Rendering

Render

Rendering

Render

Rendering

Duurzame hotel QO in Amstelkwartier bijna af

16 maart 2018, 16:30

Half april opent in het Amstelkwartier in Amsterdam het duurzame hotel QO Amsterdam naar ontwerp van Mulderblauw architecten, Paul de Ruiter Architects en Arup. De hotelkamers zijn ontworpen door Conran and Partners, de gemeenschappelijke ruimtes door TANK.

Wanneer gasten in het nieuwe QO Amsterdam straks hun kamer verlaten, worden de installaties in de kamer uitgeschakeld en worden de luiken in de gevel automatisch gesloten - om pas weer open te gaan als de gasten in hun kamer terugkeren. Op die manier wordt warmte buiten gehouden (zomer) of warmte vastgehouden (winter). Alleen wanneer het gewenst is dat de zon de kamers overdag opwarmt (koude, maar zonnige dag), dan gaan de luiken ook tussentijds nog open.

Waarom zou je een kamer blijven koelen of verwarmen als er toch niemand aanwezig is? Op deze manier wordt enorm veel energie bespaard, vertelt architect Paul de Ruiter trots. Het scheelt tot 65% in de verwarming en tot wel 90% in de koeling. Met het uitzetten van de installaties en de slimme gevel kunnen de hotelgasten via verdiepingshoge ramen genieten van het uitzicht op de stad, zonder de gebruikelijk klimatologische nadelen hiervan.

Voordat hij zijn eigen bureau startte, werkte De Ruiter aan een promotieonderzoek met de naam ‘The Chameleon Skin’. De transformatie die de gevel van het QO gedurende de dag ondergaat, vindt hij een uitstekend voorbeeld van wat hij in dat onderzoek beoogde: een gevel die zich aanpast aan het gebruik en zijn omgeving. Voor een optimale prestatie is iedere kamer voorzien van een roomcontrolbox, die gekoppeld is aan het centrale gebouwbeheerssysteem.

Om de transformatie van de gevel aan de stad te tonen, hebben twee van de drie delen waaruit de luiken bestaan een gouden kleur die, zodra de luiken zich sluiten, zichtbaar wordt. Het door de dag wisselende gevelbeeld zal het QO echt een eigen uitstraling in de stad geven, denkt architect Robert Mulder, die zich enorm verheugd op het moment dat het gebouw geopend wordt.

Trias energetica
De initiatiefnemers van het QO, drie bevlogen Nederlandse ondernemers, hadden de ambitie om het duurzaamste hotel van Europa te realiseren en wilden in het hotel daarom zoveel mogelijk kringlopen (energie, afval en water) sluiten.

Aan de basis van het ontwerp ligt de trias energetica, vertelt De Ruiter: beperk allereerst de energievraag, gebruik vervolgens duurzame energie, en indien nodig, gebruik fossiele energie dan zo efficiënt mogelijk. Vanuit die filosofie is het hotel allereerst voorzien van grote ramen, om de behoefte aan kunstlicht zo laag mogelijk te maken. De verlichting die vervolgens gebruikt wordt is volledig uitgevoerd in led. Voor de lage temperatuurverwarming wordt gebruik gemaakt van een WKO.

De warmte die verder nog nodig is, komt van een warmtekrachtkoppeling (WKK) die draait op reststromen bio-olie, zoals gebruikt frituurvet. Deze WKK wekt elektriciteit op en de restwarmte die hierbij vrijkomt, wordt gebruikt voor de verwarming van het tapwater.

Trias materialica
Naast de trias energetica kan bij het QO ook gesproken worden over een trias materialica, omdat de filosofie ook is toegepast op de materialisering van het gebouw en de stromen door het hotel. De grootste milieubesparing wordt natuurlijk bereikt door géén materiaal toe te passen. In het QO is om deze reden op verschillende plekken de betonnen constructie onbekleed gebleven. In de gemeenschappelijke ruimtes zijn de betonnen kolommen en windverbanden zichtbaar gelaten; in de hotelkamers is het betonnen plafond (met geïntegreerde verwarming en -koeling) ook zichtbaar gelaten.

