Rotterdam Centraal: van kas naar ‘zinksnijer’

4 oktober 2013, 17:11

In maart volgend jaar wordt het nieuwe Rotterdam Centraal geopend. Omdat het gebouw zelf vrijwel voltooid is, gaven de architecten van Team CS donderdag een rondleiding. “Het station moest één gebouw worden.”

Tekst Ronnie Weessies

Laat drie architecten die bij het station betrokken zijn aan het woord over de ‘ezelsoor’ aan de nieuwe hal en je hoort drie verschillende verklaringen. De punt wijst de bezoeker in de richting van het centrum, hij is ontstaan doordat het gebouw de richting van de metrotunnelbuis volgt en hij symboliseert de asymmetrische opzet van het station.

“Normaal loopt de opgang naar de perrons door het midden van het station”, vertelt Jan Benthem over laatstgenoemde aspect. “Hier zijn de perrons aan de zijde van het Groothandelsgebouw echter langer dan die aan de andere kant.”

De architect wijst er tevens op dat dankzij het glas in de punt het Weena zichtbaar is vanaf de perrons. “Mits er geen trein voor staat, natuurlijk”, zegt hij lachend.

‘Nieuw bureau’
Uiteraard zijn alle genoemde verklaringen voor het meest prominente gebaar in het gebouw waar en ze geven aan hoe complex het project in elkaar steekt. Dat was een reden waarom Benthem Crouwel Architekten, Meyer en Van Schooten Architecten en West 8 niet alleen gezamenlijk hadden ingeschreven op de prijsvraag, maar zelfs speciaal een ‘nieuw’ bureau in het leven hebben geroepen voor Rotterdam Centraal.

Team CS werd geleid door Marcel Blom van Benthem Crouwel, in samenwerking met Jan Benthem, Adriaan Geuze en Jeroen van Schooten. Blom voerde dagelijks een ploeg van zes personen aan, die vanuit het Groothandelsgebouw het ontwerp hebben uitgewerkt en daarna supervisie voerden over het project. Zij hebben het oude station van Van Ravesteyn plaats zien maken voor een hsl-station dat ruim 300.000 reizigers per dag kan verwerken.

De prijsvraag werd gewonnen in een tijd dat Leefbaar Rotterdam in de gemeenteraad het stokje had overgenomen van de PvdA, die jarenlang de grootste was geweest. Het champagneglazenontwerp dat Will Alsop destijds had gemaakt voor het station was geschrapt en zou wat de stad betreft worden vervangen door een veel soberder plan. De architecten gingen daar niet helemaal in mee.

“We wilden ambitie in het plan”, zegt Jan Benthem. “Rotterdam is het eerste station in Nederland waar de hsl-trein stopt, daarom moet het wel grandeur hebben.” Jeroen van Schooten vult aan: “Het station moest één gebouw worden, zoals je ook in andere grote steden als Parijs ziet. Voor Nederland is dat redelijk uniek, want in de meeste plaatsen stap je vaak op perrons buiten het eigenlijke station uit.”

Kas
Bij Rotterdam is het spoorgebouw geïnspireerd op het ontwerp van een kas, ook om de opdrachtgever in financieel opzicht over de streep te trekken. “Ik zei dat er geen goedkoper gebouw is te realiseren dan een kas”, vertelt Benthem nog altijd met enige bluf. “Bovendien refereer je ermee aan iets typisch Nederlands, de kassen uit het Westland.”

De ‘kas’ is inmiddels beplakt met zonnecellen, in een patroon dat is afgestemd op de plekken waar de meeste zon komt. Daarbij is ook rekening gehouden met toekomstige hoogbouw rond het station. “Wat wij niet hadden gepland, is dat er zo’n mooi patroon van schaduwen op de perrons ontstaat als de zon schijnt”, vertelt Benthem.

De architecten zijn allemaal tevreden over de licht en ruimtelijkheid in het station. Geuze spreekt van een Rembrandteske lichtinval, Blom kan genieten van een simpele wandeling door de winkelpassage. “Waar je vroeger door een donkere, nauwe tunnel naar de perrons liep, kom je nu door een ruime galerij met spoorbruggen erboven.”

Verder moest het station een warme uitstraling krijgen, uiteraard met behoud van het stoere Rotterdamse karakter. De hal is bijvoorbeeld voorzien van een vriendelijk plafond met houten latten en nostalgische elementen als de ‘Speculaasjes’ en letters uit het oude station zijn teruggebracht. Tegelijkertijd oogt het gebouw zeer eigentijds en 'zelfverzekerd'.

Opdrachtgevers en aannemers
Waar de architecten minder invloed op hadden, is de samenwerking tussen opdrachtgevers en aannemers. De stationshal werd in opdracht van de gemeente Rotterdam gebouwd door het Belgische bedrijf Iemants, terwijl het spoorgebouw voor opdrachtgever ProRail is uitgevoerd door bouwer Mobilis.

Hoewel het bovenaanzicht van het station een duidelijke grens tussen beide delen laat zien, is de feitelijke scheidslijn veel poreuzer en ligt hij bovendien heel ergens anders. Het deel van ProRail eindigt namelijk bij de rooilijn van de Hema, die al grotendeels in de stationshal staat. Daarnaast heeft Mobilis het plafond in zijn geheel gerealiseerd, (deels) hangend aan de halconstructie die door Iemants is opgetrokken.

