Arie Aalbers: ‘Zoek het meer in samenwerking’

11 augustus 2016, 11:28

De redactie van Architectenweb werd de afgelopen maanden werkelijk overstelpt met persberichten over bouwstarts en nieuwe projecten. Dat riep vanzelfsprekend de vraag op: is de crisis na zeven jaar plotseling voorbij? In deze zomerserie leggen we de vraag voor aan architecten. Deel 3: Arie Aalbers (directeur en bouwadviseur bij LIAG architecten en bouwadviseurs). “Het komt weer voor dat we een telefoontje van een opdrachtgever krijgen.”

Tekst Ronnie Weessies

Ondanks dat jullie de crisis ongetwijfeld ook gevoeld zullen hebben, lijkt LIAG die periode redelijk stabiel te hebben doorstaan. Klopt dit beeld?
Op zich wel. Toen de crisis zijn intrede deed, hadden wij juist een topjaar. Pas later hebben we er meer last van gekregen, in die zin dat de werkvoorraad wat afliep. Dat komt doordat meer collega-architecten zich gingen richten op de gebieden waar wij goed in zijn en waarbij we relatief gemakkelijk doordrongen tot prekwalificaties bij Europese aanbestedingen. Waar we eerst te maken hadden met tien tot vijftien concurrenten, deden er tijdens de crisis ineens vijftig of zestig bureaus mee. Daarbij zijn opdrachtgevers anders gaan uitbesteden. Vroeger werd een architect geselecteerd op kwaliteit, zoals een goed ontwerp en technische degelijkheid. Mede onder invloed van projectmanagers zijn veel opdrachtgevers gaan selecteren op een lage prijs. Het honorarium van architecten is hierdoor zo ongeveer gehalveerd.

Als een architect bij een project van twintig tot dertig miljoen de totale engineering doet, wordt hij voor drie of vier procent van de totale investeringssom gehonoreerd. Een opdrachtgever die ‘slim’ denkt te zijn en daar nog weer scherp op in te kopen, snijdt zichzelf in de vingers. Het project staat of valt bij de aandacht die ontwerpende partijen voor de opdracht heeft. Als je hem slechts voor de helft betaalt, kan hij ook maar voor de helft aandacht besteden aan het project, of zelfs minder. Een architect gaat daardoor slechtere projecten produceren en dat zorgt er weer voor dat onze naam en branche nog veel meer schade oplopen. En de architectenbranche is door de crisis al gehalveerd. Dat is toch eigenlijk absurd als je er over nadenkt? Er wordt wel iets minder gebouwd, maar zeker niet de helft minder.

Hoe kun je hier als architect een halt aan toe roepen?
Wij werken al meer dan twintig jaar met 3D. Dat is heel plezierig en je kunt er veel sneller en effectiever mee werken. Wij voeren altijd clash-control uit, daarmee zie je het als de constructie, architectuur en installaties niet in elkaar passen. En dan lossen we het op. In de toekomst zal blijken dat architecten die dit onder de knie hebben, verder zullen groeien. Aannemers merken het ook, het aantal bouwfouten wordt aanzienlijk minder. De meeste grote aannemers behalen tegenwoordig niet meer dan 0,2 procent winst op een project, als ze al winst maken. Als er geen bouwfouten plaatsvinden, die zijn doorgaans goed voor vijftien procent van de kosten, behaalt hij al vijftien procent meer rendement. Die efficiëntieslag moet je gewoon maken en met 3D-modellen kan dat.

Kijk, wij bestaan al bijna honderd jaar (het bureau is in 1919 opgericht door Dirk Roosenburg, RW) en we hebben meerdere crises meegemaakt. Juist van een crisis moet je leren. Juist dan moet je kijken hoe het anders en efficiënter kan. Andere bureaus bezuinigden op bouwkostenmanagement en bestekschrijven, wij niet. Wij maken bijvoorbeeld ook inschrijfbegrotingen voor aannemers. Ik denk dat er in Nederland weinig bureaus op bouwkostengebied zo ver zijn dat ze net zoveel kennis hebben als een aannemer. Wij zijn daarin gepokt en gemazeld, waarmee we een voorsprong hebben op andere bureaus.

