THEMA: GEVEL

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014, 13:45

Een gevel is een complex onderdeel van een gebouw, maar dat maakt voor ingenieur Peter Kuindersma zijn vak zo interessant. Met zijn bureau Nieman-Kettlitz werkte hij mee aan uiteenlopende projecten als Zwolse museum De Fundatie en het hoofdkantoor van Bluewater in Hoofddorp. “In zekere zin moet je het wiel telkens opnieuw uitvinden.”

Tekst Kirsten Hannema

Lekkende gevels zijn, alle innovaties op façade-gebied ten spijt, nog altijd een veel voorkomend probleem, ziet Peter Kuindersma van bureau Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies (onderdeel van de Nieman-groep).

“Er is de afgelopen decennia ontzettend veel aan nieuwe gevelproducten ontwikkeld, en die zijn allemaal doorgetest op isolatiewaarden en waterdichtheid. Maar op het moment dat die elementen op elkaar aangesloten worden, ontbreekt het dikwijls aan kennis. Je kunt niet alles met kit oplossen.”

Uitwendige scheidingsconstructie
De ingenieurs van Nieman-Kettlitz zoeken samen met de architect, aannemer en opdrachtgever naar een gedegen oplossing. Want ja, het architectonische beeld is heel belangrijk, maar de gevel is toch in de eerste plaats een ‘uitwendige scheidingsconstructie, die de mensen binnen beschermt tegen regen, zon, koude en wind’, aldus Kuindersma.

“Isolatie, waterdichtheid, daglichttoetreding, uitzicht - de gevel moet veel verschillende eigenschappen hebben, dat maakt ons vak zo interessant. Het ontwerp moet perfect zijn – je hebt het over een stuk gebouw dat vijftig jaar of langer mee moet gaan, in tegenstelling tot installaties die je na vijftien tot twintig jaar kunt vervangen. Het is dus belangrijk om veel aandacht te besteden aan de schil van het gebouw - het kan niet zo zijn dat je matige geveldetaillering ondervangt met extra verwarming.”

In Hoofddorp wordt gebouwd aan het nieuwe hoofdkantoor van tankerproducent Bluewater, een ontwerp van McDonough & Partners. Nieman-Kettlitz werd door de aannemer gevraagd mee te denken over de bouwfysische uitwerking van de gevel.

“Het was een lastig ontwerp, een combinatie van houtskeletbouw-elementen met waterwerende en dampdoorlatende folie, afgewerkt met keramische tegels. Vooral bij de aansluiting op de kozijnen was de vraag hoe het water buiten te houden.”

Mock-up
Op advies van Nieman-Kettlitz werd een mock-up gebouwd, die in beeld bracht wat 2D-tekeningen niet kunnen. Op basis daarvan is rond de kozijnen aluminium zetwerk met opstaande randen ontworpen, waarop de dakpansgewijs aangebrachte folies afwateren. Pas daarna werden alle gevelelementen geproduceerd, waarna op de bouw nog vier kwaliteitscontroles volgden, onder meer om foutjes in de maatvoering bij te stellen.

“Gevels ontwerpen is een kwestie van risico’s elimineren”, legt Kuindersma uit. “Een gebouw is nu eenmaal niet een auto waar jarenlang aan is ontwikkeld, in zekere zin moet je het wiel elke keer opnieuw uitvinden.”

BIM (Building Information Modelling), een systeem dat door steeds meer architecten gebruikt wordt, vindt hij daarbij behulpzaam. “Dikwijls zie je dat partijen langs elkaar heen praten; de aannemer, de gevelbouwer – iedere doet z’n ding. Met BIM breng je informatie over waterdichtheid, brandveiligheid, bouwfysica, installatietechniek, enzovoorts in een 3D-model bij elkaar .”

De Fundatie
Een van de spannendste projecten waar Kuindersma het afgelopen jaar aan werkte, was museum De Fundatie in Zwolle (ontwerp: Bierman Henket architecten). “Ik heb respect voor de durf van de architect om het op zo’n manier te doen, ondanks dat het technisch natuurlijk een enorme uitdaging is.”