“Het mooiste vind ik toch de positieve verhalen van Rotterdammers die ik over het station hoor”, zegt Jeroen van Schooten. Dat er al meerdere bijnamen circuleren, ziet hij dan ook als een goed signaal. De Patatzak, de Haaienbek, de Kapsalon, maar wat is eigenlijk zijn favoriet? “Ik ga voor de Zinksnijer. Dat is een gereedschap, maar ook een benaming voor een kromme neus. Bovendien klinkt het erg Rotterdams.”

Trefwoorden

station marcel blom jeroen van schooten meyer en van schooten architecten west 8 de hazelip jan benthem rotterdam centraal benthem crouwel architekten adriaan geuze

1	Nominaties Publiek gebouw van het Jaar bekend woensdag, 09 oktober
2	Nieuwe entree Werelderfgoed Kinderdijk: waagstuk voor jonge architecten donderdag, 10 oktober
3	'Groene' hogeschool voor Floriadeterrein Almere maandag, 14 oktober
4	Bouw Kunstwerf Groningen van start gegaan maandag, 14 oktober
5	De Zwarte Hond ontwerpt grote woonwijk in Kigali woensdag, 09 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Adriaan Geuze

Arcadis en Benthem Crouwel maken plan voor station San Jose

Tender 140 meter hoge toren naast station Rotterdam gestart

Studiedagen over strategieën voor succesvolle projecten

Oude letters Rotterdam CS op nieuwe station

Sloop CS Rotterdam begonnen

Team CS maakt VO nieuw Rotterdam CS

Bouw nieuw Centraal Station Rotterdam vertraagd

Bouw brug Rotterdam CS start binnenkort

Vertraging voor sloop Rotterdam Centraal

Bouw CS Rotterdam verloopt volgens schema

Ambities CS te zeer naar beneden geschroefd

'Winkels vechten om ruimte op stations'

Schop in de grond bij HSL-stations

Eurlings wil tekort Rotterdam CS aanvullen

Station Rotterdam Centraal weer duurder

Bouw fietsenstalling Rotterdam CS van start

Rotterdam opent nieuw metrostation CS

Nog even en Rotterdam Centraal is niet meer

Bouw stationshal Rotterdam CS van start

Wethouder Vervat ontvangt letters C en S

'Hogesnelheidstrein gaat leefpatronen wijzigen'

Verhaal in ruil voor stuk oud Rotterdam CS

Aanbesteding Rotterdam CS begint in mei

'Team CS' voorgedragen voor nieuw Rotterdam Centraal

Zes architecten voor Rotterdam Centraal geselecteerd

Doek gevallen voor Rotterdam Centraal

Bouw Rotterdam CS grotendeels op schema

Reizigerspassage Rotterdam Centraal open

Akkoord schetsontwerp nieuw Rotterdam Centraal

Schadeclaim om bouw station Rotterdam

Parkeergarage Kruisplein in Rotterdam geopend

Bouw van zeer duurzaam RAI Amtrium gestart

Officiële opening Rotterdam Centraal op 13 maart

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

Bouw Rotterdam Centraal ruim binnen begroting

Reiziger tevreden over Rotterdam Centraal

Station Rotterdam Centraal officieel geopend

Rotterdam Centraal laat niemand onberoerd

'Hörsaalgebäude' Benthem Crouwel geopend

Daylight Award voor station Rotterdam Centraal

Winnaars Nationale Staalprijs 2014 bekend

Hoogopgeleiden profiteren van nieuw spoor

Rotterdam Architectuurprijs voor centraal station

Team CS en Klaske Havik Architect van het Jaar

Rotterdam profiteert van populariteit

Adriaan Geuze zondag te zien als Zomergast

FIRST Rotterdam in volle glorie zichtbaar

Weena 750 wordt multifunctioneel gebouw

Benthem Crouwel ontwerpt metrostation Charles de Gaulle

Rotterdam viert halve eeuw metro

Video: verbouwing station Rotterdam Alexander

Andere nieuwsberichten

Architectuurhistoricus Charles Jencks (80) overleden

2 uur geleden

Jencks wordt beschouwd als de belangrijkste denker van het postmodernisme.

AM ontwikkelt nieuw kantoorpand naast Station Eindhoven

Vandaag, 11:48

De ontwikkelaar heeft impressies naar buiten gebracht van het gebouwontwerp, gemaakt door de Architekten Cie.

OZ presenteert hoogbouwcomplex in de Binckhorst

Vandaag, 10:49

Over twee jaar start de bouw van hoogbouwproject B-PROUD in Den Haag.

'Groene' hogeschool voor Floriadeterrein Almere

Gisteren, 15:27

Aeres Hogeschool laat op het Floriadeterrein in Almere een gebouw neerzetten, waar onder meer opleidingen op het gebied van voedsel en groene stedelijke ontwikkeling worden aangeboden.

Boek: Atlas of emerging practices

2 uur geleden

Het omvangrijke boekwerk schetst een interessant beeld van de – flexibele – architectuurpraktijk van jonge bureaus, verzameld rond het platform New Generations.

'Prijs energielabel A geschat op 22.000 euro'

Vandaag, 09:36

Huizenbezitters die hun woning energiezuinig willen maken, gaan ervan uit duizenden euro's kwijt te zijn voor aanpassingen.

Centrale bank grijpt in op woningmarkt

Vandaag, 09:00

Volgens De Nederlandsche Bank zijn de risico's op de woningmarkt de laatste jaren flink toegenomen.

Nederlandse steden trekken internationaal nieuwe inwoners

Gisteren, 17:00

De afgelopen twintig jaar trokken de Nederlandse steden meer nieuwe bewoners aan dan dat er vertrokken, maar nieuwkomers komen nu vooral uit het buitenland, aldus het PBL.