Binnenzijde eerste laag

Zicht op atrium

Arjen Ketting bij de mock-up van de gevel

Binnenzijde eerste laag

Zicht op atrium

Arjen Ketting bij de mock-up van de gevel

Meest complexe deel betonconstructie Depot Boijmans van Beuningen uit de bekisting

15 november 2018, 7:30

Afgelopen week is BAM gestart met het ontkisten van de onderste twee lagen van het nieuwe Depot Boijmans van Beuningen. Het moment markeert de voltooiing van het meest complexe deel van de draagconstructie. Ter gelegenheid daarvan sprak Architectenweb met de projectdirecteur bij BAM en de projectleider bij MVRDV.

“De spatkrachten in de onderste twee lagen van het depot zijn enorm”, vertelt Hans Polderman, projectdirecteur bij BAM. Richting het maaiveld heeft het depot een sterk gekromde vorm, en die wordt uitgevoerd in dragend beton dat aan de binnenzijde ook nog eens zichtbaar blijft.

“Om al die spatkrachten op te vangen is er een enorme hoeveelheid wapening in het beton opgenomen”, vertelt architect en projectleider Arjen Ketting van MVRDV. Een van de adviseurs die bij het project betrokken is, grapt volgens hem weleens dat het beton er alleen is om het vele staal te beschermen. Dat is ook weer niet zo, maar veel staal zit er wel in.

Doordat de krachten op de onderbouw zo groot zijn, kon pas met de ontkisting van de onderste twee lagen begonnen worden op het moment dat de tweede verdiepingsvloer uitgehard was. De eveneens in het werk gestorte betonnen vloeren zijn cruciaal om de spatkrachten te beheersen. En die tweede verdiepingsvloer was vorige week dus genoeg uitgehard. Terwijl het eerste beton voor de onderbouw al in april gestort was. “Het is niet zomaar een project”, lacht Polderman. “Dit depot is echt wat bijzonders.”

Verschillende typen beton met wel dezelfde uitstraling
“In het project worden op verschillende plekken heel verschillende typen beton toegepast”, vervolgt Ketting. “Omdat al dat beton aan de binnenzijde zichtbaar blijft, is het de opgave om dat er overal hetzelfde uit te laten zien. In de engineering van het gebouw is BAM daarmee aan de slag gegaan.”

Bij de bouw van de complexe, onderste twee lagen is het beton rustiger gestort dan normaal, waarbij de slang langzaam teruggetrokken werd, om er maar voor te zorgen dan het beton geleidelijk kon uitharden en er geen ‘lagen’ in het beton zichtbaar zouden worden. Over het resultaat tot zover is Polderman tevreden.

Vanaf de derde laag wordt de gevel opgebouwd uit prefab elementen, met daarbij dus de opgave om die er vanbinnen hetzelfde uit te laten zien als de in het werk gestorte elementen in de lagen eronder. Om de productie van de prefab elementen eenvoudiger te maken, zijn ze aan hun straks onzichtbare buitenzijde vlak gelaten, maar zijn ze aan hun wel zichtbare binnenzijde keurig afgerond.

“Omdat het een depot is hebben we ervoor gekozen om alles in het zicht te laten”, vertelt Ketting. “Niet alleen het beton, maar ook de vele installaties, zelfs de kalkzandstenen wanden die binnen nog gemaakt worden.”

Spiegelende gevelelementen uit China
De gevel van het depot is op iedere verdieping uit 64 delen opgebouwd. Daarbij zijn de meeste delen gesloten, omdat kunst nu eenmaal het beste bewaard blijft zonder daglicht. Maar op strategische plekken zijn wel uitsparingen gemaakt, bijvoorbeeld bij de toegang op de begane grond (drie delen) en voor hier en daar een raam (meestal twee delen). Op de derde verdieping, waar het atelier komt voor de medewerkers van Boijmans van Beuningen, zijn de meester ramen voorzien.

Rond de dragende, betonnen schil komt eerst isolatie en daaromheen komt dan de veelbesproken spiegelende huid. Die dubbelgekromde, glazen elementen zijn in China gemaakt en zijn momenteel in 43 containers op verschillende schepen onderweg naar Rotterdam. Die reis duurt drie maanden.

Bij die spiegelende gevel waren voor MVRDV een aantal zaken van belang. De spiegel moest helder zijn (geen kleurzweem), de panelen moesten qua kromming perfect op elkaar aansluiten (anders ontstaan overlappen in de reflecties), de naden tussen de panelen zouden zo klein mogelijk moeten zijn, en de noodzakelijke klemmen zouden zo min mogelijk op moeten vallen.

De naden tussen de panelen konden uiteindelijk niet kleiner worden dan 20 mm, om de gevel voldoende te kunnen ventileren. Bij de klemmen heeft MVRDV ervoor gekozen deze in matzwart uit te voeren. Daarbij vallen ze inderdaad het minste op, maar echt mooi wordt ook weer niet.

De klemmen zijn een door de gemeente Rotterdam vereiste extra borging van de gevelpanelen. De klemmen doen in de normale situatie niets, ze houden de panelen niet op hun plek, zijn er zelfs los van gehouden. De panelen zijn verlijmd op een aluminium frame – dat houdt ze op hun plek en maakt ze stabiel. De klemmen zijn voor het geval die verlijming het zou begeven.

