THEMA: ZORG

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

18 oktober 2013, 13:17

“Ziekenhuizen vervullen steeds meer een maatschappelijke rol. Ze houden zich bezig met preventie en zijn steeds vaker gekoppeld aan sportcentra”, zegt Rob Kanbier, architect bij KuiperCompagnons. Op een opmerkelijke wijze heeft het bureau het Albert Schweitzer ziekenhuis verbonden met de stad Dordrecht. Door bij de renovatie gebruik te maken van stadsthema’s is volgens Kanbier een ‘community ziekenhuis’ gerealiseerd dat patiënten helpt in hun oriëntatie en hen afleidt.

Tekst Naomi Cheung San

“Omgevingen genezen geen mensen. Medicijnen en behandelingen kunnen helen, een omgeving kan daar hoogstens aan bijdragen”, stelt Rob Kanbier. Volgens de adjunct-directeur Architectuur en Bouwkunde van KuiperCompagnons is een goede patiëntenlogistiek de eerste randvoorwaarde voor een goed functionerend ziekenhuis. “Daarnaast gaat het om de ervaring van de gebruikers. Algemene speerpunten, zoals daglicht, oriëntatie en uitzicht, koppelen we bij het Albert Schweitzer ziekenhuis aan iconografische stadsthema’s.”

Al zevenennegentig jaar beslaat het werkveld van KuiperCompagnons ieder denkbaar ruimtelijk schaalniveau, van gehele regio’s tot interieurprojecten. Zorgprojecten zoals het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), het nieuwe bloedbankcomplex van Sanquin in Amsterdam en de renovatie van het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht horen sinds twaalf jaar tot de portfolio van het in Rotterdam gevestigde bureau.

Het ziekenhuis als stad
Het complexe gebouw van het Albert Schweitzer ziekenhuis stamt uit 1990 en bestaat uit verschillende bouwdelen. Een later toegevoegde grote gang, door KuiperCompagnons ‘de laan’ gedoopt, verbindt de verschillende afdelingen. “Als organisatie wilde het ziekenhuis dichter bij de mensen komen, als een echt ‘community ziekenhuis.’ De benadering van het ziekenhuis als stad uit zich in stedenbouwkundige benamingen als ‘passages’ en ‘straten’ die voor iedereen herkenbaar zijn. Ook creëren we op deze manier eenheid tussen oude en nieuwe gebouwdelen”, zegt Kanbier.

‘Het ziekenhuis als stad’ is een bekende benadering van ziekenhuisarchitecten voor grote complexen. Maar, door het ziekenhuis cultureel in te bedden in Dordrecht is het stadsconcept bij het Albert Schweitzer ver doorgevoerd. “Iedere afdeling is herkenbaar door zijn eigen thema. De afdeling radiologie is bijvoorbeeld gesymboliseerd met de historische Dordrechter Simon van Gijn en is vanuit ‘de laan’ herkenbaar door een gereproduceerd poortje van het Simon van Gijnhuis dat tegen de ziekenhuismuur is gezet. Het beddenhuis staat in teken van de haven, het meest iconische Dordrechtse beeldkenmerk.”

Culturele inbedding
“Door te relateren aan de geschiedenis van de mensen die naar het ziekenhuis komen, bevorderen we betrokkenheid”, stelt Kanbier. “Door culturele organisaties uit Dordrecht, zoals een museum en de bibliotheek, mee te laten denken over de invulling van de thema’s konden we de thematiek doortrekken tot op de afdelingen.” Op de Simon van Gijn-afdeling staan objecten die door het gelijknamige museum zijn uitgeleend en in de wachtruimte vinden bezoekers beelden en teksten over de bekende Dordrechter. Op de kleedkamerdeuren bij de echoruimte staan recepten uit het kookboek van de moeder van Simon van Gijn. Voor ‘het schildershuis’ staat een gigantisch schilderspalet dat dienst doet als zitmeubel.

Afleiding
De geschiedkundige verwijzingen zorgen voor een makkelijke oriëntatie en voor afleiding tijdens het wachten. De verwijzingen bieden een gespreksonderwerp waardoor de scherpe randjes van een ziekenhuisbezoek verdwijnen, aldus Kanbier. “Medische specialisten dachten actief mee en kunnen dus ook zelf uitleg geven over de beelden en objecten.” Ook hebben de elementen een praktische inpassing:
de wandvullende foto’s op de acht operatiekamers (OK’s) zorgen voor een fijne werkruimte, de ruimte lijkt groter vanwege het contrast met de lichte muren met een houtachtige uitstraling.”

