THEMA: ZORG

Ontwerpleidraad voor dementerenden ouderen

22 oktober 2013, 12:02

Jarno Nillesen en Stefan Opitz van Wiegerinck architectuur stedenbouw schreven de publicatie ‘Dimensie voor dementie’ met opties en aandachtspunten voor het ontwerpen voor dementerenden. In het boek staan concrete ontwerpspecificaties; die ontwerpers en opdrachtgevers tot denken en discussiëren moeten aanzetten.

Tekst: Lisa Wagemans

In Nederland zijn er 250.000 mensen met alzheimer, hiervan komt een op de vijf mensen in een verpleeghuis terecht. Bij dementie valt de functie van het cognitief (boven)brein als eerste weg, waardoor de zintuiglijke waarneming belangrijker wordt voor het functioneren van deze mensen.

Naar dementie is er al veel onderzoek gedaan, echter zijn er weinig architectuurboeken te vinden over dit onderwerp. Jarno Nillesen en Stefan Opitz hebben daarom een overzicht gemaakt met de aandachtspunten voor het ontwerpen:
‘Dimensie voor dementie’.

Dimensie voor dementie
Nillesen heeft voor het onderzoek informatie ingewonnen bij experts uit wetenschap en praktijk. Daartoe werden door Wiegerinck “inspiratietafels”georganiseerd en werd er uitvoerig literatuurstudie verricht.

De auteurs kwamen tot de conclusie dat er weinig keiharde waarheden zijn. De publicatie laat daarom naast een uitgebreide behandeling van literatuurstudies vooral mogelijkheden zien. ‘Het boek moet opdrachtgevers en ontwerpers aanzetten tot discussie en nadenken’, vertelt Jarno Nillesen.

In het boek wordt aandacht besteed aan vijf hoofdonderdelen van een woonruimte:
zit,-slaapkamer en sanitair, gangen, woonkamer en keuken, entree en voordeur en buitenruimte. Van elke onderdeel worden verschillende opties genoemd met voordelen en nadelen. Ter illustratie zijn er ontwerpvoorstellen in een landschappelijke en stedelijke setting uitgetekend.

Ontwerpen
‘Er moet tijdens het ontwerpen vooral rekening worden gehouden met de beleving van deze groep mensen’, vertelt Nillesen, ‘een raam dat van plafond tot vloer loopt wordt bijvoorbeeld ervaren als een buitenruimte. Bewoners kunnen binnen daardoor als daadwerkelijk koud ervaren.’

‘Tijdens het ontwerpen moeten we gaan denken in wat deze mensen wél kunnen en ze stimuleren met voldoende prikkels’, vertelt Nillesen. Als voorbeeld noemt Nillesen het creëren van mogelijkheden tot lopen met daaraan gekoppelde rustpunten. En als sanitair zichtbaar is via bijvoorbeeld een glazen deur wordt deze waarschijnlijk eerder gebruikt. Dit werkt ook andersom. ‘Als kasten, met verpleeghulpmiddelen, dezelfde kleur krijgen als de wanden worden deze niet opgemerkt door de bewoners en openen ze deze kasten niet’, aldus Nillesen.

‘Je hebt verschillende soorten dementerenden’, licht Nillesen toe, ‘zenners zijn mensen die gestimuleerd moeten worden en dolers zijn erg beweeglijk. Dementerende hebben een gedoseerd aantal prikkels nodig. Zenners om gestimuleerd te worden bijvoorbeeld te gaan lopen en dolers juist te gaan zitten.’

Woningen ’t Loug in Delfzijl
In 2012 werd het ’t Loug in Delfzijl opgeleverd, waarin meerdere aspecten uit het boek zijn toegepast. Dit complex bestaat uit vier archetypische ‘huizen’, voor ouderen zorg. In deze gebouwen van twee verdiepingen hoog zijn de slaapkamers rondom de woonkamer geplaatst. De verkeersruimte wordt door kasten deels afgescheiden, hierdoor zijn er in het ontwerp geen gangen.

‘Het voordeel hiervan is dat de ouderen zich eenvoudiger kunnen oriënteren. En mensen die bedlegerig worden kunnen nog steeds bij de activiteiten van de woning betrokken worden door de deur open te zetten’, vertelt Nillesen. ‘Tevens kunnen dolers rondom de woonkamer lopen.

Het is belangrijk dat de bewoners kunnen kiezen waar zij gaan zitten. ‘De woonkamer moet worden verdeeld in zones’, aldus Nillesen, ‘bijvoorbeeld eten en zitten. Verder is de hiërarchie van privé – slaapkamer – en openbaar – woonkamer –
belangrijk.’

Toekomst
Nillesen zou graag verder willen gaan met het onderzoek over dementie. Hij kan zich voorstellen dat in de toekomst een ‘dimensie voor dementie 2.0’
wordt uitgebracht. ‘Het project ‘t Loug is net opgeleverd, we moeten nog onderzoeken of dit concept daadwerkelijk zo werkt als gedacht’, vertelt Nillesen, ‘hieruit kunnen we weer leren. Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat er te weinig plekken zijn waar deze mensen zich kunnen terugtrekken.’

