Jan Benthem met een van zijn fietsen en zijn AC

En route (2): Jan Benthem's liefde voor oude auto's, fietsen en vliegen

31 juli 2017, 11:57

De manier waarop we ons door het (stedelijk) landschap bewegen is snel aan het veranderen. Deze zomer interviewt de redactie van Architectenweb daarom een aantal ontwerpers die hier hun eigen visie op of beleving bij hebben. In het tweede deel vertelt architect Jan Benthem over zijn collectie auto’s en zijn liefde voor vliegen en fietsen.

In zijn atelier binnen het bureau van Benthem Crouwel Architects heeft Jan Benthem een verzameling auto’s en fietsen staan. Aan de eerstgenoemde voertuigen kleeft zonder uitzondering een verhaal. Zo beschikt de architect over het model Aston Martin waarin James Bond reed in het boek Goldfinger. Omdat het de eerste keer is dat de beroemde Bond-auto zijn opwachting maakt in de reeks, mag dit model als de originele auto van ‘007’ gelden. “In de films worden latere modellen gebruikt”, weet Benthem. Zijn exemplaar, dat net als de Aston Martin uit het boek is voorzien van rode bekleding, heeft hij ooit gekocht van Joop Stolze. Hij was destijds een orchideeënkweker die voor zijn hobby oude auto’s verzamelde en verhandelde, tegenwoordig is zijn bedrijf gespecialiseerd in ‘classic cars’.

Ook de aanwezige Mini Moke getuigt van Benthems liefde voor Bond en andere actiefilms uit de jaren waarin hij opgroeide. “Dit is echt een cultauto, die in allerlei films en series opdook, zoals The Prisoner. De hoofdrolspeler had een Lotus 7, een raceauto, maar de gevangenismedewerkers reden in een Mini Moke. Ook in Bond-films kwamen ze voor. Je ziet ze altijd rijden op de plekken waar de schurken zich ophouden, zoals raketbouwplaatsen. Mini heeft ze ooit bedoeld als legervoertuigen, dat is niet gelukt. Als plezierauto en utilitaire wagen waren ze wel succesvol.”

Sleutelen
Als zoon van een scheepsbouwkundig ingenieur mocht Benthem al jong zelf graag sleutelen aan auto’s. Toen hij bouwkunde ging studeren in Delft, kwam daar ook het rijden bij. “Met mijn studievriend Kees van der Hoeven heb ik een paar heugelijke reizen gemaakt. We moesten eens een scriptie schrijven over architectuurgeschiedenis en wij hadden samen stoelenfabrikant Thonet als onderwerp gekozen. We zijn in de winter in een oude Volkswagen-cabriolet naar de fabriek in Zuid-Duitsland en de familie Thonet in Wenen gereden. Zij woonden in zo’n patriciërswoning en hadden een collectie van de eerste meubelen van het bedrijf op zolder. Onderweg kregen we vijf lekke banden. Op een gegeven moment hadden we geen geld meer voor een reservewiel. Toen hebben we uiteindelijk maar een wiel afgeschroefd van een oude Volkswagen-bus die ergens in een weiland stond geparkeerd.”

Het maken, uit elkaar halen, repareren en weer in elkaar zetten van dingen zijn bezigheden die Benthem nog altijd mateloos boeien. “Je bent ook altijd analytisch bezig; hoe los je iets op en hoe maak je er weer een werkende machine van? Auto’s zijn daar een mooi instrument voor. Tegelijkertijd is het een goede manier om je gedachten te ordenen. Als ik geconcentreerd bezig ben met zo’n machine, denk ik ook na over andere dingen en hoe ik die kan oplossen.”

Daarbij doelt Benthem uiteraard mede op ontwerpwerkzaamheden. Een andere passie van de architect, vliegen, helpt hem ook in zijn reguliere werk. “Ik wilde van jongs af aan al piloot worden. Toen ik veertig was en het een beetje liep met mijn bureau, heb ik mijn vliegbrevet gehaald en een ultralight-vliegtuigje gekocht. Daar heb ik tien jaar mee gevlogen vanaf luchthaven Lelystad, wat zeker in combinatie met ons werk voor luchthaven Schiphol erg leuk was. Net als bij sleutelen aan een auto ben je tijdens het vliegen uiterst geconcentreerd bezig. Een verschil is dat je bij vliegen niet met iets anders bezig kunt zijn, anders wordt het gevaarlijk. Er zit wel een metafoor in met ons werk. Enerzijds moet je een koers bepalen en je er aan houden, anderzijds moet je ieder moment scherp zijn om een andere beslissing te kunnen nemen. Daar heb je bij projecten die twintig jaar duren, zoals luchthavens en andere knooppunten, ook mee te maken.”

Voor vliegen had Benthem op een gegeven moment geen tijd meer. Fietsen, een andere liefhebberij, is hij wel blijven doen, helemaal sinds hij weer in Amsterdam woont. “Hier in de stad fiets ik altijd, je kunt ook niet anders. Je merkt echt dat er een revolutie gaande is op dat gebied, het fietsgebruik is in de afgelopen tien jaar geëxplodeerd. Je staat nu elke ochtend met je fiets in de file. De fiets is ook een aspect waarbij we bij stationsprojecten zijn overrompeld. In het afgelopen decennium zijn alle vervoersstromen ‘opgelost’, alleen lopen de stallingsproblemen niet gelijk met de andere ontwikkelingen. In Utrecht komt de grootste fietsenstalling ter wereld, straks is er plek voor 20.000 fietsen bij het station. Maar er staan nu al 30.000 rond het station. In Amsterdam is het helemaal extreem. Wij hebben al fietsflats bedacht om de parkeerdruk te verminderen, een onder de perronkappen en een tussen het station en het Ibis-hotel. Meerdere verdiepingen en vijf grote liften naast elkaar om de gebruikers te bedienen. Het is alleen nog een te radicaal idee voor dit moment.”

