'Volop kansen voor ontwikkelende architect'

18 maart 2014, 17:11

Steeds vaker nemen architecten de rol van ontwikkelaar op zich. Afgelopen donderdag deelden drie vakbroeders hun ervaring en visie en toetsten die aan een panel van ‘echte’ ontwikkelaars. Het leverde geen heel spannende confrontatie op, maar wel aardige inzichten. “Waarom zou een architect geen royalty’s vragen?”

Tekst Ronnie Weessies

Gevestigde ontwikkelaars die zich terugtrekken, nieuwe vormen van opdrachtgeverschap, gemeenten die tegen lage bedragen opties op grond aanbieden, er zijn allerlei redenen waarom architecten zelf steeds vaker als ontwikkelaar optreden. Gezien de kleinschaligheid van veel bouwprojecten tegenwoordig lijkt dat ook uitstekend te kunnen.

De ‘expertmeeting’ in het Amsterdamse NRC Café werd georganiseerd door de BNA, in het kader van de serie Re-engineering the architect. Een van de sprekers, Jaap Dijkman, werkt al sinds zijn eerste project, de verbouwing van een vervallen pand aan de Hazenstraat tot appartementengebouw, als architect én ontwikkelaar.

“De vorige keer dat ik een lezing gaf bij de BNA, in de jaren tachtig was dat, weigerde de toenmalige voorzitter mij na afloop een hand te geven. Mijn werkwijze druiste namelijk in tegen de erecodes die destijds golden. Inmiddels voldoe ik aan zeker vijf van de zes BNA-dienstenkaarten”, zei Dijkman met een knipoog.

Ontwikkelen is niet alleen zijn tweede natuur geworden, ook levert het hem vele anekdotische extra’s op. Zo mocht Dijkman als deel van zijn ‘fee’ jarenlang eens per week gratis komen eten in het door hem ontworpen en ontwikkeld restaurant Toscanini. Plagerig stelde hij dat het hem dan ook verbaast dan veel architecten terughoudend zijn wat betreft ontwikkelen.

“Het is helemaal niet nieuw, zelfs Cuypers bouwde zijn woningen in de Vondelstraat op eigen risico. Misschien tekent het de beleefdheid van de beroepsgroep dat we niet aan het vak van de ontwikkelaar willen komen, maar we werken in een vrije markt”, zei Dijkman.

Reclamebureau, makelaar en adviseur
Van dergelijke scrupules heeft Hans Oudendorp in ieder geval geen last. Met zijn in 2007 opgerichte bureau richt hij zich op de markt van particulier opdrachtgeverschap. Binnen dit segment gaat de rol van een architect zelfs nog verder dan die van ontwerper en ontwikkelaar: hij fungeert ook als reclamebureau, makelaar en adviseur. Onder andere.

Dat Oudendorp het vak in zijn vingers heeft, bleek al bij binnenkomst in de zaal waar de expertmeeting werd gehouden: op iedere stoel lag een flyer voor project Nova Zembla Lofts. En neem het verbijsterend simpele webadres van zijn bureau: architectbna.nl. Oftewel de tweede treffer bij een zoektocht op Google naar een bij de BNA aangesloten architect.

Tot 2009 heeft Ouderdorp als werknemer bij een ander architectenbureau gewerkt, maar daar stuitte hij vaak op beperkingen die voortvloeien uit het verdienmodel van traditionele ontwikkelaars. “Hoewel er bij woningen vanuit de markt vraag was naar ruime balkons en hoge plafonds, bleek het niet mogelijk deze te realiseren”, vertelde hij.

In zijn nieuwe rol krijgt Oudendorp dit wel voor elkaar. Daarnaast kan hij bij de gemeente Amsterdam momenteel voor duizend euro een optie op een bouwkavel nemen. “Als wij zoiets willen, moeten we van tevoren vijftien procent van de grondprijs aftikken”, zei Lars Mosman, manager gebiedsontwikkeling bij Heijmans Vastgoed.

Volop kansen voor ontwerpers dus, zoals Mosman het formuleerde. Wie wil werken volgens de wijze van Oudendorp, moet wel een duizendpoot (of in het beeld dat hij zelf liet zien: een Zwitsers zakmes) zijn die bereid is het ontwerpwerk tot een minimum te reduceren. “Negentig procent van mijn tijd zit in rekenwerk”, zei de architect desgevraagd.

Verdienmodel
Pim van der Ven gelooft dat een architect ook best in groter verband een ontwikkelende rol kan vervullen. De directeur van Juli Ontwerp & Advies zette in zijn presentatie een zelf bedacht verdienmodel uiteen, waarbij de gebruikswaarde (in plaats van de financiële waarde) van een gebouw centraal staat.

Een architect dient hierbij als verbindende en beeldende kracht, die ‘in de taal van vastgoedondernemers een ander verhaal vertelt’. Dat verhaal zal dan gaan over het belang van zaken als organische ontwikkeling, co-creatie en kredietunies als financier.

