'Volop kansen voor ontwikkelende architect'

18 maart 2014, 17:11

Steeds vaker nemen architecten de rol van ontwikkelaar op zich. Afgelopen donderdag deelden drie vakbroeders hun ervaring en visie en toetsten die aan een panel van ‘echte’ ontwikkelaars. Het leverde geen heel spannende confrontatie op, maar wel aardige inzichten. “Waarom zou een architect geen royalty’s vragen?”

Tekst Ronnie Weessies

Gevestigde ontwikkelaars die zich terugtrekken, nieuwe vormen van opdrachtgeverschap, gemeenten die tegen lage bedragen opties op grond aanbieden, er zijn allerlei redenen waarom architecten zelf steeds vaker als ontwikkelaar optreden. Gezien de kleinschaligheid van veel bouwprojecten tegenwoordig lijkt dat ook uitstekend te kunnen.

De ‘expertmeeting’ in het Amsterdamse NRC Café werd georganiseerd door de BNA, in het kader van de serie Re-engineering the architect. Een van de sprekers, Jaap Dijkman, werkt al sinds zijn eerste project, de verbouwing van een vervallen pand aan de Hazenstraat tot appartementengebouw, als architect én ontwikkelaar.

“De vorige keer dat ik een lezing gaf bij de BNA, in de jaren tachtig was dat, weigerde de toenmalige voorzitter mij na afloop een hand te geven. Mijn werkwijze druiste namelijk in tegen de erecodes die destijds golden. Inmiddels voldoe ik aan zeker vijf van de zes BNA-dienstenkaarten”, zei Dijkman met een knipoog.

Ontwikkelen is niet alleen zijn tweede natuur geworden, ook levert het hem vele anekdotische extra’s op. Zo mocht Dijkman als deel van zijn ‘fee’ jarenlang eens per week gratis komen eten in het door hem ontworpen en ontwikkeld restaurant Toscanini. Plagerig stelde hij dat het hem dan ook verbaast dan veel architecten terughoudend zijn wat betreft ontwikkelen.

“Het is helemaal niet nieuw, zelfs Cuypers bouwde zijn woningen in de Vondelstraat op eigen risico. Misschien tekent het de beleefdheid van de beroepsgroep dat we niet aan het vak van de ontwikkelaar willen komen, maar we werken in een vrije markt”, zei Dijkman.

Reclamebureau, makelaar en adviseur
Van dergelijke scrupules heeft Hans Oudendorp in ieder geval geen last. Met zijn in 2007 opgerichte bureau richt hij zich op de markt van particulier opdrachtgeverschap. Binnen dit segment gaat de rol van een architect zelfs nog verder dan die van ontwerper en ontwikkelaar: hij fungeert ook als reclamebureau, makelaar en adviseur. Onder andere.

Dat Oudendorp het vak in zijn vingers heeft, bleek al bij binnenkomst in de zaal waar de expertmeeting werd gehouden: op iedere stoel lag een flyer voor project Nova Zembla Lofts. En neem het verbijsterend simpele webadres van zijn bureau: architectbna.nl. Oftewel de tweede treffer bij een zoektocht op Google naar een bij de BNA aangesloten architect.

Tot 2009 heeft Ouderdorp als werknemer bij een ander architectenbureau gewerkt, maar daar stuitte hij vaak op beperkingen die voortvloeien uit het verdienmodel van traditionele ontwikkelaars. “Hoewel er bij woningen vanuit de markt vraag was naar ruime balkons en hoge plafonds, bleek het niet mogelijk deze te realiseren”, vertelde hij.

In zijn nieuwe rol krijgt Oudendorp dit wel voor elkaar. Daarnaast kan hij bij de gemeente Amsterdam momenteel voor duizend euro een optie op een bouwkavel nemen. “Als wij zoiets willen, moeten we van tevoren vijftien procent van de grondprijs aftikken”, zei Lars Mosman, manager gebiedsontwikkeling bij Heijmans Vastgoed.

Volop kansen voor ontwerpers dus, zoals Mosman het formuleerde. Wie wil werken volgens de wijze van Oudendorp, moet wel een duizendpoot (of in het beeld dat hij zelf liet zien: een Zwitsers zakmes) zijn die bereid is het ontwerpwerk tot een minimum te reduceren. “Negentig procent van mijn tijd zit in rekenwerk”, zei de architect desgevraagd.

Verdienmodel
Pim van der Ven gelooft dat een architect ook best in groter verband een ontwikkelende rol kan vervullen. De directeur van Juli Ontwerp & Advies zette in zijn presentatie een zelf bedacht verdienmodel uiteen, waarbij de gebruikswaarde (in plaats van de financiële waarde) van een gebouw centraal staat.