Dat kale beton verwacht je niet binnen een hotelomgeving, maar vormt bij het QO een logisch ensemble met de andere materialen die er zijn toegepast: hout, glas, staal en tegels. En in de hotelkamers zelfs bakstenen. Daarmee is het echt een stadshotel, legt een van de initiatiefnemers, Xander Bueno de Mesquita, uit.

Van de gebruikte bouwmaterialen is meer dan twintig procent hergebruikt. Zo is beton uit de gevel van de oude Shell-toren op Overhoeks hergebruikt in de draagconstructie van het hotel. Omdat dit beton van mindere kwaliteit was, is het nieuwe beton waarmee het vermengd is van extra hoge kwaliteit. Daarnaast is de helft van het gebruikte bouwmateriaal ook ‘regionaal’: afkomstig en verwerkt binnen een straal van 800 km.

‘Stofwisseling’
Naast de materialisering van het gebouw is ook veel aandacht besteed aan de ‘stofwisseling’ van het gebouw: de dagelijkse stromen van water en voedsel. Om de vraag naar water te verminderen wordt het in wastafels en douches gebruikte water centraal verzameld en gefilterd, om het vervolgens als ‘grijs water’ in te zetten voor het spoelen van de toiletten. In de schoonmaak van het hotel wordt gestabiliseerd ozonwater gebruikt, waardoor hiervoor veel minder chemische reinigingsmiddelen nodig zijn.

Om in ieder geval in een deel van de eigen voedselvoorziening te kunnen voorzien is bovenin de toren ook een kas ingericht waarin voedsel verbouwd wordt. Dat klinkt idyllischer dan het werkelijk is. Hier worden op weliswaar kleinschalige, maar toch ook industriële wijze, onder kunstlicht groenten, fruit, kruiden en eetbare bloemen verbouwd. Centraal staat de kweek van omega-baarzen in grote tanks, waarvan het gebruikte water door bacteriën omgezet wordt in vruchtbaar water, dat de plantjes voedt. De plantjes zuiveren daarbij het water ook weer, zodat het – de cirkel rond – daarna weer langs de omega-baarzen gevoerd kan worden.

De kas is uiteindelijk vooral symbolisch, een uithangbord voor een hotel waar een andere manier van denken aan ten grondslag ligt. Want de compacte ruimte bovenin de toren betekent dat er lang niet genoeg voedsel verbouwt kan worden om aan de dagelijkse vraag van het hotel te voldoen. Bij snelgroeiers als sla kan de kas nog best wat productie leveren, maar bijvoorbeeld van de tomaten die in het hotel gegeten zullen worden schat de ‘boer’ die in de kas werkt dat maar 1 op de 10 uit de eigen kas zal komen. Net zo hebben de omega-baarzen die hier klein arriveren nog maar liefst acht maanden nodig voor ze volgroeid zijn.

Voor de buurt
Om het hotel echt te openen naar de buurt en hier een positieve bijdrage aan te leveren, is ervoor gekozen om de entreezone voor het hotel op de eerste verdieping te leggen, en op de begane grond een openbaar café/restaurant een plek te geven. Het is een geweldige impuls voor het nieuwe Amstelkwartier rond het hotel, dat op een belangrijke hoek nu een altijd levendige plint heeft met een zeer welkome voorziening.

Tegenover het café/restaurant op de begane grond, dat zich op een breed publiek richt, heeft het hotel op 21^e verdieping ook nog een ander café/restaurant ingericht, dat een exclusiever profiel heeft, en een weids uitzicht biedt over de stad, plus een blik op de kas de verdieping erboven.

De noodzakelijke 130 parkeerplekken voor het hotel zijn onder het naastgelegen studentencomplex gerealiseerd en in een van de twee kelderverdiepingen. De andere kelderverdieping is gebruikt voor de installaties die de 'stofwisseling' van het hotel draaiende houden.

