is de betekenis van OMA en ISS Facility Services (‘The Power of the Human Touch’) binnen een consortium gelijkgetrokken – een gebouwconcept is binnen de aanbesteding even belangrijk als 25 jaar lang schone koffiekopjes.
En bij tenders zijn het grondbod, duurzaamheid en ‘de mate van participatie’ leidend in het beoordelen van een project. Geld, groen en gepraat vormen dus de criteria waarop we gebouwen tegenwoordig waarderen. Architectuur is hiermee met een deprimerend percentage de sluitsteen geworden in de beoordelingscriteria van veel aanbestedingen.
De vraag is wat de wezenlijke rol van de architect in dit proces nog is. Immers, programma en envelop zijn vaak al dichtgetimmerd door de stedenbouwkundige dienst en consultants. De architectuur is verworden tot een
one-size-fits-all
stijl, in
flashy
renderings overgoten met een generieke groene duurzaamheidssaus.
Een bevriend architect mopperde recent dat ‘als je bij woningbouw geen ervaring hebt met half verzonken parkeergarages, je bijdrage hopeloos is’. Een projectontwikkelaar vertelde me twee weken terug ‘niet mee te doen aan de tender-gekte’. En ook een hoge ambtenaar van de Dienst Ruimte en Duurzaamheid van de Gemeente Amsterdam zei gefrustreerd te zijn door het systeem: ‘Ik wil ook van die tenders af. Steeds winnen dezelfde architecten; ik wil ook kansen geven aan jongere bureaus.’
Dit is dus hoe de sleutelprojecten in Nederlandse steden worden vormgegeven. De doorgeslagen focus op economie – onze kruideniersmentaliteit – levert via de huidige tenders een verspilling van talent en schrale architectuur op.
Uit China ben ik wel wat gewend. Kavels worden in de oververhitte Chinese vastgoedmarkt door stedelijke overheden per opbod verkocht. Vervolgens wordt binnen de strakke bezonnings- en brandregelgeving de dichtheid gemaximaliseerd. Het resultaat: weinig opbeurende repetitie waarbij er van architectuur geen sprake is.
Is dat hoe we onze steden in Nederland ook willen vormgeven? Is dat onze culturele productie? En levert het eigenlijk wel échte duurzaamheid op?
Doordat de overheid zich teruggetrokken heeft, is de rol van de markt gemaximaliseerd. Gezien de gigantische woningbouwopgave, en het feit dat haalbaarheid van projecten in de Randstad onder druk lijkt te staan, is het de vraag of de huidige manier van aanbesteden verstandig en effectief is.
Zeker nu de vier grote steden stevig willen verdichten en de vierkante meterprijzen voor woningen in die steden snel toenemen is het uiterst noodzakelijk om met intelligente ontwerpoplossingen te komen. Het lijkt daarmee urgent om weer het ontwerp – en niet het proces of de grondopbrengst –centraal te stellen in de opgave. Dat betekent dus meer dan ‘een zesje voor architectuur’.
Daan Roggeveen is de oprichter van
MORE Architecture
, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseerde hij in het voorjaar van 2018 aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst
‘The Amsterdam Agenda’
, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.
Trefwoorden
europese aanbestedingen
column
tenders
daan roggeveen
ontwerpcompetitie
aanbestedingen
Best gelezen
1
Gebiedsontwikkelaar AM en Wageningen University & Research onderzoeken mogelijkheden voor versnelling natuurinclusief bouwen
maandag, 5 juni
2
Dubbel woongebouw Space Encounters op Oostenburg opgeleverd
maandag, 5 juni
3
Rijssen-Holten heeft bijzonder energiezuinig nieuw zwembadcomplex
dinsdag, 6 juni
4
Nieuwe stappen richting realisatie Hotel De Veste in Schiedam
woensdag, 7 juni
5
Ontwerp Nederlands paviljoen Expo 2025 Osaka onthuld
maandag, 5 juni
Gerelateerde nieuwsberichten
Column
Post-corona toerisme
26 mei 2020
Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast
11 maart 2021
Column
Ma Yansong op Katendrecht
29 januari 2019
Column
Het Politieke Platteland
20 december 2018
Column
Suburban Athletic Club
27 november 2018
Column
Hoogbouw gaat niet om hoogte
23 oktober 2018
Column
Toerisme? Dit is pas het begin…
25 september 2018
Column
What Ever Happened to the Randstad?
26 juni 2018
Column
Rurbanism
22 mei 2018
Column
Hotel My Home
24 april 2018
Column
The Art Mall
27 maart 2018
Column
Verdichting van IJplein
27 februari 2018
Column
Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!
30 januari 2018
Column
Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!
26 maart 2019
Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders
5 april 2019
Column
Vroeger waren we veel moderner
23 april 2019
Column
Habraken in China
28 mei 2019
MORE Architecture opent kantoor in Amsterdam
5 juni 2019
Column
Haven-Stad als eilandenrijk
25 juni 2019
Column
Culturele Impact
24 september 2019
Column
Rol aan tafel
22 oktober 2019
Column
Nederland als laboratorium
26 november 2019
Column
De Grootste Stad Ter Wereld
19 december 2019
Column
Net als Aldo
28 januari 2020
Concurrentie voor het vliegtuig
25 februari 2020
Column
Tijdsverschil
24 maart 2020
Column
Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?
