Daan Roggeveen

The Art Mall

27 maart 2018, 10:00

Wanneer ik via de paars gekleurde roltrap vanaf de begane grond naar beneden beweeg, hoor ik een pompende housebeat. Op deze koude novemberavond is het druk in de kelder van warenhuis K11. Honderden jonge mensen wandelen met een glas wijn in de hand tussen het werk van Lin Ke en Mak-Ying-Tun. Modieuze vrouwen maken selfies voor video-installaties. Hier, op zo’n vijftien meter onder de grond in het hart van Shanghai, vindt de opening plaats van de tentoonstelling '.com/.cn', als onderdeel van de Shanghai Art week.

De kelder van een warenhuis mag een ongebruikelijke locatie zijn voor een tentoonstelling, in de hedendaagse Chinese metropool is het concept van de art mall een serieus onderdeel van het culturele landschap.

Het museum als type bestaat in China relatief kort. Tot anderhalve eeuw geleden werden kunstvoorwerpen traditioneel tentoongesteld in huizen, paleizen en tempels¹. Galeries voor hedendaagse kunst bestonden er tot eind jaren negentig niet of nauwelijks, waardoor kunstenaars lang genoodzaakt waren hun werk te tonen in zelf georganiseerde salons, of simpelweg op straat.

De afgelopen twee decennia heeft de markt voor Chinese hedendaagse kunst zich ontwikkeld tot big business: de productie en handel in kunst made in China is onderdeel geworden van het wereldwijde netwerk van handelaars en galeries. Art Basel heeft naast Miami inmiddels ook een jaarlijkse beurs in Hong Kong, en internationale galeries openen in hoog tempo dependances. Het grootste deel van de kopers is Chinees.

Parallel hieraan vond een explosie in de bouw van musea plaats. De Chinese overheid lanceerde een ambitieus programma om 1 museum per 250.000 inwoners te behalen – een gebruikelijke standaard in westerse metropolen. Om dat getal te bereiken, worden er de komende jaren duizenden musea bijgebouwd in Chinese steden².

Maar ook op grassroots niveau veranderde er een hoop. Toen ik tien jaar geleden in Shanghai kwam wonen, was er weinig te beleven op cultureel gebied. Inmiddels is er elk weekend wel een opening van een nieuwe tentoonstelling of galerie. Musea organiseren publieksprogramma’s, rondleidingen en workshops voor kinderen.

Tegelijkertijd technologiseert China in straf tempo, waardoor met name online shopping explosief is gegroeid. In 2016 kende digitaal winkelen in China een groei van 26 (!) procent³ waardoor traditionele warenhuizen ten dode zijn opgeschreven als ze niet inzetten op andere modellen: van verkoop naar ervaring.

Exact op het snijpunt van deze twee fenomenen opereert K11. De ontwikkelaar van de mall, New World Development-eigenaar Cheng Chi-Kong, maakt hedendaagse kunst onderdeel van de warenhuizen. Hiermee wordt kunst ingezet als onderdeel van de winkelervaring en kan het warenhuis zich tegelijkertijd hoger in de markt positioneren – kunst betekent immers goede smaak.

K11 openende zijn eerste art mall in 2009 in Hong Kong, en heeft het concept uitgebreid in China. De afgelopen jaren haalde K11 onder meer overzichtstentoonstellingen van Monet en Dali naar Shanghai. Inmiddels opent de groep art malls in de miljoenensteden Wuhan, Tianjin, Shenyang en Fuzhou.

De shopping mall is als type bekritiseerd vanwege het commercialiseren van de publieke ruimte. K11 biedt een spannende hybride van cultuur en commercie, die een heel ander publiek naar het museum trekt. Binnen een hypercommerciële omgeving wordt de zwakte van de mall binnenstebuiten gekeerd: met een museum in haar hart zou een warenhuis een zeer publiek gebouw kunnen worden! Andy Warhol voorspelde het al: “Someday, all department stores will become museums, and all museums will become department stores.”

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseert hij aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

¹ Jeffrey Johnson: The Future of the Museum, in Progress & Prosperity, 2017
² Mad about Museums, The Economist, 6 januari 2014
³ Online shopping in China grows 26.2% in 2016, Digitalcommerce360.com, 6 februari 2017

Trefwoorden

art mall winkelcentra shopping malls china daan roggeveen k11

1	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
2	Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend vrijdag, 19 april
3	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
4	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

The Art Mall

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Wie wordt de Architect van het Jaar 2024?

Houten Makers’ KUbe van BIG is “onderwijs gestold in een gebouwde vorm”

Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station

DGBC publiceert whitepaper circulair ontwerpen op CO2-uitstoot

ASML wil grote vestiging op Brainport Industries Campus

Organisaties werken aan praktijktoets aangescherpte MPG-eisen

IMF-bestuurder dringt aan op verdere afbouw hypotheekrenteaftrek

DNB: verduurzaming woningen blijft achter, maar geld geen probleem

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft