Beumer: “De wereld is echt veranderd”

21 augustus 2013, 10:44

Het Nieuwe Instituut, waarin het NAi is opgegaan, staat nu een half jaar onder leiding van Guus Beumer. Welke kant wil hij op met het instituut? Een eerste interview.

Tekst Michiel van Raaij

Met de door de overheid opgelegde fusie zijn het NAi, Premsela en Virtueel Platform in de vorm van Het Nieuwe Instituut een nieuwe weg in geslagen. De nieuwe directeur ervan, Guus Beumer, is niet van plan de geschiedenissen van die verschillende instituten simpelweg door te trekken en enkel samen te bundelen. Nee, Het Nieuwe Instituut krijgt wat hem betreft een helemaal eigen identiteit.

“Het NAi is ook nooit een gefixeerd idee geweest”, stelt Beumer. “Iedere directeur brak radicaal met de vorige: Kirsten Feireiss introduceerde de architect als auteur, Aaron Betsky liet de multidisciplinariteit van het vak zien en betrok design erbij, Ole Bouman relateerde architectuur opnieuw aan zijn sociaal-maatschappelijke agenda.” Kortom: de enige continuïteit was de discontinuïteit.

Voor alle architecten, stedenbouwkundigen en interieurarchitecten in Nederland was het NAi decennialang een thuis. Beumer is zich bewust van dit sentiment, maar wil naar de vakgemeenschap duidelijk zijn: “Het NAi stond in het teken van de promotie van de Nederlandse architectuur. Dat is bij Het Nieuwe Instituut niet meer de agenda. Het Nieuwe Instituut is namelijk geen sectorinstituut meer.”

“Vijftien jaar geleden beleefde de Nederlandse architectuur een hoogtepunt”, zegt Beumer:
“(Zowel in de vakgemeenschap als in de politiek ontstond) enorm veel zelfbewustzijn. Dat moment kunnen we niet herbeleven. De wereld is echt veranderd.” (Lees: architecten mogen Het Nieuwe Instituut niet claimen.)

Dat de verzameling tentoonstellingen die deze zomer in Het Nieuwe Instituut te zien zijn de naam ‘De Ruïne’ dragen is natuurlijk geen toeval. Beumer lacht: “Het is natuurlijk een verwijzing naar de drie instituten die ten grave zijn gedragen en waar nu iets nieuws uit moet ontstaan. Het is een thema dat de vraag van het ‘nieuwe’ van Het Nieuwe Instituut meteen problematiseert. Een mooie introductie van wat het moet worden.”

Pas op de plaats
In het eerste halfjaar van 2013 is er geen hoofdtentoonstelling geweest in Het Nieuwe Instituut. De verzameling tentoonstellingen onder de naam ‘De Ruïne’
zijn het eerste levensteken. Waarom duurde dit zo lang? “De overheid heeft ons tot oktober gegeven om met een inhoudelijke agenda te komen”, vertelt Beumer. “Dat vond ik zelf ook te lang. Met ‘De Ruïne’ laten we nu al zien welke kant het op gaat.”

“Toen ik hier op 1 januari binnenkwam hebben we hierover gesproken”, vervolgt hij. “We konden een tentoonstelling inhuren, maar daarmee zou een totaal verkeerd beeld ontstaan van wat Het Nieuwe Instituut zou worden. Dat wilden we niet. We wilden daar eerst over nadenken. Dat we nu al iets laten zien is al heel snel.”

Terwijl er achter de schermen gewerkt werd aan een visie, waren bij Het Nieuwe Instituut de permanente tentoonstellingen Stad van Nederland en De Schatkamer nog wel te bezichtigen, zegt Beumer. Ook heeft het instituut gewoon zijn afspraken naar anderen nagekomen, zoals de samenwerking met het Hermitage in St. Petersburg.

Agenda: innovatie
Het Nieuwe Instituut is het instituut voor de creatieve industrie. Zo heeft het rijk dat gedefinieerd. Maar wat is die creatieve industrie precies? “De een ziet het als praktijk, de ander als gedateerd en weer een ander als economie”, zegt Beumer, die er zelf lang over heeft nagedacht. “Ik kwam uiteindelijk op ‘innovatie’. Dat vind ik een interessante interpretatie van creatieve industrie. Dat thema wil ik bij Het Nieuwe Instituut productief maken.”

‘Innovatie’
kun je volgens Beumer op allerlei manieren interpreteren. “Het wordt soms als een soort heilboodschap gezien, zonder dat er kritische kanttekening bij geplaatst wordt.” Dat is niet hoe Beumer het thema zelf wil invullen. “Mijn premisse is dat ‘innovatie’ gekoppeld is aan het idee van ‘vooruitgang’, en daar zit altijd een notie van ‘conflict’ aan vast. Die conflicten zou ik graag zichtbaar maken.”

“Innovatie is ook gekoppeld aan het vooruitgangsdenken, aan het idee van de welvaartstaat”, zegt hij. “En met dat soort interpretaties wordt ook het archief ineens productief.” Dat archief fascineert hem: “Er zijn verslagen van reizen, foto’s, notities, schetsen… allemaal hele fragiele dingen.”

De in het NAi gehouden Team X-tentoonstelling vindt hij een goed voorbeeld hoe ‘innovatie’ vertaald kan worden naar een tentoonstelling en hoe die tentoonstelling voort kan komen uit wetenschappelijk onderzoek en het uitgebreide architectuurarchief.