28 april 2020
Stedelijke diversiteit
23 juni 2020
Column
Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD
22 september 2020
Column
Een recept voor minder klein wonen
27 oktober 2020
Column
De boel bij elkaar houden
24 november 2020
Column
Geland
22 december 2020
Column
Post-corona toerisme
26 mei 2020
Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast
11 maart 2021
Column
Ma Yansong op Katendrecht
29 januari 2019
Column
Het Politieke Platteland
20 december 2018
Column
Suburban Athletic Club
27 november 2018
Column
Hoogbouw gaat niet om hoogte
23 oktober 2018
Column
Toerisme? Dit is pas het begin…
25 september 2018
Column
What Ever Happened to the Randstad?
26 juni 2018
Column
Rurbanism
22 mei 2018
Column
Hotel My Home
24 april 2018
Column
The Art Mall
27 maart 2018
Column
Verdichting van IJplein
27 februari 2018
Column
Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!
30 januari 2018
Column
Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!
26 maart 2019
Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders
5 april 2019
Column
Vroeger waren we veel moderner
23 april 2019
Column
Habraken in China
28 mei 2019
MORE Architecture opent kantoor in Amsterdam
5 juni 2019
Column
Haven-Stad als eilandenrijk
25 juni 2019
Column
Culturele Impact
24 september 2019
Column
Rol aan tafel
22 oktober 2019
Column
Nederland als laboratorium
26 november 2019
Column
De Grootste Stad Ter Wereld
19 december 2019
Column
Net als Aldo
28 januari 2020
Concurrentie voor het vliegtuig
25 februari 2020
Column
Tijdsverschil
24 maart 2020
Column
Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?
28 april 2020
Stedelijke diversiteit
23 juni 2020
Column
Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD
22 september 2020
Column
Een recept voor minder klein wonen
27 oktober 2020
Column
De boel bij elkaar houden
24 november 2020
Column
Geland
22 december 2020
Toon alles
Andere nieuwsberichten
Bruisend festivalhart van Rotterdam Architectuur Maand in beeld
27 minuten geleden
In het festivalhart van de Rotterdam Architectuur Maand bruist het van de activiteit. Er vinden allerlei bijeenkomsten plaats, er wordt geskatet en gefreerund, de tentoonstelling wordt bezocht…
Met Nudus slaan Caro van de Venne, Albert Dijk en Tim Brans een nieuwe weg in
1 uur geleden
Bij het werk van het bureau zal de natuur een belangrijke inspiratiebron zijn, laten de drie oprichters weten.
Zuider Gymnasium en Fridtjof Nansenschool winnen Rotterdam Architectuurprijs 2023
Gisteren, 18:00
Twee schoolgebouwen zijn vandaag bekroond met de Rotterdam Architectuurprijs. Het Zuider Gymnasium won de vakjuryprijs en de Fridtjof Nansenschool de publieksprijs.
Houten appartementengebouw zet kleurig accent in Buiksloterham
Gisteren, 17:41
Het gebouw is een eigen ontwikkeling van architect Dirk Jan van Wieringhen Borski (BNB architecten) en door hem ontworpen in samenwerking met Harvey Otten.
Provincie Utrecht pakt verouderde bedrijventerreinen aan
Gisteren, 16:00
De provincie Utrecht trekt 30 miljoen euro uit voor het opkopen van verouderde kavels op en het vernieuwen en verduurzamen van bedrijventerreinen.
Geen vergoeding vloerenbedrijf ingestorte parkeergarage Eindhoven
6 juni, 4:23
Bouwbedrijf BAM is niet aansprakelijk voor de geleden schade van een vloerenmaker na het instorten van een parkeergarage bij Eindhoven Airport.
Voor het eerst meer energie uit zonnepanelen dan uit biomassa
5 juni, 3:41
Van de totale hoeveelheid hernieuwbare energie die de afgelopen maand werd opgewekt, kwam 39% van zonnepanelen.
Woongebouw in Amsterdam-Oost onbewoonbaar door grote brand
5 juni, 11:19
In een woongebouw van het complex De Enter aan de Joan Muyskenweg in Amsterdam-Oost brak zaterdagavond een zeer grote brand uit. Alle 95 woningen zijn voorlopig onbewoonbaar, meldt de brandweer.
Nederland halverwege doel hernieuwbare energie: 15 procent
2 juni, 2:06
Het gebruik van hernieuwbare energie in Nederland is inmiddels over de helft richting het afgesproken doel voor 2030. In 2022 kwam van alle energie die werd verbruikt (elektriciteit én warmte) 15 procent uit hernieuwbare bronnen.
Woningplatform ziet interesse voor schaars huuraanbod stijgen
1 juni, 9:40
Woningzoekers verdringen zich steeds meer rond de huurwoningen in de vrije sector die beschikbaar zijn, maakt woonplatform Pararius op uit eigen cijfers.
Ga naar het nieuws-archief
Daan Roggeveen
Architect
1
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur