Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Video's
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Alle projecten
SILT | Middelkerke
DELVA
nieuw busstation: fietsoverkapping & wachtruimte
Falco B.V.
Milieustraat Dordrecht
GROOSMAN architecten
Veiligheid en woongenot komen samen
Mview+
Natuur en Gezondheidscentrum Maarssen
GROOSMAN architecten
Maretoren, Leiden
INBO
Nachteiland
MVRDV
Strand Nesselande Rotterdam
Houthandel van Dam
Wolkenkrabber 100 hoog Rotterdam
Houthandel van Dam
Huus veur Sport en Cultuur in Zuidwolde
Metadecor
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Alle producten
Sustainable outdoor stoffen
Vyva Fabrics
Veelzijdig straatmeubilair
Struyk Verwo Infra
VDB-Clickwood system voor parket exterieur
Houthandel van Dam
Karaktervol, duurzaam en betaalbaar bestraten met de KK70
Wienerberger B.V.
Toegankelijkheid in de stad: klanktegels als gids
TG Lining
Profiled Window
Primoclad Europe B.V.
Natuurgetrouwe houtlook kunststof gevelbekleding
AlterWood
FALK 1000 GL CradleCore®
FALK®
BetonPrint
PanelPrint bv
Vorstrandbekisting
De Hoop Pekso
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Alle video's
Jonas
Orange Architects
Uitreiking Architectenweb Awards 2023
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Nieuw elan voor sociale woningbouw
Symposium
Office Winhov
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023
Amare
Een gestapelde wereld vol cultuur
Cedar / Hoofdkantoor ING
Benthem Crouwel Architects met HofmanDujardin
Nieuw elan voor sociale woningbouw
Symposium
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Uitreiking Architectenweb Awards 2023
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Alle podcast's
Gesprek met Tobias Verhoeven over duurzame stedelijke verdichting
Gesprek met Cécilia Gross over het nieuwe Olympisch zwembad in Parijs
Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland
Gesprek met Jeroen Zuidgeest over de Oostflank van Rotterdam
Gesprek met Robert Winkel over Sawa als model voor de toekomst
Gesprek met Jeroen Zuidgeest over de Oostflank van Rotterdam
Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland
Gesprek met Frank Suurenbroek over neuroarchitectuur en hoogbouw op ooghoogte
Gesprek met Cécilia Gross over het nieuwe Olympisch zwembad in Parijs
Gesprek met Evert Klinkenberg over bewegen en ontmoeten in hoogbouw
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Partners
Categorieën
Favorieten
Alle bedrijven
Nivel
Professionals in Techniek
Fastned
ABdVT
“Architectuur is onze ziel, ontwerpen onze passie, realiseren onze kracht “
PARC.
Buiten is leven!
MK4D
Extrude
Architectural Visualization, Architecture branding & VR experiences
ALUCOBOND®
KUBUS | Specialist in BIM-software
Making people happy with BIM
Kawneer
Building Legacies
Aliplast Aluminium Systems
AGC Nederland Holding B.V.
Forbo Eurocol Nederland B.V.
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Alle vacatures
(junior) calculator
LIAG architecten en bouwadviseurs
Bouwtechnisch tekenaar / 3D modelleur – Curacao
STATE
Senior Architect – Curacao
STATE
Revit tekenaar - Nederland
STATE
Stagiair stedenbouw of landschap
od205
Ervaren ontwerper met stedenbouwkundig of landschapskundig profiel
od205
nieuwe architecten zoekt nieuwe architecten
Nieuwe Architecten
Junior ontwerper
LEVS architecten
Junior Architect
KettingHuls
Talentvolle architect in opleiding / ontwerper
KHV Architecten B.V.
Junior Architect
Apto Architects
(junior) Architect / Assistent ontwerper
LENGKEEK architecten en ingenieurs bv
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Alle magazines
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Architectenweb magazine #10
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #10
Architectenweb magazine #11
Nieuw
Populair
Favorieten
Alle events
De overstap op Archicad: van oriënteren tot eigen template
Online
Eerste Jos. Bedaux-lezing met Machthild Stuhlmacher
Cobbenhagengebouw Tilburg University, Warandelaan 2, Tilburg
MTC Seminar: de Groeiende Groene Bouw Omgeving
Amsterdam, locatie wordt nog bekend gemaakt
Kennisdag: spreek jij de taal van de Omgevingswet al?
Bouw- & Infrapark Harderwijk – Ceintuurbaan 2, 3847 LG Harderwijk
Marmoleum Design Challenge
Expositie Nieuwerwets Wonen in Utrecht
Stadskantoor Utrecht, Stadsplateau 1, Utrecht
Marmoleum Design Challenge
Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw
Pakhuis de Zwijger
Kennisdag: spreek jij de taal van de Omgevingswet al?
Bouw- & Infrapark Harderwijk – Ceintuurbaan 2, 3847 LG Harderwijk
MTC Seminar: de Groeiende Groene Bouw Omgeving
Amsterdam, locatie wordt nog bekend gemaakt
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Categorieën
Alle thema's
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Awards
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Daan Roggeveen
Copyright: Maarten van Haaff
Daan Roggeveen
Copyright: Maarten van Haaff
Een zesje voor architectuur?
26 februari 2019, 9:18
In een volgepakte foyer in Pakhuis de Zwijger sta ik te praten met twee projectontwikkelaars. Eén van de twee heeft net een grote tender achter de rug, verzucht ze. Het ontwerp was echter geen belangrijk thema: in de eerste (!) projectvergadering meldde de projectleider aan het ontwikkelingsconsortium ‘voor deze tender qua architectuur voor een zesje’ te gaan.
Na tien jaar in China vallen me in
post-crisis
Nederland een aantal dingen op in ons vakgebied. De opdrachtgevers zijn veranderd – sommige ontwikkelaars zijn verdwenen, anderen zijn nieuw. De thema’s zijn veranderd – waar duurzaamheid tien jaar geleden nauwelijks een rol speelde, is het nu alomtegenwoordig. En de rol van de overheid is veranderd – van leidend naar ‘faciliterend’. Dat is het meest zichtbaar in de panacee voor elke opgave: de tender.
Ik had wat moeite het concept tender aan mijn (Taiwanese)
businesspartner
uit te leggen.
Ik: ‘Het gaat om een ontwerpwedstrijd, die je samen samen met een ontwikkelaar doet.’
Hij: ‘En als je wint?’
Ik: ‘Dan mag de ontwikkelaar de grond kopen.’
Hij: ‘Mág?’
Wat is er toch gebeurd met de ouderwetse ontwerpcompetitie? Een overheid, woningcorporatie of ontwikkelaar nodigt een aantal – ervaren en minder ervaren – ontwerpers uit, en legt hen een opgave, een aantal beoordelingscriteria en een toereikende
fee
voor. Een aantal weken later komen de ontwerpers een voor een terug, en tonen hun plannen. De opdrachtgever luistert naar de presentaties, beoordeelt de plannen op basis van de gestelde criteria en besluit tenslotte wie de winnaar wordt.
Dit proces is radicaal veranderd door de strenge regelgeving rondom Europese Aanbestedingen, de terugtrekkende overheid, maar vooral door risicoavers gedrag van opdrachtgevers.
Volgens de strenge criteria van de Europese aanbestedingen zou Herman Hertzberger tegenwoordig waarschijnlijk niet eens meer in aanmerking komen voor het bouwen van een gymzaaltje. Door de structuur van DBFMO (Design Build Finance Maintain Operate) is de betekenis van OMA en ISS Facility Services (‘The Power of the Human Touch’) binnen een consortium gelijkgetrokken – een gebouwconcept is binnen de aanbesteding even belangrijk als 25 jaar lang schone koffiekopjes.
En bij tenders zijn het grondbod, duurzaamheid en ‘de mate van participatie’ leidend in het beoordelen van een project. Geld, groen en gepraat vormen dus de criteria waarop we gebouwen tegenwoordig waarderen. Architectuur is hiermee met een deprimerend percentage de sluitsteen geworden in de beoordelingscriteria van veel aanbestedingen.
De vraag is wat de wezenlijke rol van de architect in dit proces nog is. Immers, programma en envelop zijn vaak al dichtgetimmerd door de stedenbouwkundige dienst en consultants. De architectuur is verworden tot een
one-size-fits-all
stijl, in
flashy
renderings overgoten met een generieke groene duurzaamheidssaus.
Een bevriend architect mopperde recent dat ‘als je bij woningbouw geen ervaring hebt met half verzonken parkeergarages, je bijdrage hopeloos is’. Een projectontwikkelaar vertelde me twee weken terug ‘niet mee te doen aan de tender-gekte’. En ook een hoge ambtenaar van de Dienst Ruimte en Duurzaamheid van de Gemeente Amsterdam zei gefrustreerd te zijn door het systeem: ‘Ik wil ook van die tenders af. Steeds winnen dezelfde architecten; ik wil ook kansen geven aan jongere bureaus.’
Dit is dus hoe de sleutelprojecten in Nederlandse steden worden vormgegeven. De doorgeslagen focus op economie – onze kruideniersmentaliteit – levert via de huidige tenders een verspilling van talent en schrale architectuur op.
Uit China ben ik wel wat gewend. Kavels worden in de oververhitte Chinese vastgoedmarkt door stedelijke overheden per opbod verkocht. Vervolgens wordt binnen de strakke bezonnings- en brandregelgeving de dichtheid gemaximaliseerd. Het resultaat: weinig opbeurende repetitie waarbij er van architectuur geen sprake is.
Is dat hoe we onze steden in Nederland ook willen vormgeven? Is dat onze culturele productie? En levert het eigenlijk wel échte duurzaamheid op?
Doordat de overheid zich teruggetrokken heeft, is de rol van de markt gemaximaliseerd. Gezien de gigantische woningbouwopgave, en het feit dat haalbaarheid van projecten in de Randstad onder druk lijkt te staan, is het de vraag of de huidige manier van aanbesteden verstandig en effectief is.
Zeker nu de vier grote steden stevig willen verdichten en de vierkante meterprijzen voor woningen in die steden snel toenemen is het uiterst noodzakelijk om met intelligente ontwerpoplossingen te komen. Het lijkt daarmee urgent om weer het ontwerp – en niet het proces of de grondopbrengst –centraal te stellen in de opgave. Dat betekent dus meer dan ‘een zesje voor architectuur’.
Daan Roggeveen is de oprichter van
MORE Architecture
, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseerde hij in het voorjaar van 2018 aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst
‘The Amsterdam Agenda’
, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.
Trefwoorden
europese aanbestedingen
column
tenders
daan roggeveen
ontwerpcompetitie
aanbestedingen
Best gelezen
1
'Elegant brutalisme' voor nieuw hoofdkantoor Philips aan de Zuidas
woensdag, 27 maart
2
Winkelcentrum Etten-Leur kan veranderen in buurt met gemengd programma
dinsdag, 26 maart
3
Bergen kiest herontwikkelingsplan kdra voor centrumlocatie
dinsdag, 26 maart
4
Duinlandschap over combinatie van zeewering en casino voegt nieuwe openbare ruimte toe aan Middelkerke
dinsdag, 26 maart
5
Bureau Fraai versmelt interieur psychologenpraktijk met monumentale kapel
dinsdag, 26 maart
Gerelateerde nieuwsberichten
Column
Post-corona toerisme
26 mei 2020
Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast
11 maart 2021
Column
Ma Yansong op Katendrecht
29 januari 2019
Column
Het Politieke Platteland
20 december 2018
Column
Suburban Athletic Club
27 november 2018
Column
Hoogbouw gaat niet om hoogte
23 oktober 2018
Column
Toerisme? Dit is pas het begin…
25 september 2018
Column
What Ever Happened to the Randstad?
26 juni 2018
Column
Rurbanism
22 mei 2018
Column
Hotel My Home
24 april 2018
Column
The Art Mall
27 maart 2018
Column
Verdichting van IJplein
27 februari 2018
Column
Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!
30 januari 2018
Column
Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!
26 maart 2019
Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders
5 april 2019
Column
Vroeger waren we veel moderner
23 april 2019
Column
Habraken in China
28 mei 2019
MORE Architecture opent kantoor in Amsterdam
5 juni 2019
Column
Haven-Stad als eilandenrijk
25 juni 2019
Column
Culturele Impact
24 september 2019
Column
Rol aan tafel
22 oktober 2019
Column
Nederland als laboratorium
26 november 2019
Column
De Grootste Stad Ter Wereld
19 december 2019
Column
Net als Aldo
28 januari 2020
Concurrentie voor het vliegtuig
25 februari 2020
Column
Tijdsverschil
24 maart 2020
Column
Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?
28 april 2020
Stedelijke diversiteit
23 juni 2020
Column
Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD
22 september 2020
Column
Een recept voor minder klein wonen
27 oktober 2020
Column
De boel bij elkaar houden
24 november 2020
Column
Geland
22 december 2020
Column
Post-corona toerisme
26 mei 2020
Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast
11 maart 2021
Column
Ma Yansong op Katendrecht
29 januari 2019
Column
Het Politieke Platteland
20 december 2018
Column
Suburban Athletic Club
27 november 2018
Column
Hoogbouw gaat niet om hoogte
23 oktober 2018
Column
Toerisme? Dit is pas het begin…
25 september 2018
Column
What Ever Happened to the Randstad?
