Afgestudeerden DAE tonen sterk engagement

24 oktober 2016, 17:33

De Dutch Design Week in Eindhoven kent als een van de kernevenementen de Graduation Show van de Design Academy Eindhoven (DAE). De eindexpositie, die zaterdag 22 oktober is geopend, laat bij de nieuwe lichting ontwerpers een oprechte maatschappelijke betrokkenheid zien.

Tekst Robert Muis

De Graduation Show van de DAE is dit jaar een presentatie van ruim 170 afstudeerders met 200 projecten, verdeeld over drie verdiepingen van academie. Een zo omvangrijke eindexamenexpositie betekent ook een enorme reikwijdte aan projecten, uiteenlopend van producten tot abstracte ideeën: van een filmserie tot een nieuw productieproces voor kleding, van een trampolinebank tot een geschreven wet.

Toch constateerden docenten en directie van de academie bij die breedte een sterke gedeelde onderstroom: engagement. “De nieuwe generatie is niet bang om de wereldproblemen aan te spreken”, zegt Juriënne Ossewold van de Raad van Bestuur. Privacy, robotisering, ecologie, afval, de kloof tussen arm en rijk, et cetera: alle actuele en vaak dringende vraagstukken komen volgens Ossewold voorbij in de expositie.

Ethiek en esthetiek
Desgevraagd zegt ze dat het opduiken van eendere onderwerpen en materialen bij meerdere studenten niet voortkomt uit door docenten aangereikte thema’s en benaderingen. De nieuwe ontwerpersgeneratie toont zelf een sterke betrokkenheid bij de wereld en de mensheid, zegt Ossewold. Niet dat de ontwerpers menen de problemen te kunnen oplossen, maar wel hebben ze de wil om na te denken over een alternatief dat kan worden geboden.

Daarbij is opvallend dat de ontwerpers serieuze zaken regelmatig op een speelse en lichte wijze aanpakken. Naast vertrouwen en moed is poëzie een thema van de expositie, volgens Ossewold. “Bij alle ethiek wordt de esthetiek niet vergeten.” Het engagement van de ontwerpers heeft de academie op de catalogus tot uitdrukking gebracht met daadwerkelijk gespoten kreten. In fluorescerend roze letters staat verdeeld over de omslagen bijvoorbeeld ‘courage’ en ‘poetry’.

Kleur en spel
“De jaren 1980 lijken terug”, klonk het van verschillende kanten op de eindexamenexpositie. Niet alleen in de maatschappelijke betrokkenheid, maar inderdaad ook in vormgeving: de geometrische vormen, de (harde) pastelkleuren en de speelsheid van Memphis duiken regelmatig op.

Bijvoorbeeld in de kleding van Emma Wessels, wier ‘Hide & Seek’-collectie bestaat uit volumineuze schuimvormen die haast tot interieurelementen worden, in ‘Play My Game’ van Océane Algaron, een reeks heuptasjes met verwisselbare hangers en pompoms voor een speelse uiting van identiteit, of in ‘The Odd Ones’, een reeks schoolmeubilair waarmee jonge kinderen ook kunnen spelen en bewegen.

Hergebruik is een onontkoombaar thema, maar voor je kunt recyclen moet je inzamelen: een speelse manier is de Afvalbank van Wouter Vastenouw. Zoals de vangnetten langs de weg waarin automobilisten blikjes kunnen mikken, nodigt deze bank voor de buitenruimte uit om rondslingerend afval via een gleuf in het meubel te schoppen.

Verontreinigd materiaal
Opvallend is dat een aantal jonge ontwerpers hergebruik dat combineert met het ‘opruimen’ van vervuilde grond . Zo heeft Agne Kucerenkaite grondmonsters verzameld uit de omgeving van bijvoorbeeld een zinkfabriek, een bodemsaneringsfabriek en waterzuiveringsinstallatie. Door gebrek aan kennis zijn hier zware metalen in de loop der over grote gebieden verspreid geraakt. Kucerenkaite verwerkte de grond in porselein, glazuur, glas en textiel, om van vervuiling tot bruikbare producten te komen. Bovendien, hoopt ze, kan de ‘Ignorance is Bliss’-serie met serviesgoed, glaswerk en tafellopers bewustzijn vergroten met het oog op een schonere toekomst.

Ook Anne Fischer heeft een oplossing gezocht voor vervuilde grond, in haar geval die van de intensieve mijnbouw in de Franse Cevennes. Een plant die de zware metalen uit de grond absorbeert is op grote schaal in het gebied aangeplant, maar de planten moeten ook worden geoogst om de vervuiling werkelijk weg te nemen. Fischer heeft de biomassa omgezet in glazuur waarin de vervuiling wordt geneutraliseerd; het glazuur wordt gebruikt voor keramiek ('Rising from its Ashes'), een industrie die eveneens kenmerkend is voor de Cevennes.

Thomas Missé heeft in het project 'From Ash' een hergebruik ontwikkeld voor het vervuilende afval van kolenverbranding in energiefabrieken. Een nabijgelegen fabriek zou de vlieg- en bodemas, damp, hitte en elektriciteit kunnen gebruiken om een ‘geopolymeer’ te produceren. Hiermee is duurzaam bouwmateriaal te vervaardigen, waarbij slechts twintig procent nieuw materiaal moet worden toegevoegd; de rest is voormalig afval.

