Verslag van Architectenreis 2015: Hong Kong

17 november 2015, 12:41

Van 6 tot en met 12 november organiseerde Architectenweb voor veertig architecten van grotere bureaus en verschillende leveranciers een rondreis door de Pearl River Delta in Zuidoost-China. Hier bezochten we drie steden. De eerste stop: Hong Kong.

Tussen de hoge kantoortorens zijn zo ver als het oog reikt jonge vrouwen aan het picknicken. Hier en daar oefent een groepje vrouwen een moderne dans op de beats van een meegebrachte boombox. Het is zondag in Hong Kong en dat betekent dat de (veelal Filipijnse) dienstmeiden vrij zijn. Ze zijn afkomstig uit heel Azië en komen samen in het juist die dag lege bankendistrict van de stad. Met zijn hangconstructie houdt het door Foster+Partners ontworpen kantoorgebouw voor HSBC zijn begane grond bijna helemaal vrij. Het is voor even de drukste plek van de stad.

Het beeld zegt veel over Hong Kong. De beperkte beschikbare ruimte in de stad wordt niet alleen zeer intensief gebruikt, maar waar mogelijk ook dubbel, driedubbel of zelfs vierdubbel benut. De zeer internationale bevolking bestaat uit een brede rijke bovenlaag die wordt bediend door een nog een stuk bredere armere onderlaag. Omdat het geen goedkope stad is om in te leven, moet die armere onderlaag lange dagen maken om rond te komen, zo vertelt onze Chinese gids. Werkdagen van 12-16 uur komen veel voor.

Eigen identiteit binnen China
De trots om in deze stad te leven overheerst echter bij onze gids, die benadrukt dat in Hong Kong het kapitalisme centraal staat en vrijheid van meningsuiting heerst. De overname van de voormalige Britse kolonie door ‘Mainland China’ heeft hier (nog) niets aan veranderd. Binnen China is het ook de enige plek waar Google, Facebook en Twitter werken.

Toen de communisten in de Chinese burgeroorlog na afloop van de Tweede Wereldoorlog aan het langste eind trokken vluchtte het tot dan toe heersende Kwomintang-regime naar Taiwan. Een kleiner deel van de aanhangers van dit regime vluchtte naar Hong Kong. Aan de Chinese bevolking van Hong Kong is het communisme dan ook voorbij gegaan. Toen Hong Kong in 1997 in Chinese handen overging is afgesproken dat de stadsregio tenminste vijftig jaar politiek, juridisch en monetair zelfstandig zou blijven: ‘een land, twee systemen.’

Op het bureau van ruimtelijke planning van Hong Kong kreeg het reisgezelschap te horen dat er flink geïnvesteerd wordt in de verbindingen tussen Hong Kong en het vasteland van China. Zo komen er nieuwe wegen en wordt over enkele jaren een nieuwe hogesnelheidslijn geopend. Het lijkt erop dat China de banden met de stadsregio langzaam aanhaalt. De bevolking van Hong Kong kijkt het met argusogen aan. Er wordt geklaagd over de immigratie van Chinezen ‘van het vasteland’. Op de vanuit Beijing voorgestelde politieke hervormingen werd eind vorig jaar hevig geprotesteerd.

Hoge dichtheid
Ondanks dit alles heeft Hong Kong tot nu toe echt zijn eigen karakter behouden. De stadsregio bestaat uit 236 eilanden met veelal steile bergen. De smalle kustlijnen van deze eilanden zijn waar mogelijk via landaanwinning vergroot en allemaal bijzonder dicht bebouwd. Om de bevolking van inmiddels zeven miljoen mensen op de beperkte ruimte te huisvesten woont en werkt bijna iedereen in de stad in hoogbouw, die doorsneden wordt door een zeer compacte infrastructuur die op veel plaatsen gestapeld is. Op Hong Kong-eiland is een verhoogd voetgangersnetwerk aangelegd boven de autowegen. Een serie van roltrappen op dit verhoogde niveau maakt de beklimming van de berghelling net wat eenvoudiger.

De hoge dichtheid van Hong Kong heeft zichtbaar allerlei voordelen. Het uitgebreide metronetwerk wordt intensief gebruikt en bedient 90% van de stad. De nu nog iets afgelegen zuidzijde van Hong Kong-eiland, Aberdeen, wordt er binnenkort ook op aangesloten. De korte afstanden in de stad zorgen ervoor dat - wanneer je de files mijdt - je overal razendsnel kunt zijn. Veel Nederlandse steden kunnen daar nog wat van leren.

Architectuur
In Hong Kong bezochten we met het reisgezelschap onder meer de Jockey Club Innovation Tower en het getransformeerde Police Married Quarters - PMQ. Het eerste project betreft een door Zaha Hadid Architects ontworpen designschool. Van buiten zeer spectaculair vormgegeven en van binnen via talloze trappen en vides ook knap georganiseerd. In zijn afwerking en detaillering binnen viel het project echt wel flink tegen.

PMQ in de hippe wijk Shueng Wan is een van de oudste gestapelde woningbouwprojecten in Hong Kong en huisvestte destijds net getrouwde politieofficieren. Na renovatie bevat het modernistische gebouwencomplex kleine designwinkels en enkele restaurants.

Groeiende internationale concurrentie
Naar Westerse maatstaven ontwikkelt Hong Kong zich nog altijd snel. Maar in vergelijking met andere Chinese steden lijkt het allemaal net wat langzamer te gaan. Daarbij komt dat waar andere Chinese steden zich nog aan het vormen zijn, Hong Kong momenteel eigenlijk afgebouwd wordt. De laatste metrolijnen, de laatste landaanwinning; de stad nadert zijn voltooiing.

Wat betreft zijn bancaire sector en als knooppunt van internationale handel neemt Hong Kong in de wereld nog steeds een belangrijke plek in. Met de groei van andere grote steden in de regio - zoals Singapore, Seoul, Sjanghai en, dichter bij huis, Shenzhen - komt die vooraanstaande positie echter steeds meer onder druk te staan. Wordt het tijd dat deze iconische stad zichzelf opnieuw uitvindt?

De Architectenreis 2015 werd mede mogelijk gemaakt door AGC, Daikin, Derako, Desso, Kingspan, Renson, Reynaers en Rockfon.

Architectenweb organiseerde deze studiereis samen met Rientjes & Partners.

Trefwoorden

dubbel grondgebruik architectenweb michiel van raaij architectenreis 2015 hong kong

1	The Vital House: tijdelijke zorgcentra voor virusuitbraken woensdag, 25 maart
2	Architecten werken vanuit huis: actuele tips van een coach donderdag, 26 maart
3	Villa als binnenstebuiten gekeerd fort maandag, 23 maart
4	Tijdsverschil dinsdag, 24 maart
5	Aanneemovereenkomst voor nieuw VU-gebouw getekend donderdag, 26 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Verslag van Architectenreis 2019: Tokyo

Verslag van Architectenreis 2019: Kyoto

OMA benoemt vier nieuwe partners

Verslag van Architectenreis 2015: Guangzhou

Glasfabriek Shenzhen verbouwd voor biënnale

Bouman: ‘Architectuur op de voorgrond’

Nederlander hoofd OMA Asia

OMA krijgt opdracht metronetwerk Hongkong

Nederlandse inzending biënnale Hongkong

'Sneak preview' voor biënnale Shenzhen

Verslag van Architectenreis 2015: Shenzhen

Lancering Dutch Design Desk South China

Verslag van Architectenreis 2015: Guangzhou

Verslag van Architectenreis 2015: Shenzhen

Grond zakt Beijing onder de voeten vandaan

Singapore krijgt 'Nederlandse' polder

China telt 102 miljoenensteden

Ma Yansong sponsort reis naar China

Verslag van Architectenreis 2017: São Paulo

Verslag van Architectenreis 2017: Brasilia

Verslag van Architectenreis 2017: Rio de Janeiro

Andere nieuwsberichten

Architecten werken vanuit huis: Inbo Shanghai gaat weer naar kantoor

27 maart, 2:32

Architectenweb vraagt aan verschillende architectenbureaus hoe zij vormgeven aan de oproep van de overheid om zoveel mogelijk thuis te gaan werken. In deel 14 een gesprek met Mark Dekker van Inbo in Shanghai, waar het normale leven weer op gang komt.

Team 4 ontwerpt woningbouwproject Helperkade Groningen

27 maart, 11:56

Het project in de wijk Helpman bestaat uit 43 woningen, verdeeld over drie bouwdelen. De delen hebben alle een eigen karakter, maar vormen samen een geheel.

Architecten werken vanuit huis: LOLA Landscape Architects

27 maart, 10:17

Architectenweb vraagt aan verschillende architectenbureaus hoe zij vormgeven aan de oproep van de overheid om zoveel mogelijk thuis te gaan werken. In deel 13 een gesprek met LOLA Landscape Architects over het thuiswerken bij dit bureau.

Aanneemovereenkomst voor nieuw VU-gebouw getekend

26 maart, 5:02

Het integrale ontwerp van het nieuwe onderzoeksgebouw voor de Vrije Universiteit is gemaakt door cepezed en cepezedinterieur.

'Bouw werkt aan protocol om werkzaamheden veilig voort te zetten'

27 maart, 3:59

Dat heeft Bouwend Nederland-voorzitter Maxime Verhagen laten weten in het Radio 1-programma Spraakmakers.

Zuidasdok mogelijk 1 miljard euro duurder en later klaar

27 maart, 9:41

Dat concludeert een commissie die heeft onderzocht of het infraproject in de huidige vorm moet doorgaan.

'Bouw wacht hardere klap van corona dan van kredietcrisis'

26 maart, 1:58

Bouwend Nederland verwacht een krimp van de sector van meer dan 5 procent, tegenover de 3,7 procent krimp als gevolg van de bankencrisis die twaalf jaar geleden uitbrak.

Coronacrisis legt groene projecten lam

26 maart, 9:00

Vanwege zorgen om besmetting van monteurs en installateurs kunnen bijvoorbeeld zonne- en windenergieprojecten niet worden uitgevoerd.

Quickscan BNA: architecten verwachten meteen twintig procent omzetverlies

26 maart, 8:30

Op de langere termijn verwachten bureaus een omzetdaling van dertig procent als gevolg van de coronacrisis. Dat blijkt uit een quickscan die de BNA onder architectenbureaus heeft uitgevoerd.