“Het begin van de Eerste Wereldoorlog was het startpunt voor het vooruitgangsdenken”, constateert hij. “In 2014 zullen we hier verder mee gaan en bijvoorbeeld inzoomen op het defensieapparaat als innovatiemachine en hoe innovaties daar op andere plekken doorwerken.”

De hoofdtentoonstelling ‘De Ruïne’ zal in september opgevolgd worden door ‘Biodesign’. “Dat gaat eigenlijk over de hybridering van de ontwerppraktijk”, zegt Beumer. “Ontwerp, wetenschap en natuur komen hier samen. Dit sluit goed aan op onze innovatie-agenda.” De tentoonstelling daarna zal dat volgens Beumer iets minder letterlijk doen. Die zal over interieur gaan.

Reflectie op de praktijk
“Het Nieuwe Instituut is een culturele instelling”, zegt Beumer een aantal keer. ‘Innovatie’
zal daarom altijd in brede zin bekeken worden – technisch, maar ook cultureel. Dat laatste hoort er bij Het Nieuwe Instituut echt bij, vindt hij. Zo zal de culturele component van architectuur ook (opnieuw) voor het voetlicht gebracht worden.

Bij de verschillende disciplines, met name e-cultuur, merkt Beumer een angst dat het enkel als instrument gezien gaat worden. Puur technisch en economisch. Terwijl reflectie op de praktijk juist zo belangrijk is. “Het reflectieve element moet gehandhaafd worden.”

Én publieksbereik én incrowd
Met de tentoonstellingen wil Beumer soms het grote publiek aanspreken en soms de vakgemeenschap. “Het instituut is groot genoeg om én én te doen.” Alleen op publieksbereik richten vindt hij onverstandig: “Het moet ook een incrowd instituut zijn. De autoriteit die daaruit voortvloeit heb ik nodig.”

Voor de vakgemeenschap wil Beumer een studio inrichten die afwisselend door een bepaalde discipline – architectuur, design, e-cultuur – wordt gebruikt. In die studio kan onderzoek gedaan worden. “Dat kan ook ontwerponderzoek zijn”, zegt Beumer. “Dat onderzoek kan bijvoorbeeld resulteren in een congres, maar het kan ook de tentoonstellingsmachine voeden.”

Beumer benadrukt dat de studiopraktijk niet mag samenvallen met de marktpraktijk. “Er moet ook ruimte zijn voor theoretische bespiegelingen. Ik hoop dat het mogelijk is vanuit reflectie een dialoog met de markt op gang te brengen.”

Hij kan zich bijvoorbeeld voorstellen dat in de studio de zorg herdacht wordt en de rol van ziekenhuizen daarin. Zijn die op termijn nog wel te betalen? Beumer:
“In de studio kunnen de echte vragen gesteld worden.”

Meer dan een tentoonstellingsmachine
Beumer heeft de indruk dat het instituut door de vakgemeenschap in de eerste plaats wordt afgerekend op de tentoonstellingen die er gehouden worden en vindt dat niet helemaal terecht. “De tentoonstellingsmachine is maar een onderdeel van wat we zijn.” Het Nieuwe Instituut is bijvoorbeeld ook een archief en heeft een bibliotheek waar duizenden onderzoekers per jaar komen.

Het Nieuwe Instituut is een fusie van drie instituten en dus drie culturen. Hoe gaat dat achter de schermen? “De sfeer is goed”, zegt Beumer. “Ik was bang dat er intern een gevecht zou ontstaan over de percentages van het budget dat naar iedere discipline zou gaan. Maar dat gevecht is er niet. Er wordt integraal gedacht. Daar ben ik erg blij mee.”

“Wat Het Nieuwe Instituut precies is, dat weet ik ook niet”, eindigt Beumer. “Dat moet over de komende jaren groeien.”

Trefwoorden

guus beumer biodesign michiel van raaij virtueel platform het nieuwe instituut nai innovatie premsela

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april
5	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Guus Beumer vertrekt bij Het Nieuwe Instituut

3 december 2020

Jaap Bakema Study Centre opgericht

3 oktober 2013

Het Nieuwe Instituut viert officiële opening

31 oktober 2013

‘Tentoonstellingen grootste verschil met NAi’

18 november 2013

Aaron Betsky decaan Frank Lloyd Wright School

27 januari 2015

Kennisuitwisseling biodesign in Nieuwe Instituut

15 januari 2014

Biodesign in Het Nieuwe Instituut

16 augustus 2013

Het Nieuwe Instituut maakt programma bekend

13 juni 2013

NAi trekt 140.000 bezoekers

2 januari 2013

Ole Bouman vertrekt als directeur NAi

25 juli 2012

Nederlandse architectuur in Russische Hermitage

9 augustus 2013

NAi gaat op in Het Nieuwe Instituut

5 november 2012

Ontwerpers gezocht voor 'wicked problems'

26 juli 2013

Guus Beumer directeur 'nieuwe' NAi

26 juli 2012

Bouman hoopt op eigen koers Nieuwe Instituut

10 december 2012

Video: Erwin Olaf in Het Nieuwe Instituut

15 november 2013

Guus Beumer (Het Nieuwe Instituut) in opspraak

18 augustus 2015

Zestien medewerkers Nieuwe Instituut ontslagen

28 juli 2014

Figueiredo presenteert boek over het NAi

24 november 2016

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Vandaag, 15:55

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Vandaag, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Vandaag, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Vandaag, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Vandaag, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Vandaag, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Vandaag, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

Gisteren, 16:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.