Collective Gardens Revival door PUPA

IABR-2014: landschap als ecologisch medicijn

30 mei 2014, 13:55

Donderdag is de zesde editie van de Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam (IABR-2014-) van start gegaan. Architectenweb heeft de hoofdtentoonstelling Urban by Nature bezocht en zag dat de focus ligt op landschapsarchitectuur. Is de stedenbouwkundige van de 21^e eeuw een landschapsarchitect?

Tekst Ronnie Weessies

We leven in het Antropoceen, vertelde curator Dirk Sijmons bij de opening van de IABR. De invloed van de mens op de aarde reikt inmiddels zover, dat we niet meer kunnen ontsnappen aan onze verantwoordelijkheid voor de natuur. Wat de mens doet, heeft directe gevolgen voor het verloop van natuurlijke processen.

Met dit uitgangspunt kunnen we onszelf de schuld geven van milieuproblemen en zaken als klimaatverandering, maar een optimistisch ontwerper als Sijmons kijkt uiteraard liever naar de mogelijkheden om de dingen ten goede te doen keren. De tentoonstelling Urban by Nature laat zien op welke manieren architectuur hier aan bij kan dragen.

Voormalige industriële gebieden die worden getransformeerd tot parken, een nieuw landschap dat bloeit op boorstof uit een pas aangelegde treintunnel; het menselijke vernuft om de natuur mee te laten profiteren van onze ontwikkelingen is ongekend. We zijn zelfs al zover om grond die nergens voor wordt gebruikt om te zetten in ‘nieuwe wildernis’.

Ecologisch verantwoord
Opvallend aan de expositie is de grote rol die wordt toegedicht aan landschapsarchitectuur om ecologisch verantwoord om te gaan met onze omgeving. Het zou daarbij gemakkelijk zijn te wijzen naar de curator, die zelf landschapsarchitect is. Veel van het getoonde werk is echter ontworpen door bureaus uit de ‘reguliere’ architectuur of stedenbouw.

Neem bijvoorbeeld de deeltentoonstelling Rebuild by Design, waar de beste inzendingen van de gelijknamige prijsvraag zijn te zien. Om het door de orkaan Sandy getroffen gebied aan de oostkust van de VS klimaatbestendig te herbouwen, zetten ook kantoren als BIG en OMA in op strategieën voor het landschap. Bouwen dient vooral ter invulling.

Charles Waldheim, hoofd landschapsarchitectuur bij de Harvard Graduate School of Design, schrijft in zijn essay over de IABR dat in de expositie vraagtekens worden gezet bij ‘de ononderbroken relevantie van een architectonische metafoor voor de stedelijke orde, maar ook bij de ononderbroken status van het architectonische object binnen de hedendaagse stedenbouw’.

We moeten meer het landschap analyseren om tot goede stedenbouw te komen, zo luidt een van de boodschappen die Urban by Nature uitdraagt. Wat kenmerkt de ondergrond, hoe lopen de verschillende stromen door de stad en hoe kunnen al deze lagen op een ecologisch goede wijze worden verbonden tot een geheel?

Een en ander is uitgewerkt in het IABR-Projectatelier Rotterdam, het sluitstuk van de expo in hal 3. De bureaus .Fabric en James Corner Field Operations hebben vier samenhangende strategieën voor een nieuw metabolisme in de Maasstad ontwikkeld, op basis van data die op een Nederland van Boven-achtige wijze zijn weergegeven.

Verschuivende focus
Erg sprekend en zinvol allemaal, maar is hiermee de landschapsarchitect opgestaan als de stedenbouwkundige van deze eeuw, zoals Waldheim betoogt in zijn essay over de IABR? Of moeten we het zien als onderdeel van de verschuivende focus in de stedenbouw, waar de bakens sinds de economische crisis toch al flink zijn verzet?

Hoe dan ook, Urban by Nature viert het landschap, ook in de opzet van de tentoonstelling. De zogeheten Tuinkamer is visueel verbonden met het fleurigste deel van het Museumpark, het ‘ondergrondse’ deel is vormgegeven als een tunnelbuis en de hal die in het teken staat van het stedelijk metabolisme biedt zicht op de verkeersstromen van de Westzeedijk.

De Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam gaat door tot en met 24 augustus. Naast de tentoonstellingen in de Kunsthal en het Natuurhistorisch Museum kent het evenement ook een uitgebreid aanvullend programma met onder meer congressen en excursies. Architectenweb is mediapartner van IABR-2014-.

Trefwoorden

dirk sijmons urban by nature iabr

1	VDL en Marco Vermeulen presenteren plan ringvormig gebouw Eindhoven maandag, 27 maart
2	Rotterdam gaat aan de slag met stadionloos Feyenoord City 2.0 woensdag, 29 maart
3	Plan Sample gekozen voor blokken met 357 woningen Buiksloterham maandag, 27 maart
4	Postkantoor naast station Arnhem verbouwd en uitgebreid tot rijkskantoor vrijdag, 31 maart
5	Terrein industriële bakkerij Breda getransformeerd tot buurt met 330 woningen donderdag, 30 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Video: opbouw Yourtopia-paviljoen

Schultz wil hulp bij waterproblemen leiden

Winnaars Rebuild by Design bekend

Een iglo of een heuvel met een hoedje op?

Aboutaleb wil belasting waterveiligheid

‘Meer aandacht voor gevolgen overstromingen’

Flexibele transformatie OMA voor Lafayette

Maarten Hajer hoofdcurator IABR-2016-

Nederland investeert twintig miljard in Deltaplan

Amsterdam overweegt deelname IABR 2016

OMA ontwerpt 'parkbrug' Washington DC

BNA houdt 'varend congres' in Rotterdam

Nieuwe coalitie tegen klimaatverandering

Arcadis moet metro New York beschermen

Jakarta vecht met Rotterdam tegen water

'Nederlandse' drijvende tuin in Taiwanese stad

Rivierengebied herdenkt hoogwater 1995

Congres over verstedelijking in Afrika

'Call for projects' IABR 2016

Interesse voor coalitie tegen overstromingen

Akkoord getekend over kustbeheer China

IABR–2016: tentoonstelling en debat

IABR-2016: handen en hoofd niet meer gescheiden

Onderzoek naar zelfsturende vloot Amsterdam

Nederland en België werkveld voor IABR-tweeluik

Landschapstriënnale 2017 gaat van start

IABR publiceert Call for Practices

Programma achtste editie IABR bekendgemaakt

IABR 2018 bevat zelf een 'missing link'

Wereldbank: afvalberg groeit met zeventig procent in 2050

Programmareeks over antropoceen in Pakhuis de Zwijger

Nieuwe curatoren voor IABR-2020

Uitstel voor IABR 2020

IABR maakt projecten hoofdtentoonstelling bekend

IABR 2014 zoekt projecten

2012: geen crisis maar nieuwe realiteit

Vier winnaars Call for Projects bekend

Het Nieuwe Instituut bouwt Yourtopia-paviljoen

Video: introductie IABR-2014-

Ruim 132.000 bezoekers voor 5e IABR

Royal HaskoningDHV: Wateropgaven zijn vakoverstijgend

Architectuurjaar 2012 (2): 5e IABR

‘Oplossen milieuproblemen begint in de stad’

LOLA: ‘Dijk is belangrijkste uitvinding BV Nederland’

TU Delft organiseert Delta Design Dagen

'Ontwerper moet meer weten van waterveiligheid'

Luiten: ‘Water wordt steeds vaker omarmd'

Deltares: ‘Gebruikmaken van natuurlijke systemen’

Geuze: ‘Op de hoger gelegen grond blijken de rijken te wonen’

‘Dijkverzwaring als aanjager stedelijke ontwikkeling’

'Eerst kijken waar de waterdreiging vandaan komt'

Druk programma tijdens IABR-2014-

Contract Schieblock minstens vijf jaar verlengd

Ovink: ‘Rebuild by Design is vooral cultureel proces’

IABR–2014–: ecologie van de stad

De Urbanisten: Klimaat en leefbaarheid tegelijk aanpakken

Verplaatsing mijnbouwstad gaat van start

Ideeënprijsvraag voor 'stromen in de stad'

Andere nieuwsberichten

Amsterdam schrijft tender uit voor woon- en werkgebied Havenstraatterrein

31 maart, 3:02

Het plan behelst 341 woningen, een basisschool, maatschappelijke en commerciële voorzieningen. Marktpartijen kunnen zich tot dinsdag 9 mei aanmelden, meldt de gemeente Amsterdam vrijdag.

Postkantoor naast station Arnhem verbouwd en uitgebreid tot rijkskantoor

31 maart, 12:01

Het pand gaat onderdak bieden aan de Belastingdienst, het Rijksvastgoedbedrijf en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Kraaijvanger Architects en Karres en Brands verzorgen het ontwerp voor de verbouwing en uitbreiding van het pand.

Nanne de Ru en Hans Ibelings lanceren nieuwe uitgeverij

31 maart, 10:40

Fraaie en laagdrempelige boeken over architectuur en design, dat zijn de boeken die architect, ontwikkelaar en bouwer Nanne de Ru en architectuurhistoricus Hans Ibelings bij hun nieuwe uitgeverij Maas Lawrence willen uitbrengen.

West 8 wint prijsvraag voor park in Buenos Aires

31 maart, 9:04

Het park wordt gerealiseerd op een schiereiland tussen het centrum en de baai waaraan de Argentijnse hoofdstad is gelegen. Het park wordt voorzien van verschillende landschapstypen en ecosystemen.