Het probleem zat met name in de lucht/dampdichtheid en thermische isolatie van de met tegels beklede constructie. Door het speciale klimaat in het museum, is het binnen relatief vochtig. Daarbij sloot het bolvormige ontwerp een traditionele isolatie (platen) uit.

Uiteindelijk is gekozen voor een ‘cocon’ van isolatieschuim (PUR) die in het werk tegen de onderzijde van het dak is opgespoten met daarvoor een dampscherm, afgewerkt met gipsplaten. Tijdens het ‘sluiten’ van de bolvorm is op meerdere momenten het houtvochtpercentage gemeten – de kans op opsluiting van (bouw-)vocht was namelijk aanwezig.

Financiële druk
Welke trends ziet Kuindersma op gevelgebied? “Duurzaamheid en energiezuinigheid staan tegenwoordig voorop - isoleren en luchtdichtheid worden steeds belangrijker. Tegelijkertijd zie ik dat, mede door de crisis, de financiële druk in de bouw is toegenomen. Zeker bij complexe ontwerpen, zoals dynamische of gekromde gevels, kan het dan misgaan. Zo’n systeem wordt in de markt gezet en vervolgens voor een minimaal budget gebouwd. Je ziet soms op papier al dat details lekken.”

Dat steeds meer (overheids)opdrachten als PPS (Publiek-private Samenwerking) worden aanbesteed, waarbij een consortium niet alleen tekent voor het ontwerp en de uitvoering van het gebouw, maar ook voor de eerste dertig jaar onderhoud, vindt Kuindersma daarom een goede ontwikkeling.

Trefwoorden

peter kuindersma bluewater museum de fundatie nieman-kettlitz gevel- en dakadvies gevel

1	Stichting Fietsklim en ZUS onthullen ontwerp voor kunstmatige beklimming woensdag, 01 februari
2	Team Ballast Nedam Development wint tender eerste woningbouw Strandeiland woensdag, 01 februari
3	Tweede fase herinrichting IJsselkade Zutphen afgerond woensdag, 01 februari
4	Woningbouwproject Domus Houthaven in Amsterdam opgeleverd dinsdag, 31 januari
5	Bouw woontoren Elements in Amstelkwartier van start vrijdag, 03 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

Het Grote Gevelcongres in beeld

'Senioren kunnen zich bij brand niet redden'

Kabinet wil meer bescherming tegen brand

Comfort Unit regelt binnenklimaat via gevel

Design Award voor De Fundatie en kerk Uitwierde

Gevarieerde gevels maken campus UWC een geheel

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

Zes meter hoge taatsdeur opent glaspui

Nieuw project op Park 20|20 officieel gestart

Uitgebreid Museum De Fundatie opent deuren

OMA: “Wij werken één idee door”

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

Video: Museum De Fundatie

Materia Co-Creation Award voor de Fundatie

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

Andere nieuwsberichten

Verslag van symposium rond parametrisch ontwerpen

4 uur geleden

Op woensdag 1 februari 2023 organiseerden Architectenweb en INBO een symposium rond parametrisch ontwerpen. Het is een gamechanger die processen kan versnellen en die grote materiaal- en energiebesparingen kan opleveren.

Ontwerpers herontwikkeling GGD-cluster Baankwartier Rotterdam bekend

Vandaag, 13:46

Een samenwerkingsverband van ZILT architecten, Studioninedots, ZUS en BERNS architectuur is geselecteerd voor de herontwikkeling van het zogeheten GGD-cluster in het Rotterdamse Baankwartier.

Cilly Jansen na dertig jaar gestopt als directeur Architectuur Lokaal

Vandaag, 10:11

Zij bekleedde deze functie vanaf de oprichting van de stichting in 1993, toen die door het rijk werd ingesteld als platform voor gemeentelijk architectuurbeleid. Jansen gaat komend voorjaar met pensioen.

Eerste woningen in kantoorgebied Amsterdam Bullewijk opgeleverd

3 februari, 1:39

In Amsterdam Bullewijk is woningbouwproject Karsp opgeleverd. Het door OZ ontworpen complex bestaat uit twee torens met in totaal 274 huurwoningen, die worden verbonden door een laag bouwdeel met parkeervoorzieningen.