THEMA: GEVEL

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014, 13:45

Een gevel is een complex onderdeel van een gebouw, maar dat maakt voor ingenieur Peter Kuindersma zijn vak zo interessant. Met zijn bureau Nieman-Kettlitz werkte hij mee aan uiteenlopende projecten als Zwolse museum De Fundatie en het hoofdkantoor van Bluewater in Hoofddorp. “In zekere zin moet je het wiel telkens opnieuw uitvinden.”

Tekst Kirsten Hannema

Lekkende gevels zijn, alle innovaties op façade-gebied ten spijt, nog altijd een veel voorkomend probleem, ziet Peter Kuindersma van bureau Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies (onderdeel van de Nieman-groep).

“Er is de afgelopen decennia ontzettend veel aan nieuwe gevelproducten ontwikkeld, en die zijn allemaal doorgetest op isolatiewaarden en waterdichtheid. Maar op het moment dat die elementen op elkaar aangesloten worden, ontbreekt het dikwijls aan kennis. Je kunt niet alles met kit oplossen.”

Uitwendige scheidingsconstructie
De ingenieurs van Nieman-Kettlitz zoeken samen met de architect, aannemer en opdrachtgever naar een gedegen oplossing. Want ja, het architectonische beeld is heel belangrijk, maar de gevel is toch in de eerste plaats een ‘uitwendige scheidingsconstructie, die de mensen binnen beschermt tegen regen, zon, koude en wind’, aldus Kuindersma.

“Isolatie, waterdichtheid, daglichttoetreding, uitzicht - de gevel moet veel verschillende eigenschappen hebben, dat maakt ons vak zo interessant. Het ontwerp moet perfect zijn – je hebt het over een stuk gebouw dat vijftig jaar of langer mee moet gaan, in tegenstelling tot installaties die je na vijftien tot twintig jaar kunt vervangen. Het is dus belangrijk om veel aandacht te besteden aan de schil van het gebouw - het kan niet zo zijn dat je matige geveldetaillering ondervangt met extra verwarming.”

In Hoofddorp wordt gebouwd aan het nieuwe hoofdkantoor van tankerproducent Bluewater, een ontwerp van McDonough & Partners. Nieman-Kettlitz werd door de aannemer gevraagd mee te denken over de bouwfysische uitwerking van de gevel.

“Het was een lastig ontwerp, een combinatie van houtskeletbouw-elementen met waterwerende en dampdoorlatende folie, afgewerkt met keramische tegels. Vooral bij de aansluiting op de kozijnen was de vraag hoe het water buiten te houden.”

Mock-up
Op advies van Nieman-Kettlitz werd een mock-up gebouwd, die in beeld bracht wat 2D-tekeningen niet kunnen. Op basis daarvan is rond de kozijnen aluminium zetwerk met opstaande randen ontworpen, waarop de dakpansgewijs aangebrachte folies afwateren. Pas daarna werden alle gevelelementen geproduceerd, waarna op de bouw nog vier kwaliteitscontroles volgden, onder meer om foutjes in de maatvoering bij te stellen.

“Gevels ontwerpen is een kwestie van risico’s elimineren”, legt Kuindersma uit. “Een gebouw is nu eenmaal niet een auto waar jarenlang aan is ontwikkeld, in zekere zin moet je het wiel elke keer opnieuw uitvinden.”

BIM (Building Information Modelling), een systeem dat door steeds meer architecten gebruikt wordt, vindt hij daarbij behulpzaam. “Dikwijls zie je dat partijen langs elkaar heen praten; de aannemer, de gevelbouwer – iedere doet z’n ding. Met BIM breng je informatie over waterdichtheid, brandveiligheid, bouwfysica, installatietechniek, enzovoorts in een 3D-model bij elkaar .”

De Fundatie
Een van de spannendste projecten waar Kuindersma het afgelopen jaar aan werkte, was museum De Fundatie in Zwolle (ontwerp: Bierman Henket architecten). “Ik heb respect voor de durf van de architect om het op zo’n manier te doen, ondanks dat het technisch natuurlijk een enorme uitdaging is.”

Het probleem zat met name in de lucht/dampdichtheid en thermische isolatie van de met tegels beklede constructie. Door het speciale klimaat in het museum, is het binnen relatief vochtig. Daarbij sloot het bolvormige ontwerp een traditionele isolatie (platen) uit.

Uiteindelijk is gekozen voor een ‘cocon’ van isolatieschuim (PUR) die in het werk tegen de onderzijde van het dak is opgespoten met daarvoor een dampscherm, afgewerkt met gipsplaten. Tijdens het ‘sluiten’ van de bolvorm is op meerdere momenten het houtvochtpercentage gemeten – de kans op opsluiting van (bouw-)vocht was namelijk aanwezig.

Financiële druk
Welke trends ziet Kuindersma op gevelgebied? “Duurzaamheid en energiezuinigheid staan tegenwoordig voorop - isoleren en luchtdichtheid worden steeds belangrijker. Tegelijkertijd zie ik dat, mede door de crisis, de financiële druk in de bouw is toegenomen. Zeker bij complexe ontwerpen, zoals dynamische of gekromde gevels, kan het dan misgaan. Zo’n systeem wordt in de markt gezet en vervolgens voor een minimaal budget gebouwd. Je ziet soms op papier al dat details lekken.”

Dat steeds meer (overheids)opdrachten als PPS (Publiek-private Samenwerking) worden aanbesteed, waarbij een consortium niet alleen tekent voor het ontwerp en de uitvoering van het gebouw, maar ook voor de eerste dertig jaar onderhoud, vindt Kuindersma daarom een goede ontwikkeling.

Trefwoorden

peter kuindersma bluewater museum de fundatie nieman-kettlitz gevel- en dakadvies gevel

1	Central Park-toren Utrecht klaar voor ingebruikname donderdag, 21 oktober
2	Nieuw kantoor voor De Zwarte Hond Rotterdam woensdag, 20 oktober
3	Nieuwe Gezichten: DOOR architecten donderdag, 21 oktober
4	Gesloten diamantslijperij is herbestemd tot markant woon- en werkgebouw dinsdag, 19 oktober
5	Amsterdam schrijft tender uit voor kavel 4A Sluisbuurt woensdag, 20 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

Het Grote Gevelcongres in beeld

'Senioren kunnen zich bij brand niet redden'

Kabinet wil meer bescherming tegen brand

Comfort Unit regelt binnenklimaat via gevel

Design Award voor De Fundatie en kerk Uitwierde

Gevarieerde gevels maken campus UWC een geheel

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

Zes meter hoge taatsdeur opent glaspui

Nieuw project op Park 20|20 officieel gestart

Uitgebreid Museum De Fundatie opent deuren

OMA: “Wij werken één idee door”

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

Video: Museum De Fundatie

Materia Co-Creation Award voor de Fundatie

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

Andere nieuwsberichten

Een poort die de fantasie prikkelt

4 uur geleden

Onder snelweg A7 strekt zich ter hoogte van afslag 29 bij Drachten een fietserstunnel. Hier overheen staat een constructie naar ontwerp van Studio Frank Havermans.

Feestelijke 'opening' voor gerenoveerd Amstelstation

Vandaag, 15:22

Het monumentale station is in de afgelopen jaren gerenoveerd naar ontwerp van Office Winhov en Gottlieb Paludan Architects. Daarnaast werd de oostzijde van het station vernieuwd.

Horecapaviljoen in centrum Emmeloord refereert aan polderbebouwing

Vandaag, 12:26

Op de Deel in Emmeloord is dit voorjaar een horecapaviljoen naar ontwerp van KHV Architecten in gebruik genomen.

Dutch Design Awards en BNO Piet Zwart Prijs uitgereikt

Vandaag, 11:51

De Marker Wadden, het Circulair Warenhuis en het online ontwerpgereedschap ByBorre Create behoren tot de winnaars van de Dutch Design Awards 2021. Hella Jongerius ontving de BNO Piet Zwart Prijs.

Woningbouw Jan Snel verder als Daiwa House Modular Europe

2 uur geleden

Dit nieuwe bedrijf heeft bovendien een strategisch partnerschap met Capital Bay aangekondigd op het gebied van modulaire bouw.

Handboek gepresenteerd voor realiseren van 'superplinten'

3 uur geleden

In de publicatie staat de rol centraal die plinten van gebouwen kunnen spelen bij de transformatie van bedrijventerreinen en grotere werkgebieden als Haven-Stad.