Ecologisch (rest)materiaal
Geen vervuild materiaal, maar veronachtzaamd ecologisch materiaal is gebruikt door Tamara Orjola. Ze heeft een toepassing gevonden voor de naalden van dennenbomen, die twintig tot dertig procent van de massa uitmaken, maar geen rol spelen in de houtindustrie. Met bekende productietechnieken kunnen de naalden worden verwerkt tot textiel, composiet en papier, waarbij tegelijkertijd essentiële olie en verfstoffen worden verkregen. Haar volledig uit dennennaalden vervaardigde krukken en vloerkleed zijn bovendien esthetisch.

Ook Kathrine Barbro Dendixen maakt eveneens gebruik van een ecologisch ‘rest’-materiaal. ‘Inside Out’ is een lamp uit vijftig meter gereinigde en opgeblazen koeiendarm, voorzien van ledlicht. De kronkelende vorm en parelmoerachtige glans zijn natuurlijk. De lampen zijn vergankelijk.

Streven naar een duurzaam materiaalgebruik leidt ook tot efficiënte verwerking van natuurlijke materialen. Terwijl houtfineer gewoonlijk gebruikt wordt als dun laagje esthetische afwerking, hebben Charlotte Pommet en Elliot Kendall er lichtgewicht modules mee weten te maken. Kleine hoeveelheden fineer zijn, rekening houdend met specifieke kenmerken en structuur van houtsoorten, verlijmd om tot constructieve profielen te komen. Pao-Hui Kao heeft ontdekt hoe water, dat door papier wordt geabsorbeerd, de papiervezels herschikt en zo de structuur van het materiaal kan versterken. Van een kwetsbaar materiaal blijkt papier een constructief materiaal te kunnen worden.

Lisa van den Heuvel zet natuurlijke materialen heel anders in: voor een gezonder binnenklimaat. Een hanger met kool filtert geuren en chemicaliën uit de lucht. Schalen bieden ruimte aan water en zeezout in precies de juiste verhouding; bij verdamping opent het zout onze luchtwegen en de poriën in de huid. En door water als regen te druppelen op grond in schalen, komen bacteriën vrij die ons immuunsysteem verbeteren. De serie hangers, schalen en attributen noemt zij ‘Aer’, adsorb, evaporate, release.

Ecocide en humanisme
Duurzaamheid wordt ook grootschaliger benaderd: Frederik Deschuytter wil met spiegels op de daken een complete stad(swijk) tot een Concentrated Solar Power (CSP)-fabriek maken. De toren die, als focuspunt, het gevangen zonlicht omzet in schone energie, vormt meteen een baken en herinnering aan duurzaamheid.

Op abstracter vlak speelt duurzaamheid bijvoorbeeld bij Bernhard Lenger die een bewustwordingscampagne is gestart rond ‘ecocide’; hij poneert grootschalige vernietiging van ons ecosysteem als vijfde misdaad tegen de vrede. Lenger biedt een fysiek en digitaal podium waar iedereen een pleidooi voor het milieu en waargenomen misdaden tegen ecosytemen naar buiten kan brengen.

Maxime Benvenuto stelt voor elke regering uit te breiden met een Ministerie van Humanisme, die het streven naar wereldvrede op de agenda zetten. Benvenuto heeft een wet geschreven die de doelen en taken van het ministerie vastlegt; de achterliggende idealen zijn ook vertaald naar ontwerpuitgangspunten voor gebouwen en meubels.

In afwachting van de wereldvrede heeft Snir Gedasi een speelruimte voor kinderen in oorlogsgebied ontworpen. Modules van buizen uit versterkt beton zijn speelterrein en schuilkelder ineen.

Voor de problematiek rond naar ons land gevluchte oorlogsslachtoffers is helaas niet veel ontworpen. Er is een idee om ze te laten samenwerken met Nederlandse ontwerpers; een lampenkap met traditionele weefmotieven of een tafel met ingelegd mozaïek lijkt een voor tijdbesteding noch integratie of wederzijdse waardering van wezenlijk belang. Alternatieven voor opvang en huisvesting van vluchtelingen, in Nederland of ‘in de regio’, zijn er opvallend genoeg ook niet bedacht.

Tegenbeweging
Echter, in het algemeen toont de expositie dat deze generatie ontwerpers, zoals Ossewold het verwoordt, compassie bezit. Dat wil zeggen dat deze designers zich diep bewust zijn van wat er in de wereld omgaat, op onder meer ecologisch en humanitair vlak, en de drang voelen om een bijdrage te leveren aan de verlichting van de problemen. Een nieuwe lichting designers als tegenbeweging, dat is een hoopgevend idee.

Trefwoorden

natuurlijke materialen recycling eindhoven dutch design week design academy eindhoven hergebruik ecologisch verantwoord graduation show upcycling

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
5	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Ilse Crawford & Oscar Peña nemen afscheid met hoopvol design

13 mei 2019

2017 themajaar Mondriaan tot Dutch Design

25 oktober 2016

Nederlands designproject naar Kyushu

7 november 2016

Video: de eerlijke onderneming

28 oktober 2016

New Material Award voor printen met klei

26 oktober 2016

Grima nieuwe creatief directeur Design Academy

14 juli 2017

Tien tips voor de Dutch Design Week

20 oktober 2016

'The making of' thema Dutch Design Week

22 juli 2016

Stimuleringsfonds toont jong talent op DDW

16 augustus 2016

Baas en Van Abel ambassadeurs DDW 2016

17 februari 2016

Formafantasma aan hoofd nieuwe master DAE

10 oktober 2019

Marina Otero nieuw hoofd Social Design bij DAE

12 februari 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Vandaag, 15:55

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Vandaag, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Vandaag, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Vandaag, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Vandaag, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Vandaag, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Vandaag, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

Gisteren, 16:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.