THEMA: ZORG

Historie Dordt zorgt voor oriëntatie en afleiding in ziekenhuis

18 oktober 2013, 13:17

“Ziekenhuizen vervullen steeds meer een maatschappelijke rol. Ze houden zich bezig met preventie en zijn steeds vaker gekoppeld aan sportcentra”, zegt Rob Kanbier, architect bij KuiperCompagnons. Op een opmerkelijke wijze heeft het bureau het Albert Schweitzer ziekenhuis verbonden met de stad Dordrecht. Door bij de renovatie gebruik te maken van stadsthema’s is volgens Kanbier een ‘community ziekenhuis’ gerealiseerd dat patiënten helpt in hun oriëntatie en hen afleidt.

Tekst Naomi Cheung San

“Omgevingen genezen geen mensen. Medicijnen en behandelingen kunnen helen, een omgeving kan daar hoogstens aan bijdragen”, stelt Rob Kanbier. Volgens de adjunct-directeur Architectuur en Bouwkunde van KuiperCompagnons is een goede patiëntenlogistiek de eerste randvoorwaarde voor een goed functionerend ziekenhuis. “Daarnaast gaat het om de ervaring van de gebruikers. Algemene speerpunten, zoals daglicht, oriëntatie en uitzicht, koppelen we bij het Albert Schweitzer ziekenhuis aan iconografische stadsthema’s.”

Al zevenennegentig jaar beslaat het werkveld van KuiperCompagnons ieder denkbaar ruimtelijk schaalniveau, van gehele regio’s tot interieurprojecten. Zorgprojecten zoals het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), het nieuwe bloedbankcomplex van Sanquin in Amsterdam en de renovatie van het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht horen sinds twaalf jaar tot de portfolio van het in Rotterdam gevestigde bureau.

Het ziekenhuis als stad
Het complexe gebouw van het Albert Schweitzer ziekenhuis stamt uit 1990 en bestaat uit verschillende bouwdelen. Een later toegevoegde grote gang, door KuiperCompagnons ‘de laan’ gedoopt, verbindt de verschillende afdelingen. “Als organisatie wilde het ziekenhuis dichter bij de mensen komen, als een echt ‘community ziekenhuis.’ De benadering van het ziekenhuis als stad uit zich in stedenbouwkundige benamingen als ‘passages’ en ‘straten’ die voor iedereen herkenbaar zijn. Ook creëren we op deze manier eenheid tussen oude en nieuwe gebouwdelen”, zegt Kanbier.

‘Het ziekenhuis als stad’ is een bekende benadering van ziekenhuisarchitecten voor grote complexen. Maar, door het ziekenhuis cultureel in te bedden in Dordrecht is het stadsconcept bij het Albert Schweitzer ver doorgevoerd. “Iedere afdeling is herkenbaar door zijn eigen thema. De afdeling radiologie is bijvoorbeeld gesymboliseerd met de historische Dordrechter Simon van Gijn en is vanuit ‘de laan’ herkenbaar door een gereproduceerd poortje van het Simon van Gijnhuis dat tegen de ziekenhuismuur is gezet. Het beddenhuis staat in teken van de haven, het meest iconische Dordrechtse beeldkenmerk.”

Culturele inbedding
“Door te relateren aan de geschiedenis van de mensen die naar het ziekenhuis komen, bevorderen we betrokkenheid”, stelt Kanbier. “Door culturele organisaties uit Dordrecht, zoals een museum en de bibliotheek, mee te laten denken over de invulling van de thema’s konden we de thematiek doortrekken tot op de afdelingen.” Op de Simon van Gijn-afdeling staan objecten die door het gelijknamige museum zijn uitgeleend en in de wachtruimte vinden bezoekers beelden en teksten over de bekende Dordrechter. Op de kleedkamerdeuren bij de echoruimte staan recepten uit het kookboek van de moeder van Simon van Gijn. Voor ‘het schildershuis’ staat een gigantisch schilderspalet dat dienst doet als zitmeubel.

Afleiding
De geschiedkundige verwijzingen zorgen voor een makkelijke oriëntatie en voor afleiding tijdens het wachten. De verwijzingen bieden een gespreksonderwerp waardoor de scherpe randjes van een ziekenhuisbezoek verdwijnen, aldus Kanbier. “Medische specialisten dachten actief mee en kunnen dus ook zelf uitleg geven over de beelden en objecten.” Ook hebben de elementen een praktische inpassing:
de wandvullende foto’s op de acht operatiekamers (OK’s) zorgen voor een fijne werkruimte, de ruimte lijkt groter vanwege het contrast met de lichte muren met een houtachtige uitstraling.”

