Classicistisch geïnspireerd ontwerp voor Pure Rubens

26 september 2018, 12:22

In de Bodonzaal van Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam is een tentoonstelling ingericht met de olieverfschetsen van Rubens. Om de aandacht naar die relatief kleine werken te trekken heeft architect Ard de Vries een ingetogen ruimtelijk ontwerp gemaakt, dat tevens refereert aan Rubens’ architectonische interesse.

De Vlaming Peter Paul Rubens maakte als een van de eersten op systematische wijze olieverfschetsen op paneel als opmaat naar het uiteindelijke werk. Gebruikelijker in deze contreien was het om voorstudies te maken met potlood of krijt.

De relatief kleine olieverfschetsen blijken bijzonder genietbaar op zichzelf en laten zien dat de meester vaak al snel een duidelijk idee over een compositie had. Daarnaast tonen de vaak kleurige schetsen, vrij en vlot geschilderd, Rubens’ virtuositeit.

Hiërarchie
Het Prado in Madrid en Boijmans van Beuningen in Rotterdam bezitten beide een groot aantal van de olieverfschetsen; de musea maakten gezamenlijk een tentoonstelling met onder meer 65 van die werken, naast een aantal grote werken die op de schetsen volgden. Door het verschil in formaat zou bij een directe confrontatie tussen de twee de aandacht snel naar de grote werken worden getrokken.

In zijn tentoonstellingsontwerp heeft Ard de Vries de hiërarchie willen omdraaien, zodat de schetsen op de voorgrond staan. De architect heeft daartoe perspectief en oriëntatie ingezet, met behulp van drie ruimtelijke objecten die de Bodonzaal opdelen.

Classicistische taal
Het ruimtelijk ontwerp verwijst daarbij naar de ideeën die Rubens over architectuur had. In 1600 vertrok de schilder naar Italië en bezocht in 1604 Genua. “Hij was zo getroffen door de schoonheid van de paleizen daar, dat hij in 1622 een uit twee delen bestaand boek schreef, genaamd ‘Palazzi di Genova’”, vertelt De Vries. Het boek is overigens Rubens’ enige architectonische verhandeling.

De classicistische taal van deze plattegronden heeft voor De Vries als uitgangspunt gediend bij de inrichting van de tentoonstelling, legt hij uit. De belangrijkste referentie echter, was de Cappella Rucellai uit 1467 van Leon Battista Alberti. Een object in deze ruimte is volledig in verhouding met de wanden, de vloer en het plafond. “Een sublieme, klassieke samenhang die nog altijd uiterst modern is.”

Geometrische vormen
Met behulp van curator Friso Lammertse heeft De Vries het verhaal over Rubens getracht op te bouwen. Vanaf de entree loopt een afgesloten gang, die afstand creëert en alleen zicht geeft op ‘De ontmaskering van Achilles’. De gang eindigt in de prelude, een vierkante ruimte met een rond bovenlicht. Rechts is hier de uitwerking van de olieverfschets te zien, links voeren drie entrees naar het hart van de tentoonstelling.

Deze bestaat uit een ronde ruimte met een rechthoekige ruimte daar omheen. Centraal in de cirkel staat een replica van een beeld van twee worstelaars en tegen de gebogen wand hangen werken uit onder andere Rubens’ Italiaanse periode. Van de rechthoekige ruimte zijn de wanden opgedikt om een nieuwe klassieke schaal aan te brengen. In die wanden zijn nisjes gemaakt om werken beter uit te lichten.

Een volgend ruimtelijk object is een vierkant volume met een cirkel erin. Aan de kant hangt een groot wandtapijt – ook daarvoor maakte Rubens schetsen – en aan de andere zijde biedt een cirkelvormige vitrine plek aan negen kleine olieverfschetsen.

Schaal aan ruimte
Het ruimtelijk ontwerp speelt, naast de klassieke geschiedenis die voor Rubens van belang was, ook in op de moderne geschiedenis, legt De Vries uit. De zaal is in 1971 ontworpen door Alexander Bodon als een uitbreiding van het museum.