Een architect dient hierbij als verbindende en beeldende kracht, die ‘in de taal van vastgoedondernemers een ander verhaal vertelt’. Dat verhaal zal dan gaan over het belang van zaken als organische ontwikkeling, co-creatie en kredietunies als financier.

Interessant is dat een architect volgens dit model niet wordt betaald op basis van uren, maar royalty’s ontvangt voor prestaties. Hij wordt bijvoorbeeld beloond voor de energiebesparing die een duurzaam gebouw op jaarbasis oplevert of ontvangt een deel van het extra geld dat een school verdient als ze dankzij een goed ontwerp meer leerlingen trekt.

Yvonne van Mierlo, directeur van Blauwhoed Studio (dat overigens met Juli werkt aan de zogeheten schoolzone in Brielle), gaf toe dat ze ontwikkelende architecten als concurrenten ziet, maar ze denkt ook dat de ontwerpers met hun ervaring waarde kunnen toevoegen in een samenwerkingsverband.

Bovendien: “Het maakt ons scherper”, aldus Van Mierlo.

Trefwoorden

juli ontwerp & advies ontwikkelende architect hans oudendorp lars mosman yvonne van mierlo bna pim van der ven jaap dijkman architecten

1	Woongebouw Woldringlocatie in Groningen opgeleverd dinsdag, 19 november
2	Mastenbroek presenteert actieplan om stikstofuitstoot te verlagen maandag, 18 november
3	Nieuwbouw EMA aan de Zuidas opgeleverd maandag, 18 november
4	Fenix I – Imposant gebouw met twee draagconstructies woensdag, 20 november
5	Architectenweb Video – Fenix I woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Banken hebben genoeg buffers voor vastgoed

'Meer verliezen gemeenten op grondbeleid'

Kick-off #YUP020 over positioneren

BNA: lichte verbetering, geen extra banen

'Btw bouwgrond moet omlaag naar zes procent'

Meeste architecten ontwikkelen nieuwe diensten

Wooninvesteringsfonds verkoopt huurhuizen

BNA: 'Kwaliteit mag effe niks kosten'

Ruimtelijk ontwerpers leren ondernemen

Bouwstart eerste cpo-project Buiksloterham

Woningmarkt Amsterdam sterk in de lift

Nieuwjaarsdebat over De Nieuwe Architect

‘Management belangrijk voor succes bureau’

Gebouw met 279 energieneutrale starterswoningen voor Delft

BNA-expertmeetings 'architect als risicodrager'

Andere nieuwsberichten

Verslag van Architectenreis 2019: Tokyo

1 uur geleden

In de tweede week van november reisde Architectenweb met een groep van veertig architecten en negen leveranciers in de bouw een week lang door Japan. De tweede stad die we tijdens deze reis aandeden was Tokyo.

Kabinet investeert fors in wegen, ov en huizen

2 uur geleden

Dat staat in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport.

Forum Groningen aan vooravond officiële opening

3 uur geleden

Volgende week vrijdag vindt de officiële opening van Forum Groningen plaats.

Mecanoo en TU Delft starten Nonohouse als onderzoek naar schoner bouwen

Gisteren, 16:36

Het Nonohouse wordt een testcase voor nieuwe en schone bouwmethoden en –materialen, onder andere met het oog op lagere stikstofuitstoot.

Avond over invloed geld en bezit op vormgeving van stad

29 minuten geleden

Tijdens de bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger worden de uitkomsten van Studio Follow The Money gedeeld en naast de Amsterdamse context gelegd.

Rotterdams plan moet CO2-uitstoot halveren

1 uur geleden

Een Rotterdams klimaatakkoord moet ervoor zorgen dat de uitstoot van CO2 in de stad in 2030 is gehalveerd.

Documentaireserie over volksbuurt in renovatie op NPO1

Gisteren, 15:52

Volgende week start op NPO1 de documentaireserie De Kolping: een volkswijk in renovatie.

Minimumtarief voor zzp'ers in architecten-cao opgenomen

Gisteren, 14:08

Zij moeten minstens 150 procent verdienen van het uurloon dat een werknemer van een bureau krijgt voor dezelfde werkzaamheden.

CBS: weer knauw voor nieuwbouw

Gisteren, 09:42

Het aantal afgegeven bouwvergunningen voor nieuwbouwwoningen is in het derde kwartaal met bijna een kwart gedaald ten opzichte van een jaar eerder.

Infraprojecten soms jaren later door stikstof

Gisteren, 09:25

Vooral grote infrastructuurprojecten die te veel stikstof uitstoten, kunnen in sommige gevallen jaren vertraging oplopen door de stikstof- en PFAS-problematiek.

Ga naar het nieuws-archief