Patiëntbeleving
Voelen patiënten zich nog wel serieus genomen met zoveel thematiek? Volgens Kanbier zijn in het ziekenhuis de professionele uitstraling en afleidende elementen in evenwicht, ze versterken elkaar juist. “Natuurlijk is het hoofdzaak voor de patiënt om de behandeling te ondergaan en beter te worden, maar inzicht in de beleving van de patiënt is daarbij van belang. Tijdens het ontwerpproces ben ik zelfs even in de huid van een patiënt gekropen.” Kanbier omschrijft hoe hij op een bed door een gang met een heel laag plafond werd gereden, waarbij de verlichting een associatie met de IJtunnel teweeg bracht.

“Eenmaal in de felverlichte OK was het plafond heel hoog waardoor het voelde alsof ik naar de hemel ging. Voordat ik zogenaamd in slaap werd gebracht, ving ik nog net een blik op van de steriele uitstraling.” De vraag of de toevoegingen in het Albert Schweitzer nu vooral architectonisch of decoratief zijn, vindt Kanbier niet interessant. “Architectuur is maar een middel. Als ik in het ziekenhuis mensen stil zie staan en vervolgens zie glimlachen bij de aanblik van het historische poortje, dan weet ik dat ons doel bereikt is.”

Architect Rob Kanbier van KuiperCompagnons is een van de sprekers op Het Grote Zorgcongres dat Architectenweb op 14 november in LantarenVenster in Rotterdam houdt.

Trefwoorden

ziekenhuis patiëntenzorg kuipercompagnons rob kanbier naomi cheung san dordrecht albert schweitzer ziekenhuis

1	‘Wooncoöperaties, zoals Het Rotterdams Woongenootschap, kunnen niet dezelfde grondprijs betalen als beleggers’ maandag, 21 juni
2	Een particuliere villa en metrostations winnen Dutch Daylight Award dinsdag, 22 juni
3	Transfer zone dinsdag, 22 juni
4	Nieuwe Gezichten: Namelok donderdag, 17 juni
5	Studio L A verbeeldt kwetsbaarheid Venetië in installatie op Architectuurbiënnale donderdag, 17 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

KuiperCompagnons gedeeld winnaar Shantou

Oogziekenhuis: "Hier kent iedereen de interieurarchitect"

Mecanoo en ZMC testen ontwerp schaal 1:1

CEANconsulting: ‘Zorginnovatie is een verplichting’

OPERA: ‘Iedere afdeling zijn eigen illustrator’

Terugblik op 10 interviews over patiëntenzorg

a/d amstel: “Omgang met ziekenhuisorganisaties bepalend”

Hoofd master interieur: “Zorg kans voor interieurarchitect”

Opdrachtgever St. Antonius: “Niet opnieuw wiel uitvinden”

Kopvol: ‘Ontwerp vanuit prototype kamers’

Andere nieuwsberichten

Demontabele kijkdoos voor de Papendrechtse brandweer

Vandaag, 17:19

Leidend bij het ontwerp van de kazerne was voor RoosRos Architecten dat de gebouwelementen zoveel mogelijk demontabel en herbruikbaar zouden zijn.

Veertien houten woningen in Kerckebosch Zeist vormen 'buurtschap'

Vandaag, 15:46

Deze zomer wordt gestart met de bouw van veertien houten woningen in de wijk Kerckebosch in Zeist. Het ‘buurtschap’ Elix bestaat uit, acht twee-onder-een-dakwoningen, vier rijwoningen en twee vrijstaande woningen in een bosrijke omgeving.

Laatste fase wijkvernieuwing Lakerlopen afgerond

Vandaag, 15:04

Met de oplevering is de laatste fase van de lang lopende wijkvernieuwing afgerond, waar Hans van der Heijden vanaf 2006 bij betrokken was.

Ex Interiors ontwerpt hoofdkantoor voor ontmoeten en hybride werken

Vandaag, 12:18

Voor twee marktgroepen van het technologiebedrijf Nedap in Groenlo heeft Ex Interiors een voormalig magazijn en een kantoor omgevormd tot toekomstgerichte werkgebieden.