“In de prachtige zaal kun je het universum tentoonstellen”, zegt De Vries. “De ruimte kent geen schaal. We willen dat laten zien door er een andere structuur in te bouwen die losstaat van de door Bodon bedachte zaal.”

De tentoonstelling Pure Rubens in Boijmans van Beuningen is te bezoeken tot en met 13 januari 2019.

Trefwoorden

classicistisch bodonzaal ard de vries architecten ard de vries alexander bodon rotterdam boijmans van beuningen tentoonstellingsontwerp

1	Zecc Architecten presenteert ontwerp voor renovatie De Vasim maandag, 29 november
2	Verbouwing Boijmans van Beuningen wordt soberder dan geambieerd woensdag, 01 december
3	Klassiek schoolgebouw gerenoveerd naar ontwerp van 9graden architectuur maandag, 29 november
4	Prins Clausbrug in Dordrecht officieel geopend dinsdag, 30 november
5	Par'Course dinsdag, 30 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Video: bij ON AIR presenteert Francine Houben ontwerp Boijmans van Beuningen

Het Hasseltse Begijnhof: een omsloten tuin als publieke ruimte

Jonge architecten ontwerpen Kunstwerf Groningen

Jonge architecten ontwerpen cultuurgebouw Berlijnplein

Ard de Vries wint 'jonge' Bonnema Prijs 2016

Gerenoveerd Boijmans wil zich meten met de wereldtop

Video: renovatie en verbouwing Museum Boijmans

Drie bureaus tekenen voor entreegebouw Waterloopbos

Bouw Kunstwerf Groningen van start gegaan

Andere nieuwsberichten

DP6 en Zenber presenteren voorlopig ontwerp gemeentehuis Oldambt

Gisteren, 15:44

Het rijksmonumentale raadhuis uit 1896 in Winschoten wordt via een loopbrug verbonden met een nieuwbouwdeel, dat een latere uitbreiding van het gemeentehuis aan de achterzijde vervangt.

Studio Nuy van Noort ontwerpt IKC in Eibergen

Gisteren, 11:14

Volgend jaar wordt gestart met de bouw van IKC Het Simmelink in het Gelderse Eibergen. In het gebouw worden verschillende functies gehuisvest, zoals een school, kinderopvang en ondersteunende voorzieningen voor de wijk.

Nominaties Zuiderkerkprijs en Geurt Brinkgreve Bokaal 2021 bekend

1 december, 4:40

Voor beide prijzen van de gemeente Amsterdam komen drie projecten in aanmerking. Vandaag precies over een week worden de winnaars van de prijzen bekendgemaakt.

Integraal Educatief Kind Centrum Lichtenvoorde is gericht op interactie

1 december, 3:42

In Lichtenvoorde is eerder dit jaar Integraal Educatief Kind Centrum Het Gele Park in gebruik genomen. Voor de opgave werkte RoosRos nauw samen met BINX Smartility en Donker Groep landschapsontwerp.

Chocolademaker Tony's Chocolonely gaat geen eigen fabriek bouwen

Gisteren, 17:24

De bouw van de fabriek met een opvallend rood paviljoen in het midden was al eerder op pauze gezet.

Verwijderen asbest duurt met huidige tempo nog ruim tien jaar

Gisteren, 10:19

Het tempo waarmee asbest in daken wordt verwijderd is sinds half 2019 afgenomen.

Bosoppervlakte in Nederland verder afgenomen

Gisteren, 09:36

In de afgelopen vijftig jaar is niet eerder zo weinig bos aangeplant, blijkt uit een analyse van Wageningen Environmental Research.

Failed Architecture zet belangrijke stap naar horizontale organisatie

1 december, 12:44

Het platform Failed Architecture wordt vanaf 1 december geleid door Ameneh Solati, Joshua McWhirter and María Mazzanti.

Archeologen vinden middeleeuwse fundering Binnenhof

1 december, 10:14

Tijdens funderingsonderzoek, voorafgaand aan de renovatie van het Binnenhof, zijn resten van een nog onbekend gebouw uit de tijd van graaf Floris V ontdekt.