Wat is er bij LIAG zelf veranderd door de crisis?
We kijken heel scherp hoe we georganiseerd zijn en dingen beter kunnen doen. Daarnaast verandert de markt. Vroeger werkte een architect vanaf het schetsontwerp tot en met de nazorg aan een project. Nu zie je veel opdrachten waarbij architecten werken tot en met het VO+ en daarna wordt het project als Design & Build-opdracht in de markt gezet. Ik denk niet dat een opdrachtgever daarbij gebaat is. De uitvoerende partij zal weliswaar maken wat er is gepresenteerd, maar hij heeft er geen enkel belang bij dit scherper of beter te doen dan wanneer de architect er nog bij betrokken zou zijn geweest. Hij wil gewoon geld verdienen. Dat komt de kwaliteit niet ten goede. Als wij een Design & Build-opdracht doen, zoeken we nadrukkelijk naar een samenwerking met de uitvoerende partij. Het liefst schrijven we met een aannemer in. Doordat wij kostenefficiënt werken, kunnen we gemakkelijk schakelen met zo’n aannemer. Zo krijg je niet alleen een goed product, maar is het ook nog eens voor scherpe prijs te realiseren. Aannemers zien dat ook en ze waarderen het.

Van veel architecten horen we juist dat andere partijen in de bouwketen niet inzien wat hun waarde is. Jouw verhaal klinkt anders.
Een architect moet het veel meer zoeken in samenwerking. Je kunt natuurlijk gewoon een plattegrond en een gevel tekenen en denken: dat de kozijnen er in de gevel er anders op staan dan op de plattegrond, ach ja, komt wel goed, dat regelt de aannemer wel. Bij een 3D-model, dat net iets meer energie kost om te maken, komt dit echter niet voor. Daar klopt het plaatje gewoon, sterker nog: je kùnt die kozijnen niet eens fout intekenen, want dan sluit het model niet. En dat ziet de aannemer ook. Er zijn aannemers die zeggen: als we met jullie als architect inschrijven op een project, komen we tot een veel scherpere prijs, want we weten dat we niet tegen fouten aanlopen.

Trekt de werkvoorraad bij LIAG ook weer aan?
Ja. Het is natuurlijk niet meer te vergelijken met twintig jaar geleden. Toen hadden we voor drie jaar aan werkvoorraad en antwoordden we als een opdrachtgever ons belde voor een project: over een half jaar hebben we er tijd voor. Tegenwoordig behoren we met een werkvoorraad van zes tot negen maanden tot de positieve uitzonderingen. En het komt weer voor dat de telefoon gaat, met aan de andere kant van de lijn een opdrachtgever die vraagt: willen jullie voor ons…?. Dat was lange tijd niet gebeurd.

Trefwoorden

arie aalbers zomerserie liag architekten en bouwadviseurs

1	Den Haag geeft groen licht voor hoogbouwcomplex The Grace donderdag, 04 augustus
2	MVRDV modelleert toren in Tirana naar hoofd nationale held woensdag, 03 augustus
3	Studentencampus (Y)ours Leiden volledig opgeleverd maandag, 08 augustus
4	Nieuwbouwblokken Groenmarkt in Amsterdam-West opgeleverd donderdag, 04 augustus
5	Interieur van hoofdkantoor NSI als voorbeeld van moderne werkomgeving woensdag, 03 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

LIAG wint architectenselectie vernieuwbouw Bonhoeffer College in Enschede

David Gianotten: we moeten samen visies ontwikkelen

Nieuwe zomerserie: de crisis voorbij (?)

Wim Heuts: ‘Architect moet werken aan competenties’

Don Murphy: ‘Er is weer debat over architectuur nodig’

Bart Zantman: ‘Samenwerking heeft zijn waarde bewezen’

Thijs Asselbergs: 'Is architectuur nog van de architect?'

BNA presenteert richtlijn architectenselecties

Meld je aan voor de zomerserie ‘En route’

LIAG 100 jaar – video van KLM hoofdkantoor toen en nu

Meld je aan voor de Architectenweb zomerserie ‘Offline’

Andere nieuwsberichten

Hoogwaardige ouderenwoningen rond een monumentale kapel

Gisteren, 16:59

In de Plantagebuurt in Amsterdam is De Nieuwe Sint Jacob gerealiseerd: een wooncomplex voor zelfstandig wonende ouderen met zorgvoorzieningen in de buurt. Het complex is ontworpen door de Architekten Cie.

'Lifestyle-hotel' The Den in Den Bosch met bar-restaurant op hoogte

Gisteren, 10:14

HDVL Designmakers is verantwoordelijk voor het interieurdesign van het hotel; HIP Studio heeft de Current Rooftop Restaurant & Bar vormgegeven.

Studentencampus (Y)ours Leiden volledig opgeleverd

8 augustus, 3:33

Daarmee is de gebiedsontwikkeling in het zuiden van Leiden, goed voor 1.900 studentenwoningen en nog eens tweehonderd starterswoningen, geheel voltooid. Mecanoo is verantwoordelijk voor het ontwerp van het totale plan.

Ontwerp van Fokkema & Partners brengt helderheid en samenhang in Hotelschool

8 augustus, 11:52

Met een rationele aanpak heeft Fokkema & Partners Architecten het gebouw van de Hotelschool Den Haag getransformeerd tot een eigentijdse leeromgeving en het energielabel opgewaardeerd.