26 juni 2018
Column
Rurbanism
22 mei 2018
Column
Hotel My Home
24 april 2018
Column
The Art Mall
27 maart 2018
Column
Verdichting van IJplein
27 februari 2018
Column
Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!
30 januari 2018
Column
Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!
26 maart 2019
Francine Houben: Europese aanbestedingen moeten anders
5 april 2019
Column
Vroeger waren we veel moderner
23 april 2019
Column
Habraken in China
28 mei 2019
MORE Architecture opent kantoor in Amsterdam
5 juni 2019
Column
Haven-Stad als eilandenrijk
25 juni 2019
Column
Culturele Impact
24 september 2019
Column
Rol aan tafel
22 oktober 2019
Column
Nederland als laboratorium
26 november 2019
Column
De Grootste Stad Ter Wereld
19 december 2019
Column
Net als Aldo
28 januari 2020
Concurrentie voor het vliegtuig
25 februari 2020
Column
Tijdsverschil
24 maart 2020
Column
Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?
28 april 2020
Stedelijke diversiteit
23 juni 2020
Column
Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD
22 september 2020
Column
Een recept voor minder klein wonen
27 oktober 2020
Column
De boel bij elkaar houden
24 november 2020
Column
Geland
22 december 2020
Toon alles
Andere nieuwsberichten
Tweede Open Call voor Architectuur en Bouwkunst uitgeschreven
Gisteren, 16:23
Er is 100.000 euro beschikbaar voor ontwerpers en initiatiefnemers van een architectonisch bouwwerk op bijvoorbeeld een landgoed.
Huawei opent flagship store in Beijing naar ontwerp van Superimpose
Gisteren, 15:12
Het architectenbureau streefde naar een uitnodigende omgeving, zonder uitbundigheid, met eigentijdse interpretaties van elementen uit de historische Chinese architectuur.
Karres en Brands wint prijsvraag voor 183 woningen in Hamburgse nieuwbouwwijk
Gisteren, 14:39
Karres en Brands heeft een prijsvraag voor 183 woningen in de Hamburgse nieuwbouwwijk Neue Gartenstadt Öjendorf gewonnen. Het plan behelst enkele woongebouwen en een mobiliteitshub in een groen ingericht landschap.
Kruisvormige villa op bosrijke kavel in Dinxperlo
Gisteren, 13:09
Voor een particuliere opdrachtgever in Dinxperlo heeft Architectenbureau Vincenth Schreurs een kruisvormige woning ontworpen. Het Kruishuis bestaat uit een langwerpig hoofdvolume met een zadeldak, waar een lager volume doorheen is gestoken.
Scheldedelta krijgt Unesco-status om geologische betekenis
Gisteren, 10:36
Werelderfgoedorganisatie Unesco heeft de Scheldedelta erkend als ‘Global Geopark’.
De Jonge: eerste wijken pas ver na 2030 van het gas af
Gisteren, 09:33
Het zal tot zeker na 2030 duren voordat een gemeente de eerste wijk aanwijst om van het gas te worden afgesloten, zegt demissionair minister Hugo de Jonge.
Brabant gaat in gesprek over transitie landelijk gebied
27 maart, 3:11
Gedeputeerde Staten van de provincie zijn het eens geworden over het voorontwerp Brabants Programma Landelijk gebied.
Centrum voor hyperloops in Veendam klaar voor eerste tests
27 maart, 11:51
Over enkele weken maakt het eerste voertuig een testrit in de baan van 420 meter die bestaat uit voorgefabriceerde stalen buizen.
Organisaties: aantal dakloze mensen onaanvaardbaar hoog
26 maart, 1:38
Volgens een nieuwe schatting waren in 2023 bijna 30.600 mensen in Nederland dakloos, een stijging van 4000 ten opzichte van 2022.
Denktank: Britse huizen hebben slechtste prijs-kwaliteitsverhouding
26 maart, 9:32
Britse huizen hebben de slechtste prijs-kwaliteitverhouding van alle ontwikkelde landen.
Ga naar het nieuws-archief
Daan Roggeveen
Architect
1
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur