THEMA: GEVEL

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014, 13:45

Een gevel is een complex onderdeel van een gebouw, maar dat maakt voor ingenieur Peter Kuindersma zijn vak zo interessant. Met zijn bureau Nieman-Kettlitz werkte hij mee aan uiteenlopende projecten als Zwolse museum De Fundatie en het hoofdkantoor van Bluewater in Hoofddorp. “In zekere zin moet je het wiel telkens opnieuw uitvinden.”

Tekst Kirsten Hannema

Lekkende gevels zijn, alle innovaties op façade-gebied ten spijt, nog altijd een veel voorkomend probleem, ziet Peter Kuindersma van bureau Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies (onderdeel van de Nieman-groep).

“Er is de afgelopen decennia ontzettend veel aan nieuwe gevelproducten ontwikkeld, en die zijn allemaal doorgetest op isolatiewaarden en waterdichtheid. Maar op het moment dat die elementen op elkaar aangesloten worden, ontbreekt het dikwijls aan kennis. Je kunt niet alles met kit oplossen.”

Uitwendige scheidingsconstructie
De ingenieurs van Nieman-Kettlitz zoeken samen met de architect, aannemer en opdrachtgever naar een gedegen oplossing. Want ja, het architectonische beeld is heel belangrijk, maar de gevel is toch in de eerste plaats een ‘uitwendige scheidingsconstructie, die de mensen binnen beschermt tegen regen, zon, koude en wind’, aldus Kuindersma.

“Isolatie, waterdichtheid, daglichttoetreding, uitzicht - de gevel moet veel verschillende eigenschappen hebben, dat maakt ons vak zo interessant. Het ontwerp moet perfect zijn – je hebt het over een stuk gebouw dat vijftig jaar of langer mee moet gaan, in tegenstelling tot installaties die je na vijftien tot twintig jaar kunt vervangen. Het is dus belangrijk om veel aandacht te besteden aan de schil van het gebouw - het kan niet zo zijn dat je matige geveldetaillering ondervangt met extra verwarming.”

In Hoofddorp wordt gebouwd aan het nieuwe hoofdkantoor van tankerproducent Bluewater, een ontwerp van McDonough & Partners. Nieman-Kettlitz werd door de aannemer gevraagd mee te denken over de bouwfysische uitwerking van de gevel.

“Het was een lastig ontwerp, een combinatie van houtskeletbouw-elementen met waterwerende en dampdoorlatende folie, afgewerkt met keramische tegels. Vooral bij de aansluiting op de kozijnen was de vraag hoe het water buiten te houden.”

Mock-up
Op advies van Nieman-Kettlitz werd een mock-up gebouwd, die in beeld bracht wat 2D-tekeningen niet kunnen. Op basis daarvan is rond de kozijnen aluminium zetwerk met opstaande randen ontworpen, waarop de dakpansgewijs aangebrachte folies afwateren. Pas daarna werden alle gevelelementen geproduceerd, waarna op de bouw nog vier kwaliteitscontroles volgden, onder meer om foutjes in de maatvoering bij te stellen.

“Gevels ontwerpen is een kwestie van risico’s elimineren”, legt Kuindersma uit. “Een gebouw is nu eenmaal niet een auto waar jarenlang aan is ontwikkeld, in zekere zin moet je het wiel elke keer opnieuw uitvinden.”

BIM (Building Information Modelling), een systeem dat door steeds meer architecten gebruikt wordt, vindt hij daarbij behulpzaam. “Dikwijls zie je dat partijen langs elkaar heen praten; de aannemer, de gevelbouwer – iedere doet z’n ding. Met BIM breng je informatie over waterdichtheid, brandveiligheid, bouwfysica, installatietechniek, enzovoorts in een 3D-model bij elkaar .”

De Fundatie
Een van de spannendste projecten waar Kuindersma het afgelopen jaar aan werkte, was museum De Fundatie in Zwolle (ontwerp: Bierman Henket architecten). “Ik heb respect voor de durf van de architect om het op zo’n manier te doen, ondanks dat het technisch natuurlijk een enorme uitdaging is.”

Het probleem zat met name in de lucht/dampdichtheid en thermische isolatie van de met tegels beklede constructie. Door het speciale klimaat in het museum, is het binnen relatief vochtig. Daarbij sloot het bolvormige ontwerp een traditionele isolatie (platen) uit.

Uiteindelijk is gekozen voor een ‘cocon’ van isolatieschuim (PUR) die in het werk tegen de onderzijde van het dak is opgespoten met daarvoor een dampscherm, afgewerkt met gipsplaten. Tijdens het ‘sluiten’ van de bolvorm is op meerdere momenten het houtvochtpercentage gemeten – de kans op opsluiting van (bouw-)vocht was namelijk aanwezig.

Financiële druk
Welke trends ziet Kuindersma op gevelgebied? “Duurzaamheid en energiezuinigheid staan tegenwoordig voorop - isoleren en luchtdichtheid worden steeds belangrijker. Tegelijkertijd zie ik dat, mede door de crisis, de financiële druk in de bouw is toegenomen. Zeker bij complexe ontwerpen, zoals dynamische of gekromde gevels, kan het dan misgaan. Zo’n systeem wordt in de markt gezet en vervolgens voor een minimaal budget gebouwd. Je ziet soms op papier al dat details lekken.”

Dat steeds meer (overheids)opdrachten als PPS (Publiek-private Samenwerking) worden aanbesteed, waarbij een consortium niet alleen tekent voor het ontwerp en de uitvoering van het gebouw, maar ook voor de eerste dertig jaar onderhoud, vindt Kuindersma daarom een goede ontwikkeling.

Trefwoorden

peter kuindersma bluewater museum de fundatie nieman-kettlitz gevel- en dakadvies gevel

1	Sluitstuk van Oosterdokseiland nadert voltooiing dinsdag, 29 november
2	Een bijzonder duurzaam universiteitsgebouw met een boomhut en natuurlijke ventilatie woensdag, 30 november
3	Verdwenen deel Harderwijkse stadsmuur weer zichtbaar gemaakt maandag, 28 november
4	Theater en cultuurcentrum De Nobelaer in Etten-Leur opgeleverd maandag, 28 november
5	Voorstel voor sociale woningbouw boven ruimtes voor makers in M4H donderdag, 01 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

Het Grote Gevelcongres in beeld

'Senioren kunnen zich bij brand niet redden'

Kabinet wil meer bescherming tegen brand

Comfort Unit regelt binnenklimaat via gevel

Design Award voor De Fundatie en kerk Uitwierde

Gevarieerde gevels maken campus UWC een geheel

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

Zes meter hoge taatsdeur opent glaspui

Nieuw project op Park 20|20 officieel gestart

Uitgebreid Museum De Fundatie opent deuren

OMA: “Wij werken één idee door”

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

Video: Museum De Fundatie

Materia Co-Creation Award voor de Fundatie

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

Andere nieuwsberichten

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert gerenoveerd stadhuis Groningen

Gisteren, 14:28

Behalve het nodige onderhoud en een verduurzaming heeft het gebouw vooral binnen de nodige veranderingen ondergaan. Zo is de raadszaal naar de zolderverdieping verplaatst en is de vroegere lichthof getransformeerd tot de centrale burgerzaal.

Lesia Topolnyk wint Prix de Rome Architectuur 2022

Gisteren, 10:37

De architect werd met haar inzending No Innocent Landscape gekozen uit vier nominaties. Topolnyk ontving donderdagavond uit handen van staatssecretaris van cultuur Gunay Uslu een geldbedrag van 40.000 euro.

BDP ontwerpt Metropolis Lyceum in Amsterdam-Noord

Gisteren, 09:05

Binnen een structuur met grote flexibiliteit wordt met het ontwerp van BDP het onderwijs geordend in themazones, verbonden door meanderende route door het gebouw.

Nederlands-IJslands ontwerpteam wint competitie centrale bibliotheek Reykjavik

1 december, 3:03

Het ontwerpteam van JVST, Inside Outside, hanratharchitect en Kreativa heeft de competitie voor de renovatie van de bestaande centrale bibliotheek in Reykjavik gewonnen.

Ombudsman: verduurzamen huis lukt huurder vaak niet

Gisteren, 11:32

Zo weten huurders vaak niet welke gemeentelijke voorzieningen er zijn en hebben zij weinig te zeggen over het energiezuiniger maken van hun huis.

Provincies vragen Unesco-status aan voor Scheldedelta

Gisteren, 09:44

Bestuurders rond de Scheldedelta willen dat VN-organisatie Unesco dit gebied erkent als ‘Global Geopark’.

Eerste ingestorte stenen gewelf Notre-Dame hersteld

1 december, 5:30

Vaklieden hebben 14 kubieke meter steen gebruikt voor de reconstructie. Het hertsel is een belangrijke stap naar de geplande heropening in 2024.

De Jonge: nog te veel fouten met energielabels van gebouwen

1 december, 12:26

De minister vindt dat de adviseurs die de labels afgeven scherper in de gaten gehouden moeten worden.

Utrecht wil bewoners gedwongen van gas af

1 december, 9:45

Volgens het stadsbestuur en woningbouwcorporatie Mitros is het noodzakelijk om vaart te maken met de energietransitie en geldverspilling tegen te gaan.