Porsche
Er staan verschillende fietsen in Benthems atelier. Geen racefietsen, die heeft hij nooit gehad, wel een paar met innovatieve aandrijvingen als een cardanas en een koolstof riem. Een rit naar klanten gaat in de meeste gevallen nog per bedrijfsauto. Daarvan heeft de architect er enkele van in zijn garage, waaronder een Porsche. “Mels (Crouwel, red.) en ik rijden altijd dezelfde auto, met opeenvolgende nummerborden. Toen we begonnen, was dat een Fiat Panda, later hebben we onder andere een Range Rover gehad. Om ons maximaal te motiveren voor een grote prijsvraag aan het begin van deze eeuw, hadden we onszelf een Porsche beloofd als we zouden winnen. De dag nadat we de prijsvraag daadwerkelijk wonnen, zijn we naar de autodealer gegaan en hebben we er een gekocht. Het zijn fantastische auto’s, maar ik rijd eigenlijk liever op de fiets. In zo’n dure auto rijden, op kosten van de zaak, is bovendien niet meer verantwoord. We hebben tegenwoordig Volkswagens Up als bedrijfsauto, die leggen minder beslag op de middelen van het bedrijf. En ze rijden ook lekker.”

Heb jij een voorliefde voor een bepaald vervoersmiddel of een eigen manier waarop je je door het (stedelijk) landschap beweegt, en zou je het leuk vinden om hierover geïnterviewd te worden? Geef je dan op voor de zomerserie 'En route' door een e-mail te sturen naar redactie@architectenweb.nl en wie weet figureer jij straks ook in deze serie.

Trefwoorden

benthem crouwel architects jan benthem en route zomerserie

1	Schellensfabriek Eindhoven herontwikkeld met woongebouw erbovenop vrijdag, 16 april
2	Oud tijdelijk stadskantoor Arnhem is nu woongebouw dinsdag, 20 april
3	Architekten Cie. ontwerpt eerste woontoren in Sluisbuurt woensdag, 21 april
4	Bouw eerste woningen Nieuw Kralingen start eind dit jaar vrijdag, 16 april
5	Erfgoedlogica dinsdag, 20 april

Gerelateerde nieuwsberichten

En route (3): Martine de Vaan integreert wandelen in haar werk

En route (4): Armand Paardekooper op werkreis door Sri Lanka

En Route (5): het multifunctionele fietsen van Rick ten Doeschate

Terugblik zomerserie En route

Architectenweb netwerkevent: nieuwe inzichten in fietsmobiliteit

Architectenweb netwerkevent: alles over fietsparkeren

Verslag netwerkevent: zit er een bovengrens aan de omvang van fietsparkeergarages?

Open oproep voor tweede Bicycle Architecture Biennale

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

Drie nieuwe partners voor Benthem Crouwel

En route: architect Reimar von Meding (KAW) reist zakelijk met de trein

Meld je aan voor de zomerserie ‘En route’

Andere nieuwsberichten

Sculpturale woonblokken van Orange Architects in Rietzoom Rotterdam

Gisteren, 17:06

In de buurt Rietzoom, in de Rotterdamse wijk Park 16Hoven zijn 17 appartementen en 18 eengezinswoningen naar ontwerp van Orange Architects gerealiseerd.

De Zwarte Hond en Faro ontwerpen een utopia voor Leidsche Rijn

Gisteren, 12:04

De ‘Familistère’ voor Leidsche Rijn Centrum is ontworpen met monumentaliteit, circulariteit, n sociale duurzaamheid als uitgangspunten en refereert aan het 19e-eeuwse complex van de Franse industrieel Godin.

Team onder leiding van VORM wint selectie woningbouwplan Roots

Gisteren, 11:42

Project Roots bestaat uit 220 woningen, die worden verspreid over verschillende blokken rond collectieve binnentuinen. Paul de Ruiter Architects, WE architecten, EVA architecten en ZUS zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.

Flexibele werkomgeving voor scale-ups in oude Philips-kantine

Gisteren, 09:26

Kragt heeft de voormalige kantine in het TQ-gebouw op het Eindhovense Strijp-T herontwikkeld en een kleurrijke omgeving met verschillende werkplekken en ondersteunende faciliteiten ontworpen.

Oproep voor opmaak ontwikkelingsvisie Health campus Zuid

Gisteren, 15:11

De Vlaams Bouwmeester heeft een oproep gepubliceerd voor de opstelling van een ontwikkelingsvisie voor de Health Campus, gelegen op de ecocampus in Diepenbeek, in Belgisch Limburg.

'Noordelijke havens kunnen belangrijk energieknooppunt worden'

Gisteren, 13:18

Daarvoor moet wel fors worden geïnvesteerd in technologieën die de productie, transport, opslag en verwerking van waterstof uit wind op zee mogelijk maken.

RvS: code nul op de meter-renovaties beschermt dieren onvoldoende

Gisteren, 10:04

Bij renovaties moet de instandhouding van beschermde diersoorten op de lange termijn zijn gewaarborgd en dat is met de werkwijze in deze code niet zeker, aldus de Raad van State.