Patiëntbeleving
Voelen patiënten zich nog wel serieus genomen met zoveel thematiek? Volgens Kanbier zijn in het ziekenhuis de professionele uitstraling en afleidende elementen in evenwicht, ze versterken elkaar juist. “Natuurlijk is het hoofdzaak voor de patiënt om de behandeling te ondergaan en beter te worden, maar inzicht in de beleving van de patiënt is daarbij van belang. Tijdens het ontwerpproces ben ik zelfs even in de huid van een patiënt gekropen.” Kanbier omschrijft hoe hij op een bed door een gang met een heel laag plafond werd gereden, waarbij de verlichting een associatie met de IJtunnel teweeg bracht.

“Eenmaal in de felverlichte OK was het plafond heel hoog waardoor het voelde alsof ik naar de hemel ging. Voordat ik zogenaamd in slaap werd gebracht, ving ik nog net een blik op van de steriele uitstraling.” De vraag of de toevoegingen in het Albert Schweitzer nu vooral architectonisch of decoratief zijn, vindt Kanbier niet interessant. “Architectuur is maar een middel. Als ik in het ziekenhuis mensen stil zie staan en vervolgens zie glimlachen bij de aanblik van het historische poortje, dan weet ik dat ons doel bereikt is.”

Architect Rob Kanbier van KuiperCompagnons is een van de sprekers op Het Grote Zorgcongres dat Architectenweb op 14 november in LantarenVenster in Rotterdam houdt.

Trefwoorden

ziekenhuis patiëntenzorg kuipercompagnons rob kanbier naomi cheung san dordrecht albert schweitzer ziekenhuis

1	Nominaties 'Schoolgebouw van het Jaar 2020' bekend woensdag, 16 september
2	SVP presenteert ensemble woonblokken langs spoor Amersfoort vrijdag, 18 september
3	Gebouw Zuiderplein van Atelier Kempe Thill in Antwerpen klaar vrijdag, 18 september
4	Nieuw ‘Huis op Zuid’ combineert sport en wonen in een gebouw woensdag, 16 september
5	Architectenweb Podcast \| TechArchitect – Gesprek met Lennaert van Capelleveen over parametrisch ontwerpen donderdag, 17 september

Gerelateerde nieuwsberichten

KuiperCompagnons gedeeld winnaar Shantou

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

Andere nieuwsberichten

Architectenweb presenteert Best of AFFR 2020

Gisteren, 14:58

Tot de geselecteerde films bij dit inmiddels traditionele evenement behoren een portret van Coop Himmelb(l)au en een documentaire over de totstandkoming van de afval-tot-energiecentrale met skiheuvel van BIG in Kopenhagen.

'Prijzen-hattrick' in thuisstad voor Forum Groningen

Gisteren, 12:11

Forum Groningen is drievoudig winnaar van de Groninger Architectuurprijs 2020.

Gaming als inspiratie voor hoofdkantoor E-Sportsorganisatie

Gisteren, 10:52

In Utrecht is het nieuwe Europese hoofdkantoor en trainingscentrum van de professionele E-sportsorganisatie Team Liquid geopend.

Een 'pakhuis' met veel maatwerk in de woningen

Gisteren, 09:23

Dicht bij de binnenstad van Haarlem is het wooncomplex De Scheepmaker gerealiseerd naar ontwerp van vanOmmeren architecten.

19 het atelier wint Design & Build-opdracht in Emmeloord

Gisteren, 16:00

De architectuur van woongebouw De Deel is een eigentijdse interpretatie van het Nieuwe Bouwen, meldt 19 het atelier.

33e editie Jaarboek Architectuur in Nederland gepresenteerd

Gisteren, 09:55

De cover wordt deze keer gesierd door Forum Groningen, het veelbesproken en -bezochte cultuurgebouw dat is ontworpen door NL Architects.

Delfzijl huisvest eerste recycler van vervuild staal ter wereld

21 september, 11:25

Purified Metal Company (PMC) gaat als eerste ter wereld vervuild staal verwerken tot schone grondstof voor de staalindustrie.

Tentoonstelling over lithium in Het Nieuwe Instituut

18 september, 2:54

In de expositie over het gelijknamige element worden zowel de heilzame als de schadelijke kanten van de eeuwige menselijke zoektocht naar energie belicht.