Daan Roggeveen

Suburban Athletic Club

27 november 2018, 9:52

“Hier komt het ballenbad. Dit wordt een klaslokaal. Daar komt een klein keukentje, daar kunnen we koekjes of taart bakken. En hier komt ook een lage wastafel, voor de kinderen.” Ik sta in een leeg appartement op de 14^e verdieping van een woontoren aan de rand van Shanghai en kijk uit over de akkers in de verte. Lisa, een ondernemende vrouw van begin 30, heeft zojuist een appartement gehuurd om er een mini-peuterspeelzaal te beginnen.

“Hier in de buurt wonen veel families, maar er zijn maar beperkte speelmogelijkheden voor kinderen”, vertelt ze. Zelf heeft ze een zoontje van 1,5. “Op deze manier kan ik bij hem zijn, en tegelijkertijd een eigen zaak beginnen.” Vandaar een speelruimte voor kinderen op zo’n 45 meter hoogte boven de grond: de junior versie van de Downtown Athletic Club in New York – maar dan aan de rand van de stad.

De woningbouwontwikkeling waar Lisa haar ‘Kids Club’ gaat beginnen ligt zo’n driekwartier met de metro van het centrum van Shanghai. Tot zes jaar geleden was dit nog boerenland. Inmiddels bestaat het gebied uit meer dan honderd gebouwen van zo’n 70 meter hoogte. In een paar jaar tijd is dit stuk Shanghai veranderd van geïndustrialiseerd platteland tot woonplek voor tienduizenden mensen.

Het is een bekend verhaal in China en een proces dat ik inmiddels tientallen keren heb zien gebeuren. De stad breidt uit. Akkerland wordt opgeslokt. Laagbouw maakt plaats voor hoogbouw. Boeren gaan in skyscrapers wonen. En dat alles in een razend tempo.

Lisa’s zus was ook onderdeel van het proces. “Ze woonde eerst in een krakkemikkige boerderij. Maar elke keer als er een zware vrachtwagen langsreed schudde het huis en waren ze bang dat het instortte”, herinnert Lisa zich. Ze hebben een vervangende woonruimte gekregen in de splinternieuwe hoogbouw. In een van de woningen woont de zus met haar gezin, het tweede werd voor acht jaar verhuurd.

Maar er is niet alleen goed nieuws. Het leven blijkt, voor iemand als Lisa die de dynamiek van het centrum van Shanghai gewend is, nogal saai. “Een maand lijkt hier een jaar te duren.” Dat heeft een aantal oorzaken. Het eerste metrostation ligt ruim 3 kilometer verderop en het voorzieningenniveau is laag. Lisa is dan ook niet alleen maar tevreden. “Er zijn geen publieke faciliteiten – geen school, nauwelijks winkels.” De ideale ingrediënten voor een Bijlmer met Chinese karakteristieken, zou je zeggen. De meer dan honderd haast identieke woontorens dragen bij aan dat gevoel: dit is een Chinees CIAM.

Toch vindt het stedelijk leven wel zijn weg – ontworpen of niet. In dit soort torens blijkt namelijk opmerkelijk veel ruimte voor ondernemerschap. Lisa is niet de enige die een bedrijfje begint op hoogte. In Zhengzhou leerde ik Tao Ying kennen, die een coffeeshop runt op de 21^e verdieping van een woningbouwcomplex. Mensen die goed kunnen koken beginnen vanuit hun keuken bezorgrestaurants.

Een hoteltoren kan ook kantoren, karaoke, een studio voor bruidsfotografie of eetgelegenheden herbergen. Met het naamkaartje van mijn vaste boekverkoper in de hand liep ik eens een appartement in het centrum van Shanghai binnen dat tot de nok toe gevuld was met gekopieerde El Croquis’ en andere architectuurboeken. De bewoner/boekhandelaar opereerde als een soort menselijke Amazon.

Chinese steden kennen aan de ene kant een zeer stringent bestemmingenbeleid met een sterke scheiding van functies. De agressieve en top down geplande stadsuitbreidingen leveren een monotoon beeld op. Toch is er ruimte om flexibel om te gaan met de mogelijkheden. Door een mengeling van pragmatisme en ondernemerschap blijken deze ogenschijnlijk eentonige suburbs in werkelijkheid zeer divers zijn. Hiermee is China een soort broedplaats voor jonge ondernemers zoals Lisa.

Hiermee zitten tijdelijkheid, veranderbaarheid en flexibiliteit diep in het DNA van Chinese steden. Wat vandaag nog een peuterspeelzaal is op de 14^e verdieping, kan morgen een succesvolle kindergarten met 80 leerlingen zijn!

Het levert een rijke stedelijke binnenwereld op: wanneer de liftdeur opengaat weet je niet of je een kinderwagen, een bruid in vol ornaat of een volgeladen scooter te wachten staat. Deze potentie maakt gebouwen duurzamer: de inhoud kan immers gemakkelijk inspelen op de wensen van de markt.

De Nederlandse steden staan voor grootschalige binnenstedelijke uitbreidingsopgaven. Hierbij wordt door met name Rotterdam, Den Haag, Eindhoven en Amsterdam ingezet op hoogbouw. Het lijkt me zinnig om in de discussie over verdichting na te denken over een vorm van functiemix en flexibiliteit in de bestemming. Zo worden dynamische steden gecreëerd die broedplaatsen kunnen zijn voor innovatie en ondernemerschap.

En de ‘Kids Club’? Die draait op volle toeren. Vijf dagen per week brengen ouders uit de buurt hun kinderen naar de 14^e verdieping om daar te zingen, te tekenen en Engels te leren. Verticale stedelingen in de dop.

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseerde hij dit voorjaar aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

driedimensionale stedelijkheid daan roggeveen shanghai downtown athletic club

1	Masterplan omvangrijke gebiedsontwikkeling Westland aangenomen dinsdag, 30 mei
2	Geschakelde woningen Statt geven steeg in Spijkerkwartier een gezicht dinsdag, 30 mei
3	Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur woensdag, 31 mei
4	EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand woensdag, 31 mei
5	Eerste bomen geplant bij Wonderwoods in Utrecht vrijdag, 26 mei

Suburban Athletic Club

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Avond over 'Nieuwe vormentaal in houtarchitectuur’ in Pakhuis De Zwijger

Heldere uitstraling voor herontwikkeld kantoorpand in centrum Utrecht

EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand

Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur

Woningplatform ziet interesse voor schaars huuraanbod stijgen

Toezichthouder: zonnepanelen via omvormer makkelijk te hacken

Boek brengt brutalistische gebouwen in Nederland in kaart

VDL Groep wil De Meeuw volledig overnemen

Noord-Holland vraagt 1,2 miljard voor landelijk gebied

Amsterdam volgens Atlas aantrekkelijkste stad om in te wonen