Nillesen vervolgt, ‘In de meeste woningen in Nederland wordt er boven geslapen en beneden gewoond, dit archetype is voor veel ouderen herkenbaar, dit zou mogelijk ook in verpleeghuizen kunnen worden vertaald.’ Tevens wil hij meer onderzoek verrichten naar invloed van het interieur.

Voor de toekomst zou Nillesen graag meer onderzoek willen doen naar de specifieke relatie tussen architectuur en bepaalde doelgroepen bijvoorbeeld bij autisme, syndroom van down of psychiatrische patiënten.

Trefwoorden

wiegerinck architectuur stedenbouw zorg dementie jarno nillesen

1	Bouwen met CLT – zes lessen uit de praktijk van Urban Climate Architects donderdag, 02 juli
2	Zuidas krijgt autovrije buurt met 1.350 woningen woensdag, 01 juli
3	Hillegom en AM presenteren plannen voor woonzorgzone dinsdag, 30 juni
4	Karakteristiek vakantiehuis in drie volumes dinsdag, 30 juni
5	Kleurrijk metselwerk en ruime terrassen voor woongebouw The George maandag, 29 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Brains Unlimited Maastricht officieel geopend

D/DOCK: ‘We moeten naar een hybride samenleving’

Ontwerpen voor dementerenden

Terugblik op 10 interviews over ouderenzorg

Wooncomplex dementerenden in Anna Paulowna

Nieuw ontvangstgebouw voor Sint Maartenskliniek

Arnhem krijgt indoor duikcentrum

'Verpleeghuizen verspillen miljard per jaar'

Bouw Van der Valk Hotel Nijmegen-Lent gestart

Bouw woonzorgcomplex Elshof gestart

Wiegerinck ontwerpt nieuwe huisvesting EPR

Polsbandje voor dementen Beste Zorgidee

Speciaal kamerscherm voor verzorgingshuis

Contact met buurt en natuur voor dementerenden

'Benoem een seniorenminister'

Architectenweb houdt Het Grote Zorgcongres

Wiegerinck revitaliseert Laurentius Ziekenhuis

Wiegerinck geeft medische kernpunten een plek

Wiegerinck ontwerpt gebouwen zorgpark Hilversum

Gerelateerde projecten

Tergooi

Wiegerinck

Andere nieuwsberichten

Multifunctioneel centrum en brede school Rockanje in gebruik genomen

3 juli, 2:19

Het gebouw is opgetrokken in een gemêleerde zandkleurige baksteen, als referentie aan het omringende duinlandschap. Verder is het gebouw aanpasbaar gemaakt voor veranderend gebruik in de toekomst.

Winnaars Archiprix 2020 bekend

3 juli, 11:50

Sarina Bleumink, Charlotte van der Woude en Felipe Chavez zijn de gedeelde eerste prijswinnaars van Archiprix 2020.

Heembouw ontwerpt en realiseert kantoor NVM in Papendorp

3 juli, 10:31

In december wordt gestart met de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van de NVM in Utrecht.

Diversiteit aan plekken in een integrale ruimte

2 juli, 4:16

Studio Nuy Van Noort heeft met één heldere ingreep de nieuwe werkomgeving van de Inspectie van het Onderwijs georganiseerd.

BAM: 'pijnlijke maar noodzakelijke' afbouw internationale divisie

3 juli, 3:30

BAM International zal nog twaalf lopende projecten in het buitenland afmaken. Andere opdrachten die met andere bedrijven zijn binnengehaald, worden aan deze bedrijven overdragen.

'Twee op vijf basisschoolleerlingen in verouderd gebouw'

3 juli, 9:33

Van de 7900 schoolgebouwen in het basisonderwijs, zijn 3400 niet meer in goede staat, meldt de PO-Raad.

Inschrijving voor Herengracht Industrie Prijs 2021 geopend

3 juli, 9:00

Thema van de tweejaarlijkse prijs voor interieurprojecten is ‘Het interieur als verlengde van de stad’.

Tweede corona-quickscan BNA: zorgen op lange termijn blijven

2 juli, 9:58

Architectenbureaus zijn iets optimistischer dan tijdens het begin van de lockdown, maar ze blijven bezorgd over het wegvallen en uitblijven van nieuwe opdrachten op langere termijn.

Planbureau: te weinig aandacht voor groen in herstelplan kabinet

2 juli, 9:26

Het planbureau zegt dat het kabinet in het herstelbeleid oog moet houden voor 'vier hardnekkige problemen met gevolgen voor de kwaliteit van de leefomgeving'.

Impasse tussen Rijk en stichting over renovatie Vredespaleis

1 juli, 5:10

Er is nog geen akkoord over de renovatie van het Vredespaleis in Den Haag, waar onder andere het Internationaal Gerechtshof en het Permanente Hof van Arbitrage zetelen.

Ga naar het nieuws-archief