THEMA: GEVEL

Biq: gevelontwerp is een spel binnen conventies

10 december 2013, 10:54

Als Biq het voorlopig ontwerp afsluit, heeft het architectenbureau alle materialen en beeldbepalende details al uitgezocht. “Stelposten voor metselwerk zul je bij ons niet tegenkomen”, zegt architect Hans van der Heijden.

Tekst Kirsten Hannema

Op het eerste gezicht lijkt het een siersteen, bovenin de gevels van de door Biq vernieuwde woonwijk Drents Dorp in het Eindhovense Strijp. Maar wie het terra-kleurige betonelement nader bestudeert, ontdekt dat het allereerst een praktische rol vervult; het is de verplichte noodoverstort voor het platte dak.

Verleden niet kopiëren
“We hebben dit voor het eerst in een woningbouwproject in Den Haag gedaan”, vertelt architect Hans van der Heijden. “In eerdere projecten kregen we onze tekeningen van de constructeur terug met allemaal blikken waterspuwers, vol in het zicht. Toen dachten we: laten we het voortaan omdraaien. Laten we die noodvoorziening een eigen vorm geven, die meedoet in het maken van architectuur. Laten we het inzetten om het gevelbeeld te verrijken, als ornament. Hiervan weet je in elk geval zeker dat het niet wegbezuinigd wordt.”

Het is een typisch Biq-detail. Gebaseerd op een beeld dat we kennen van vroeger, maar uitgevoerd met de materialen en technieken van vandaag. “Gevels ontwerpen gaat over het spelen van een spel binnen conventies. Ik vind het wezenlijk dat de gevel verbeeldt wat het gebouw is, dat een huis er uit ziet als een huis. Ook moet er mijns inziens een balans zijn tussen de afzondering van het individu en de interactie tussen gebouw en openbare ruimte. Dus geen glazen gevels – wat dat betreft nemen wij afstand van het modernisme. We zitten ontegenzeglijk in de traditionele hoek. Maar wij verzetten ons tegen de krampachtige pogingen om gevels uit het verleden te kopiëren. Decoratief mestelwerk zoals in de oorspronkelijke huisjes in Drents Dorp, dat krijg je nu nooit meer op die manier gedaan. Beter is het om te zoeken naar een analogie.”

Zekerheden
Die zoektocht begint met een studie naar de architectuur van de plek – Biq werkt vooral aan woningbouwprojecten binnen stadsvernieuwing. Bij het maken van een plan in Den Haag Transvaal ontdekte Van der Heijden dat in deze wijk, gebouwd na 1901, de eerste sociale woningbouw van de stad stond. Nieuw was destijds de portiek, die een grotere maat in de gevel introduceerde, wat in een veel mondainer stadsbeeld resulteerde dan in bijvoorbeeld de Schilderswijk. De nieuwe gevels, die om de vier woningen verspringen, weerspiegelen die maat. Het metselwerk, de kozijnafmetingen en de schuine straathoeken zijn eveneens afgeleid van de bestaande bebouwing.

Hoe je die details precies bepaalt? Van der Heijden: “Wij werken parallel, maken voortdurend schetsjes en testen ondertussen in de computer het effect van repetitie op het straatbeeld. Het voorlopig ontwerp sluiten we af met 1:20 tekeningen; alle materialen en beeldbepalende details zijn dan uitgezocht. Stelposten voor metselwerk zul je bij ons niet tegenkomen. We weten dan al precies welke baksteen uit welke fabriek door de metselaar – met behulp van een modern voegapparaatje – verwerkt gaat worden. Zo houden we grip op het werk van de aannemer en op het budget. Voor een groot deel gaat ontwerpen over het inbouwen van zekerheden.”