Interieur
De gemeenschappelijke ruimtes in het hotel zijn ingericht naar ontwerp van TANK, dat zijn kleurgebruik afstemde op die van de Hollandse landschappen. Om de kas bovenin de toren ervaarbaar te maken, heeft het bureau ervoor gekozen om een stalen ‘kasconstructie’ op de verschillende verdiepingen terug te laten komen. Deze is echter op zo’n manier uitgevoerd, dat je deze referentie er zelfs met goede wil nog niet in te herkennen is. De vraag is of dat zo erg is, het zijn namelijk ook gewoon elementen die de ruimte onderverdelen. De betegelde bars passen met hun directheid wel weer erg goed bij het hotel, waar ambitie toch vertaald is in daden.

De hotelkamers zijn ontworpen door het Britse bureau Conran and Partners en zijn helemaal gericht op het uitzicht. In de kamers zijn room dividers van koper en glas opgenomen, die de ruimte wel opdelen maar het doorzicht ook behouden. Vanachter de wastafel, zelfs vanuit de douche, is er over het bed zo nog uitzicht over de stad.

Alle kamers zijn uitgerust met iPads waarmee hotelgasten licht, verwarming/koeling en zonwering naar eigen smaak kunnen regelen. Ook kunnen ze via deze iPads roomservice bestellen, een tafel reserveren in een van de restaurants, enzovoorts.

Waar in Nederland meestal voor een Breeam-certificaat gekozen wordt, daar heeft QO voor een LEED-certificaat gekozen. Binnen die certificering gaat het hotel op voor LEED Platinum. “Een enorme prestatie”, vindt Bueno de Mesquita.

Ingehaald door de tijd
De eerste plannen voor het QO dateren uit 2008, toen initiatiefnemers Bart van de Kamp, Klaus Vink en Xander Bueno de Mesquita met hun plan de tender voor het hotel wonnen. De bouw liep echter meermaals vertraging op. Eerst omdat de ‘bouwrijpe’ grond vol oude heipalen bleek te zitten. Vervolgens vanwege enorme leidingen die langs de kavel bleken te lopen en waar niet zomaar naast gebouwd kon worden. Het legde de bouw voor jaren stil.

Nu het gebouw bijna af is, moet Bueno de Mesquita toegeven dat de ideeën achter het hotel in 2008 revolutionair waren, maar ondertussen meer gemeengoed zijn geworden. Met zijn luiken in de gevel, kale betonnen plafonds, kas op het dak en publieke begane grond is het gewoon een heel goed en zeer duurzaam hotel geworden. Een van de duurzaamste in de wereld waarschijnlijk.

Maar afgezet tegen de hoge ambitie van het project op het vlak van duurzaamheid stelt het hier en daar toch wat teleur. Had het gebouw met PV-cellen in de gevel niet meer energie zelf op kunnen wekken? Had er geen boerderij aan verbonden moeten worden waaruit meer zelfgekweekte groente betrokken kon worden? Hadden in het interieur niet meer hergebruikte meubels een plek kunnen krijgen? Hadden niet meer elementen in het interieur demontabel moeten zijn, zodat ze na gebruik hier ook nog een leven ergens anders zouden kunnen hebben? De lat wat betreft duurzaamheid wordt ieder jaar hoger gelegd. Door de vertraging die het hotel heeft opgelopen, heeft het uiteindelijk niet de impact die het jaren geleden wel had kunnen hebben.

Half april 2018 opent QO Amsterdam zijn deuren voor zijn gasten.

P.S. Ben je een keer in de buurt van het hotel, bezoek dan vooral eens café/restaurant Juniper & Kin op de 21^e verdieping. De skybar biedt, vanuit een heel nieuwe hoek, een geweldig uitzicht over Amsterdam.

