THEMA: ZORG

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

8 november 2013, 16:59

De leemte opvullen tussen strategie en realisatie, dat is het doel van CEANconsulting, zegt Colette Niemeijer. Samen met medeoprichter Guru Manja en een team van consultants adviseert zij complexe zorgorganisaties. Bij bouwprojecten koppelt Niemeijer de businesscase van het project altijd aan het lange termijn bedrijfsconcept van de zorgorganisatie.

Tekst Naomi Cheung San

“Er is gewoon nog steeds teveel geld”, zegt Colette Niemeijer. “We moeten innoveren omdat zorgkosten te hoog zijn, maar de wil, durf en urgentie om rigoureuze veranderingen te initiëren ontbreekt. Voor een goed bedrijfsconcept moeten zorgorganisaties vanuit de eindgebruiker redeneren in plaats van vanuit historische kosten en budgetten. Maar ze hebben vaak geen zicht op de financiële risico’s en geen lange termijn concept. “Bij CEAN zoeken we binnen de organisaties naar innovatiekansen, vaak kleine nieuwe bedrijfsmodules, die we vervolgens helpen operationaliseren.”

Niemeijer is van huis uit architect. “Een gebouw wordt vaak beschouwd als een esthetisch-technisch product dat vooral geld kost. In mijn proefschrift ‘De toegevoegde waarde van architectuur voor de zorg in ziekenhuizen’ uit 2012 omschrijf ik hoe architectuur juist een motor kan zijn voor zorginnovatie. “Vanwege deze integrale benadering wordt CEAN vaak ingeroepen bij een bouwvraag, maar adviezen zijn ook steeds financiëler en zorginhoudelijker van aard”, vertelt Niemeijer.

Geen oude modellen op toekomst projecteren
Differentiatie van ziekenhuiszorg naar enerzijds centra voor complexe en acute zorg en anderzijds eenvoudige, wendbare zorg in wijken, schept kansen voor innovatie. Maar die kansen worden nog niet altijd benut. “Bestaande beleidsplannen zijn vaak vanuit de eigen organisatie geredeneerd, te abstract en moeilijk operationaliseerbaar. Bij het opstellen van bijvoorbeeld strategische vastgoedplannen vraag ik altijd naar de lange termijnvisie op de zorg in de regio, omdat het om een langjarige investering gaat. Aan het antwoord ‘de patiënt centraal stellen’ heb ik dan niet zo veel”, aldus Niemeijer.

“Businesscases voor (ver)bouwprojecten pakken zorgorganisaties doorgaans aan vanuit een oude manier van werken omdat de werkelijke kostenstructuur onduidelijk is”, zegt Niemeijer. “Om een basis voor een goede businesscase te leggen, specificeren we als eerst de beoogde opbouw van de onderneming en de reële kosten. De kostenstructuur die daaruit ontstaat, geeft dan knoppen voor de bedrijfsvoering en de gebouwinvestering waaraan je kunt draaien.”

Minder gebruikersoverleggen, meer lange termijnvisie
Traditionele gebruikersoverleggen tijdens het ontwerpproces staan volgens Niemeijer innovatie in de weg. “Medewerkers zijn gewend om vanuit de huidige werkwijze en voorzieningen te denken, in plaats van vanuit end-to-end processen.”

Zorgorganisaties zijn volgens Niemeijer gewend om alles met de eigen organisatie te doen. Maar een ontwerpproces voor een ziekenhuis beslaat soms wel vijftien jaar. “Omdat in die tijd de wereld verandert, mobiliseren wij in korte sessies externe experts, waaronder architecten, die lange termijn ontwikkelingen kunnen overzien. Bevindingen leggen we vervolgens voor in een dialoog met de zorgorganisatie zodat de vernieuwingen straks ook werkbaar zijn. In twee á drie sessies is de gemene deler duidelijk en hebben we de hoofdlijnen.”

Noodzaak van integraal werken
“Het is belangrijk dat het strategische idee, dat de omwenteling vertolkt die je met de zorgorganisatie wilt maken, goed zit verankerd in het proces.” Innovatie werkt volgens Niemeijer alleen als de ICT, het zorgproces, het bouwconcept, en de organisatie integraal worden aangepakt. “Omdat de architect hier te weinig kennis van heeft en bovendien zijn handen vol heeft aan onder meer de arbo, het bouwbesluit en basale dingen als ruimtelijkheid, daglicht en routing, komt hij hier vaak niet aan toe”, zegt Niemeijer.

Ook signaleert Niemeijer een gebrek aan digitalisering die de procesgang kan ondersteunen en fouten kan voorkomen. “In het universitair ziekenhuis in Hamburg (Eppendorf) is met de nieuwbouw een enorme sprong gemaakt in de digitalisering en het stroomlijnen van processen. Ten opzichte van de oudbouw wordt zestig procent meer productie gedraaid met slechts tien procent meer mensen”, aldus Niemeijer.

Denken vanuit de eindgebruiker
Organisaties zouden meer moeten denken vanuit waardemomenten en de ‘flow’ van de eindgebruiker. “Zolang een patiënt onder je dak blijft kost hij geld, dus moet je zorgen dat een patiënt snel weer genezen en thuis is”, stelt Niemeijer. “Waar in het proces kunnen dingen beter, minder risicovol of prettiger voor de patiënt?
Ook moeten we de steeds schaarser wordende zorgprofessional niet vergeten. Als je innovatie in een proces biedt, dan kan een gebouw daar een enorme hefboom voor vormen.”

In de Nederlandse ziekenhuiszorg sterven ieder jaar ongeveer tweeduizend patiënten onnodig. Dat heeft veelal te maken met informatiehiaten. Bijvoorbeeld, bij iedere verplaatsing van de patiënt hoort een uitwisseling van verantwoordelijkheden en informatie, daar liggen risico’s. Architecten moeten zich daarom beter aan het strategisch idee houden. Ze stellen zich volgens Niemeijer te dienend op ten opzichte van de zorgorganisatie. ”Als je het gebouw ontwerpt en organiseert vanuit de toegevoegde waarde voor de patiënt is de kans op fouten veel kleiner.”

“Bij een goed georganiseerde procesbegeleiding kan de architect juist de opdrachtgever stimuleren om een stap verder te zetten. Het is een verplichting voor alle betrokkenen om zorg te innoveren zodat deze betaalbaar, toegankelijk en van kwaliteit wordt en blijft.”

Trefwoorden

cean zorg ceanconsulting naomi cheung san colette niemeijer

1	Studentencampus (Y)ours Leiden volledig opgeleverd maandag, 08 augustus
2	Hoogwaardige ouderenwoningen rond een monumentale kapel dinsdag, 09 augustus
3	Heembouw Architecten ontwerpt kilometer lang natuurscherm rond distributiecentrum woensdag, 10 augustus
4	Woningbouwproject Het Eiland in Meerstad opgeleverd woensdag, 10 augustus
5	Ontwerp van Fokkema & Partners brengt helderheid en samenhang in hotelschool maandag, 08 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

Andere nieuwsberichten

Volumes distributiecentrum opgeknipt om monotonie te doorbreken

12 augustus, 11:23

Op het in ontwikkeling zijnde Schiphol Trade Park bij Hoofddorp is een distributiecentrum naar ontwerp van Denkkamer opgeleverd.

Campus TU Delft uitgebreid met ‘acceleratorgebouw’ NEXT

11 augustus, 11:40

Het gebouw, dat is ontworpen door Ector Hoogstad Architecten, biedt plaats aan doorgroeiende jonge bedrijven. De gevel van het gebouw kan los worden gehaald, zodat het pand in de toekomst kan worden uitgebreid.

Heembouw Architecten ontwerpt kilometer lang natuurscherm rond distributiecentrum

10 augustus, 2:02

Aan de entree van XL Businesspark Twente in Almelo verrijst een multi-tenant distributiecentrum dat voorzien wordt van een kilometer lang natuurscherm met een grote variatie aan klimplanten.

Woningbouwproject Het Eiland in Meerstad opgeleverd

10 augustus, 11:37

Het door Zecc Architecten ontworpen plan op een kunstmatig eiland in het Woldmeer bestaat uit 27 grondgebonden woningen in een aaneengeschakelde bebouwing. De woningen zijn als een samenhangend geheel ontworpen in een lichte roomwitte baksteen.