Wisselend gevelbeeld
Bij Hessenberg, een project in de binnenstad van Nijmegen, zat het probleem in de ondergelegen parkeergarage. “We moesten voortbouwen op het kolommengrid van de garage – met 5,40 meter een vrij bonkige maat voor de historische omgeving. We zijn toen meteen 1:20 gaan kijken naar de gevels. We hebben repeterende façades ontworpen met staande ramen, in drie breedtematen die wisselen, afhankelijk van het uitzicht en de oriëntatie op de zon. Reliëf was ook belangrijk, omdat de gevels vooral overhoeks worden bekeken. Als je schuin langs de pilasters en betonbanden kijkt, is het beeld heel anders dan frontaal. Wat dit ontwerp voor mij succesvol maakt, is dat als je die gevels bekijkt, je niet weet uit welke tijd ze stammen.”

Trefwoorden

transvaal biq stadsontwerp den haag nijmegen hessenberg biq architecten gevel eindhoven gevelelement strijp

1	Stationskwartier Hoofddorp wordt stadswijk met 8.500 woningen woensdag, 24 november
2	Nefkens Park: een voorbeeldige herbestemming van Post 65-architectuur woensdag, 24 november
3	Variatie aan vakantiewoningen genesteld in Limburgs heuvellandschap maandag, 22 november
4	Verdichtingsplan voor stationsgebied Hoofddorp goedgekeurd maandag, 22 november
5	Bouw The Newton in buurt Kop Zuidas gestart maandag, 22 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Spiegelgevel biedt ruim uitzicht met privacy

OMA en Neutelings Riedijk sprekers congres Architectenweb

Nieuw bureau voor Hans van der Heijden

Groen licht voor 99 woningen Churchillpark Leiden

TU Delft krijgt een 'coffee and bikes'

Voorstellen open oproep SfA geselecteerd

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

Awg en biq winnen Architectuurprijs Nijmegen

Andere nieuwsberichten

Video's: genomineerden Abe Bonnema Architectuurprijs 2021

26 november, 3:55

Op vrijdag 10 december wordt de winnaar van de Abe Bonnema Architectuurprijs 2021 bekendgemaakt. De ir. Abe Bonnema Stichting, die de prijs organiseert, heeft video’s laten maken van de vijf genomineerden.

EGM brengt Ronald McDonald Huiskamer onder in zwevende 'kiezelstenen'

26 november, 2:22

Voor het Amalia kinderziekenhuis van het Radboudumc in Nijmegen heeft EGM Architecten een Ronald McDonald Huiskamer ontworpen.

Vernieuwing woonzorgterrein Den Ooiman gaat van start

26 november, 11:58

Volgend jaar wordt gestart met de vernieuwing van woonzorgterrein Den Ooiman in Doetinchem. Naar ontwerp van Wiegerinck worden dan twee identieke gebouwen met elk 32 zorgstudio’s in aanbouw genomen.

Villa als modernistische uitbreiding van een historisch pachtershuis

25 november, 5:33

Met een 19e-eeuwse pachterswoning op Landgoed Ypenhof in Rotterdam als startpunt heeft Villanova architecten een villa van meer dan 600m2 ontworpen.

Afaina de Jong ontwerpt tijdelijke installatie op plek Sexyland

26 november, 10:38

De installatie op de NDSM-werf in Amsterdam moet een publieke ontmoetingsplek worden.

Een op veertig woningen staat leeg, vaak niet langer dan een jaar

26 november, 9:33

Een derde van de 187.000 lege woningen wordt al langer dan een jaar niet gebruikt.

Plan B: toeslag voor reizigers om doortrekken NZ-lijn te financieren

25 november, 11:37

De toeslag zou moeten ingaan vanaf het moment dat de metrolijn naar Schiphol klaar is.

Atradius: veel wanbetaling in de bouw

25 november, 10:26

Bedrijven geven bovendien aan dat betalingen steeds langer uitblijven.

Hypotheker: verduurzamen woningen steeds populairder

24 november, 10:00

Het aantal aanvragen voor een hypotheek om de woning mee te verduurzamen is de afgelopen maanden sterk toegenomen, meldt hypotheekbemiddelaar De Hypotheker.