Trefwoorden

mulderblauw architecten amstelkwartier amsterdam qo hotel paul de ruiter architects arup

1	Van der Valk-hotel Amsterdam verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar donderdag, 16 september
2	Nominaties Kantoorgebouw van het Jaar 2021 bekend maandag, 13 september
3	Symbiose van Van Eycks monument en MVRDV’s landscraper wordt zichtbaar woensdag, 15 september
4	De glasparadox dinsdag, 14 september
5	Zes verschillende woningen in een voormalig schoolgebouw dinsdag, 14 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Selectieprocedure voor sluitstuk ontwikkeling Amstelkwartier gestart

Jeroen Schipper aangesteld als supervisor Overamstel

Compact woonconcept van Inbo in Amstelkwartier

Bouw tweede fase Amstelkwartier gaat door

Arons en Gelauff ontwerpt hotel Amstelkwartier

OMA, FABRICations en LOLA maken ontwerp herontwikkeling Bijlmerbajes

Hoogste punt voor hotel Amstelkwartier

Tender voor 300 woningen Amstelkwartier

Achthonderd woningen erbij in Amstelkwartier

Aanleg stadspark Amstelkwartier van start

627 studentenwoningen voor Amstelkwartier

Paul de Ruiter ontwerpt hoofdkantoor als modern landgoed

Paul de Ruiter: “Eigenlijk wil je een dynamische EPC”

Mulderblauw ontwerpt tien niu-hotels in binnen- en buitenland

Gerechtsgebouw Breda straalt gezag en rust uit

Weespertrekvaart-Oost in Amsterdam wordt woonwijk

Paul de Ruiter Architects ontwerpt begroeid woongebouw in Amsterdam Oost

Paul de Ruiter levert energieneutrale houten villa op

Sfeer van de Veluwe inspiratie voor kantoor Hert Arnhem

Renaissance Amsterdam Schiphol Airport opgeleverd

Selectie voor prominente woontoren Amstelkwartier gestart

Bouw houtconstructie woontoren HAUT gestart

Amsterdam zoekt plan voor kavel café De Omval

Amsterdam wil vijf nieuwe torens bij Amstelstation

Woongebouw uit vier 'palazzi' voor Amstelkwartier

Andere nieuwsberichten

Transformatie van Defensie-Eiland in Woerden afgerond

Gisteren, 14:24

De voormalige militaire werkplaats, die op een schiereiland tussen het station en de oude binnenstad van Woerden lag, is in een periode van dertien jaar getransformeerd tot een stedelijk woongebied.

Woningbouwcomplex Ilot Queyries van MVRDV in Bordeaux klaar

Gisteren, 09:23

In Bordeaux is een woningbouwcomplex met 282 appartementen naar ontwerp van MVRDV en het Franse bureau Flint opgeleverd. Middelpunt van het project vormt een groene, 5.200 vierkante meter grote omvattende binnenplaats.

Van der Valk-hotel Amsterdam verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar

16 september, 8:25

Volgens de jury is het door Wiel Arets Architects ontworpen hotel het gebouw met de meeste meerwaarde voor opdrachtgevers en samenleving. De publieksprijs ging naar station Assen, een ontwerp van Powerhouse Company in samenwerking met De Zwarte Hond.

Ontwerpstudio Rive Roshan opent de deuren tijdens Glue Amsterdam

16 september, 4:15

De nieuwe collectie vloerkleden en 3D-geprinte interieurobjecten van Rive Roshan zijn, na vorige week in Milaan, nu te zien tijdens Glue Amsterdam in de nieuwe studio en expositieruimte van de ontwerpers.

Werkgevers: snel maatregelen voor versterken elektriciteitsnet

Gisteren, 14:45

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vinden dat er snel "onconventionele en creatieve" oplossingen moeten komen voor de problemen bij het aansluiten van bedrijven en woningen op het elektriciteitsnet.

Utrecht wil geen verbreding maar een snelheidsverlaging op A27 bij Amelisweerd

Gisteren, 14:29

De provincie en de gemeente Utrecht hebben 'betere, minder risicovolle alternatieven' voor de A27 bij Amelisweerd dan de beoogde verbreding die in het huidige tracébesluit staat.