In het verleden zijn er in Rotterdam nog weleens panelen van gebouwen gewaaid, verklaart Ketting. Vandaar dat de gemeente Rotterdam dit vraagt. In andere gemeenten in Nederland, en ook in andere landen, bestaat die eis niet.

Gradiënten in de gevel
De spiegelende gevel wordt voorzien van verschillende gradiënten, zo is te zien op de mock-up die op de bouwplaats staat. Om de overgang tussen het grote spiegelende oppervlak en de transparante delen te verzachten wordt er rond de ramen een verloop aangebracht, zodat het spiegelende geleidelijk overgaat in het transparante en omgekeerd. Het effect doet wel wat aan de Blur-tool in Photoshop denken. De ramen vervagen. Letterlijk.

Het depot staat naast Museum Boijmans van Beuningen en tegenover Het Nieuwe Instituut. Maar iets verderop staat ook het Erasmus MC en precies aan de kant van het depot heeft de afdeling kinderpsychologie zijn omsloten tuin. Omdat het team van die afdeling bang was dat ouders via de spiegelende gevel met hun kinderen daar zouden gaan communiceren en dat de spiegelende gevel verwarrend zou kunnen zijn voor die kinderen, is ervoor gekozen om de gevel aan de kant van Erasmus MC deels mat te maken.

Bij de overgang tussen het spiegelende oppervlak en het matte oppervlak wordt wederom een verloop ingezet. “Het is een folie”, voegt Ketting toe. “Dus mocht hier vanuit Erasmus MC in de toekomst anders over gedacht worden, dan kunnen we dat er altijd weer vanaf halen.”

Montage spiegelende gevel in het voorjaar
De komende maanden wordt eerst verder gebouwd aan het betonnen casco, dat uiteindelijk zes lagen hoog wordt. In het voorjaar wordt vervolgens gestart met de montage van de spiegelende gevel. Eind 2019 moet het gebouw dan in basis af zijn, zodat het – na de inhuizing van zo’n 70.000 kunstwerken – eind 2020 zijn deuren kan openen.

Ketting kijkt erg uit naar de montage van de spiegelende gevel. “We hebben er veel impressies van gemaakt, zelfs deze mock-up, dus we weten hoe het wordt. Maar om het straks in het echt te zien… dat is toch altijd spannend.”

Trefwoorden

depot depot boijmans van beuningen mvrdv museum boijmans van beuningen

1	Woongebouw Woldringlocatie in Groningen opgeleverd dinsdag, 19 november
2	Mastenbroek presenteert actieplan om stikstofuitstoot te verlagen maandag, 18 november
3	Nieuwbouw EMA aan de Zuidas opgeleverd maandag, 18 november
4	Fenix I – Imposant gebouw met twee draagconstructies woensdag, 20 november
5	Architectenweb Video – Fenix I woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Laatste tentoonstelling in Boijmans: Nederland en Bauhaus

Gerenoveerd Boijmans wil zich meten met de wereldtop

Depot museum Boijmans miljoenen duurder

Depot Boijmans van Beuningen 'landt in het groen'

Groen licht voor Collectiegebouw Boijmans

Wederom negatief advies over depot Boijmans

College Rotterdam akkoord met Collectiegebouw

Kunstraad negatief over museumdepot Boijmans

Wateroverlast bedreigt collectie Boijmans

Geen geld voor nieuwe depots Boijmans

MVRDV maakt ontwerpen Boijmans-depot

Bouw eerste Amerikaans project MVRDV van start

Oud-Rijksbouwmeester Patijn: slecht management bij verbouwing Boijmans

Inger Kammeraat nieuwe managing director MVRDV

Woningbouwproject MVRDV in Indiase stad klaar

Audio: debat renovatie Boijmans van Beuningen

MVRDV ontwerpt gestapelde wolkenkrabber in Shenzhen

Raad Rotterdam akkoord met verbouwing Boijmans

MVRDV transformeert oude fabriekshal tot gebouwencomplex

Achtergrond: de levendige relatie tussen Nederland en het Bauhaus

MVRDV verbouwt Palais de Commerce in Rennes

Toren met 'geografische' kaart Albanië in Tirana

Spiegels Depot Boijmans worden geadopteerd

Eerste spiegelpanelen Depot Boijmans van Beuningen geplaatst

Geen dependance voor Boijmans op Zuid

Architectenbureaus voor renovatie Boijmans een ronde verder

Hoogste punt voor Depot Boijmans van Beuningen

Andere nieuwsberichten

Being Development mag VDMA-terrein Eindhoven ontwikkelen

Vandaag, 16:52

Voor het ontwerp zijn OMA (hoofdarchitect), diederendirrix architecten, FABRICations, DELVA Landscape Architecture / Urbanism en NUL ZES aangesteld.

Stationsgebied Schiphol voor 237 miljoen op de schop

Vandaag, 15:21

Met de investering krijgt het stationsgebied meer capaciteit, moet het station overzichtelijker worden en worden looproutes voor reizigers aangepast.

Verslag van Architectenreis 2019: Tokyo

Vandaag, 11:00

In de tweede week van november reisde Architectenweb met een groep van veertig architecten en negen leveranciers in de bouw een week lang door Japan. De tweede stad die we tijdens deze reis aandeden was Tokyo.