Interessant is dat een architect volgens dit model niet wordt betaald op basis van uren, maar royalty’s ontvangt voor prestaties. Hij wordt bijvoorbeeld beloond voor de energiebesparing die een duurzaam gebouw op jaarbasis oplevert of ontvangt een deel van het extra geld dat een school verdient als ze dankzij een goed ontwerp meer leerlingen trekt.

Yvonne van Mierlo, directeur van Blauwhoed Studio (dat overigens met Juli werkt aan de zogeheten schoolzone in Brielle), gaf toe dat ze ontwikkelende architecten als concurrenten ziet, maar ze denkt ook dat de ontwerpers met hun ervaring waarde kunnen toevoegen in een samenwerkingsverband.

Bovendien: “Het maakt ons scherper”, aldus Van Mierlo.

Trefwoorden

juli ontwerp & advies ontwikkelende architect hans oudendorp lars mosman yvonne van mierlo bna pim van der ven jaap dijkman architecten

1	Van der Valk-hotel Amsterdam verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar donderdag, 16 september
2	Symbiose van Van Eycks monument en MVRDV’s landscraper wordt zichtbaar woensdag, 15 september
3	De glasparadox dinsdag, 14 september
4	Zes verschillende woningen in een voormalig schoolgebouw dinsdag, 14 september
5	Koning opent Nationaal Holocaust Namenmonument woensdag, 15 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Banken hebben genoeg buffers voor vastgoed

'Meer verliezen gemeenten op grondbeleid'

Kick-off #YUP020 over positioneren

BNA: lichte verbetering, geen extra banen

'Btw bouwgrond moet omlaag naar zes procent'

Meeste architecten ontwikkelen nieuwe diensten

Wooninvesteringsfonds verkoopt huurhuizen

BNA: 'Kwaliteit mag effe niks kosten'

Ruimtelijk ontwerpers leren ondernemen

Bouwstart eerste cpo-project Buiksloterham

Woningmarkt Amsterdam sterk in de lift

Nieuwjaarsdebat over De Nieuwe Architect

‘Management belangrijk voor succes bureau’

Gebouw met 279 energieneutrale starterswoningen voor Delft

BNA-expertmeetings 'architect als risicodrager'

Andere nieuwsberichten

Hotelzwembad verbindt lobby met Caribische Zee

Vandaag, 16:39

Het recent opgeleverde hotel The Morgan Resort heeft een opvallend zwembad, waarmee architectenbureau DAM Caribbean de concurrentie met de zandstranden op St. Maarten aangaat.

Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2021 bekend

Vandaag, 12:19

Als onderdeel van de Architectenweb Awards 2021 wordt in november van dit jaar de prijs voor Schoolgebouw van het Jaar uitgereikt. In deze categorie heeft de jury vier projecten genomineerd.

Winnaars Groninger Architectuurprijs 2021 bekend

Vandaag, 10:45

De prijs van de vakjury ging naar Het Geheugenbalkon, een door Studio L A ontworpen uitkijkpunt langs de zuidelijke ringweg. De publieksjury was voor wooncomplex Kempkensberg van De Zwarte Hond.

Transformatie van Defensie-Eiland in Woerden afgerond

17 september, 2:24

De voormalige militaire werkplaats, die op een schiereiland tussen het station en de oude binnenstad van Woerden lag, is in een periode van dertien jaar getransformeerd tot een stedelijk woongebied.

Boek biedt inspiratie om thuiskantoor in te richten

4 uur geleden

Door de coronapandemie lijkt thuiswerken een onomkeerbaar onderdeel van ons bestaan te gaan worden. Maar hoe kun je de werkplek thuis naar je smaak, productiviteitsverhogend en ook nog eens esthetische verantwoord inrichten?

Onrust op beurzen door problemen Chinese vastgoedreus

Vandaag, 14:40

Evergrande kampt met een schuldenberg van ruim 200 miljard euro en dreigt om te vallen.

Tienduizenden sociale huurwoningen in slechte staat

Vandaag, 12:17

Hun onderhoudsconditie is matig tot zeer slecht, blijkt uit cijfers van de Autoriteit woningcorporaties.

Video + extra foto's: Holocaust Namenmonument

Vandaag, 11:26

Zondag heeft koning Willem-Alexander in Amsterdam het Holocaust Namenmonument onthuld.

Werkgevers: snel maatregelen voor versterken elektriciteitsnet

17 september, 2:45

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vinden dat er snel "onconventionele en creatieve" oplossingen moeten komen voor de problemen bij het aansluiten van bedrijven en woningen op het elektriciteitsnet.

Utrecht wil geen verbreding maar een snelheidsverlaging op A27 bij Amelisweerd

17 september, 2:29

De provincie en de gemeente Utrecht hebben 'betere, minder risicovolle alternatieven' voor de A27 bij Amelisweerd dan de beoogde verbreding die in het huidige tracébesluit staat.

Ga naar het nieuws-archief