THEMA: GEVEL

Biq: gevelontwerp is een spel binnen conventies

10 december 2013, 10:54

Als Biq het voorlopig ontwerp afsluit, heeft het architectenbureau alle materialen en beeldbepalende details al uitgezocht. “Stelposten voor metselwerk zul je bij ons niet tegenkomen”, zegt architect Hans van der Heijden.

Tekst Kirsten Hannema

Op het eerste gezicht lijkt het een siersteen, bovenin de gevels van de door Biq vernieuwde woonwijk Drents Dorp in het Eindhovense Strijp. Maar wie het terra-kleurige betonelement nader bestudeert, ontdekt dat het allereerst een praktische rol vervult; het is de verplichte noodoverstort voor het platte dak.

Verleden niet kopiëren
“We hebben dit voor het eerst in een woningbouwproject in Den Haag gedaan”, vertelt architect Hans van der Heijden. “In eerdere projecten kregen we onze tekeningen van de constructeur terug met allemaal blikken waterspuwers, vol in het zicht. Toen dachten we: laten we het voortaan omdraaien. Laten we die noodvoorziening een eigen vorm geven, die meedoet in het maken van architectuur. Laten we het inzetten om het gevelbeeld te verrijken, als ornament. Hiervan weet je in elk geval zeker dat het niet wegbezuinigd wordt.”

Het is een typisch Biq-detail. Gebaseerd op een beeld dat we kennen van vroeger, maar uitgevoerd met de materialen en technieken van vandaag. “Gevels ontwerpen gaat over het spelen van een spel binnen conventies. Ik vind het wezenlijk dat de gevel verbeeldt wat het gebouw is, dat een huis er uit ziet als een huis. Ook moet er mijns inziens een balans zijn tussen de afzondering van het individu en de interactie tussen gebouw en openbare ruimte. Dus geen glazen gevels – wat dat betreft nemen wij afstand van het modernisme. We zitten ontegenzeglijk in de traditionele hoek. Maar wij verzetten ons tegen de krampachtige pogingen om gevels uit het verleden te kopiëren. Decoratief mestelwerk zoals in de oorspronkelijke huisjes in Drents Dorp, dat krijg je nu nooit meer op die manier gedaan. Beter is het om te zoeken naar een analogie.”

Zekerheden
Die zoektocht begint met een studie naar de architectuur van de plek – Biq werkt vooral aan woningbouwprojecten binnen stadsvernieuwing. Bij het maken van een plan in Den Haag Transvaal ontdekte Van der Heijden dat in deze wijk, gebouwd na 1901, de eerste sociale woningbouw van de stad stond. Nieuw was destijds de portiek, die een grotere maat in de gevel introduceerde, wat in een veel mondainer stadsbeeld resulteerde dan in bijvoorbeeld de Schilderswijk. De nieuwe gevels, die om de vier woningen verspringen, weerspiegelen die maat. Het metselwerk, de kozijnafmetingen en de schuine straathoeken zijn eveneens afgeleid van de bestaande bebouwing.

Hoe je die details precies bepaalt? Van der Heijden: “Wij werken parallel, maken voortdurend schetsjes en testen ondertussen in de computer het effect van repetitie op het straatbeeld. Het voorlopig ontwerp sluiten we af met 1:20 tekeningen; alle materialen en beeldbepalende details zijn dan uitgezocht. Stelposten voor metselwerk zul je bij ons niet tegenkomen. We weten dan al precies welke baksteen uit welke fabriek door de metselaar – met behulp van een modern voegapparaatje – verwerkt gaat worden. Zo houden we grip op het werk van de aannemer en op het budget. Voor een groot deel gaat ontwerpen over het inbouwen van zekerheden.”

Wisselend gevelbeeld
Bij Hessenberg, een project in de binnenstad van Nijmegen, zat het probleem in de ondergelegen parkeergarage. “We moesten voortbouwen op het kolommengrid van de garage – met 5,40 meter een vrij bonkige maat voor de historische omgeving. We zijn toen meteen 1:20 gaan kijken naar de gevels. We hebben repeterende façades ontworpen met staande ramen, in drie breedtematen die wisselen, afhankelijk van het uitzicht en de oriëntatie op de zon. Reliëf was ook belangrijk, omdat de gevels vooral overhoeks worden bekeken. Als je schuin langs de pilasters en betonbanden kijkt, is het beeld heel anders dan frontaal. Wat dit ontwerp voor mij succesvol maakt, is dat als je die gevels bekijkt, je niet weet uit welke tijd ze stammen.”

Trefwoorden

transvaal biq stadsontwerp den haag nijmegen hessenberg biq architecten gevel eindhoven gevelelement strijp

1	Definitief ontwerp RottaNova gepresenteerd woensdag, 24 februari
2	Amerikaans bureau maakt ontwerp Rijnhavenpark vrijdag, 26 februari
3	Transformatie Galeries Modernes Rotterdam tot hotel gestart maandag, 22 februari
4	Architecten presenteren geopende Rotterdamsebaan en Victory Boogie Woogietunnel maandag, 22 februari
5	Het feest der ontregeling dinsdag, 23 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Spiegelgevel biedt ruim uitzicht met privacy

OMA en Neutelings Riedijk sprekers congres Architectenweb

Nieuw bureau voor Hans van der Heijden

Groen licht voor 99 woningen Churchillpark Leiden

TU Delft krijgt een 'coffee and bikes'

Voorstellen open oproep SfA geselecteerd

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

Awg en biq winnen Architectuurprijs Nijmegen

Andere nieuwsberichten

Kunstmuseum Den Haag: een gedroomd museum, bijgeschaafd door de gemeente

26 februari, 3:03

Vorige week vrijdag is in het Kunstmuseum Den Haag de tentoonstelling Het Gedroomde Museum geopend. Architectenweb is wezen kijken.

Amerikaans bureau maakt ontwerp Rijnhavenpark

26 februari, 9:11

Michael Van Valkenburgh Associates (MVVA) gaat het ontwerp voor het Rijnhavenpark in Rotterdam maken.

Oude Belgische paviljoen wordt permanente tentoonstellingsruimte in Namen

25 februari, 3:41

Het voormalige Belgische paviljoen van de wereldtentoonstelling in Milaan krijgt een nieuwe plek en een nieuwe bestemming. Op 13 maart opent het paviljoen in Namen voor een tijdelijke expositie.

Tinker verwerft ontwerpopdracht voor CERN Science Gateway

25 februari, 12:59

De opdracht betreft twee grote onderdelen van het nieuwe wetenschappelijke educatie- en dienstverleningscentrum van CERN, laat Tinker weten.

Publiek medecurator Amsterdam Light Festival 2021

26 februari, 12:06

Vanaf 10 maart kunnen bezoekers tien dagen lang stemmen op een van de werken die tijdens de afgelopen negen edities te zien zijn geweest.

'Afname vergunningen woningbouw werkt lang door in omzet architecten'

26 februari, 10:44

Zij zullen daarom minder profiteren van de verwachte heropleving van de bouw volgend jaar, denkt ABN AMRO.

Bouwbedrijf neemt circulaire sloper New Horizon over

25 februari, 10:56

New Horizon blijft autonoom opereren op de markt, maakten beide partijen donderdag bekend.

CDA en GroenLinks: steden hebben meer groen nodig

25 februari, 9:35

Twee Kamerleden overhandigen donderdag een initiatiefnota aan demissionair Landbouwminister Carola Schouten.

Vorig jaar meer vertrekkers uit de Randstad dan nieuwe aanwas

24 februari, 9:19

De trek uit de Randstad is een ontwikkeling die al langer gaande is, maar nam het afgelopen jaar sterker toe dan voorheen.

Hout gekapte eiken hergebruikt in vloer balzaal Paleis Het Loo

23 februari, 9:43

Paleis Het Loo gaat alle bomen in de monumentale lanen rondom het paleis omkappen, omdat de meeste eiken en beuken in slechte staat zijn en makkelijk kunnen omvallen.

Ga naar het nieuws-archief