Bouman: er blijft genoeg mogelijk in architectuur

26 september 2012, 11:15

Volgens Ole Bouman zijn de opiniemakers in de architectuur te pessimistisch over de recente ontwikkelingen in hun vakgebied. De directeur van het NAi wijst er in een open brief aan Architectenweb op dat met de nieuwe Architectuurnota de rol van het ontwerp als maatschappelijke kracht weer voor een aantal jaren politiek gesteund wordt. Ook denkt Bouman dat het nieuwe sectorinstituut de wereldfaam van het NAi moet kunnen continueren.

Tekst Ole Bouman

Het is inmiddels een cliché geworden: de architectuur heeft het moeilijk en zoekt naar nieuwe ‘common ground’ onder de voeten. Werk neemt af, inkomens dalen, maatschappelijk respect is geen automatisch gegeven meer. Ook het favoriete zelfbeeld verandert snel. Visionair kunstenaarschap maakt plaats voor maatschappelijke verantwoordelijkheid of slaat meteen door tot commerciële dienstbaarheid. Voor velen is zelfs deze oefening in bescheidenheid niet voldoende om aan het werk te blijven. De exodus van talent lijkt onvermijdelijk.

Inmiddels zijn er serieuze opiniemakers die deze ontwikkeling als onomkeerbaar beschouwen en het vak architectuur zoals we het kennen donkere tijden voorspellen. En bij wijze van achtergrondmuziek, illustratie èn bewijsvoering bij dit drama kunnen steeds opnieuw de terugtredende overheid en de forse cultuurbezuinigingen worden opgevoerd. Bij monde van enkele goede bekenden uit de architectuurjournalstiek, gebeurt dat dan ook regelmatig.

In dit vale licht bezien was de afgelopen week heel bijzonder. De rook rond diverse architectuurinstellingen trok op en duidelijk werd wat zij de komende jaren kunnen betekenen om de hierboven beschreven ontwikkeling en perceptie tegenwicht te bieden.

Dat blijkt niet gering. Nadat eerder al duidelijk was geworden dat het Berlage Institute als onderdeel van de TU Delft behouden blijft, de BNA de vleugels uitslaat, de uitgeverijen NAi Publishers en 010 hun fondsen wisten te bundelen, de IABR, Europan en Archiprix subsidie zouden blijven ontvangen en het SfA onder de naam Fonds voor de Creatieve Industrie over een groter budget zou gaan beschikken, was het nu de beurt aan het Ministerie van I&M en het NAi om bekend te maken wat er de komende jaren voor architectuur nog mogelijk is.

Weinig bevlogen
Het ministerie publiceerde de Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp. Toegegeven, het is een weinig bevlogen document dat in weinig herinnert aan het zelfbewustzijn waarmee de rijksoverheid in de jaren ’90 de architectuur tot speerpunt van maatschappelijke vernieuwing benoemde en daarmee internationaal furore maakte. (Overigens toen al als een miljoenencompensatie voor een miljardenterugtrekking uit de eigen bouwpraktijk.)

Hoewel het ambitieniveau met architectuur maatschappelijk iets te bereiken onverminderd hoog blijft, is het zelfvertrouwen daar als rijksoverheid het verschil in te kunnen maken laag. Daarmee ademt deze agenda de geest van het vertrekkende kabinet.

Maar wie de ontmanteling en zelfrelativering van deze overheid op het gebied van ruimtelijke ordening de afgelopen jaren een beetje heeft gevolgd, moet al snel toegeven dat het een klein wonder is dat er überhaupt een nieuwe nota ligt waarin de rol van het ontwerp als maatschappelijke kracht weer voor een aantal jaar politiek gesteund wordt. Het kader, hoe breekbaar ook, is er nog. Je kunt de overheid er dus nog altijd op aanspreken. Maar dat niet alleen: het zal er nu om gaan dit kader de komende jaren ook uitmuntend te benutten.

Goed nieuws
Wat het NAi betreft was er ronduit goed nieuws te melden. Nadat in juli het nieuwe beleidsplan Creativiteit als Noodzaak het licht had gezien en de Raad voor Cultuur een positief advies had afgegeven, volgde ter gelegenheid van Prinsjesdag de beschikking waarin voor de komende vier jaar 33 miljoen euro werd toegezegd.

Zeker, niet voor het NAi alleen. Het betreft de fusieorganisatie waarin NAi, Premsela en Virtueel Platform per 1 januari zullen opgaan, en die door de nieuwe directeur Guus Beumer geleid zal worden. Per discipline betekent dit een forse teruggang in de middelen. Een teruggang die door de bank genomen groter is dan in menig andere sector. Maar iedereen kan zien dat hier toch -met steun van de Nederlandse bevolking- iets groots wordt voortgezet.

Het is ook een budget waarmee de wereldfaam van het NAi gecontinueerd moet kunnen worden. Ik durf zelfs te stellen dat door de wisselwerking van architectuur met design en nieuwe media er een instituut mogelijk wordt waarmee nieuwe successen kunnen worden behaald in het bevorderen van de publieke waardering voor het omgevingsontwerp.

Halbe Zijlstra wilde een instituut voor creatieve industrie, waarin de creativiteit het werk (en het geld) meer opzoekt. Maar met deze investering kan een plek ontstaan die zo inspirerend is dat het werk juist de creativiteit volgt naar nieuwe horizonten. Een plek waar het werk uit de ontwerpcreativiteit ontstaat. Hier kunnen verbeeldingskracht, inventiviteit, respect voor kwaliteit en maatschappelijke gedrevenheid dwars door de disciplines heen gevierd en toegepast worden. Een nieuw Bauhaus, bij wijze van spreken. Alleen een onbehandelbare cynicus kan de start van zo’n instituut als een ramp beschouwen.

Deze week is het beleidsplan voor het sectorinstituut voor architectuur, vormgeving en e-cultuur gepresenteerd op de website van het NAi. Discussiëren naar aanleiding van dit artikel kan onder meer in de Architectenweb-groep op LinkedIn. Ook onder dit bericht kunt u een reactie plaatsen en/of meediscussiëren.

Trefwoorden

ole bouman nederlands architectuurinstituut architectuurnota actieagenda architectuur en ruimtelijk ontwerp 2013-2016 cultuurbezuinigingen

1	Ontwerpers herontwikkeling GGD-cluster Baankwartier Rotterdam bekend maandag, 06 februari
2	Plagiaat dinsdag, 07 februari
3	Bouw woontoren Elements in Amstelkwartier van start vrijdag, 03 februari
4	Verslag van symposium rond parametrisch ontwerpen maandag, 06 februari
5	Vijftien woningen losjes geplaatst in parkachtige omgeving dinsdag, 07 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

SFA ontwikkelt steunprogramma voor architecten

Bouman hoopt op eigen koers Nieuwe Instituut

Architectuurjaar 2012 (2): 5e IABR

Minister Blok gaat in gesprek met de BNA

Ruim 132.000 bezoekers voor 5e IABR

NAi trekt 140.000 bezoekers

Bouman hoofdcurator vijfde biënnale Shenzhen

Video: debat creatieve industrie

IABR 2014 zoekt projecten

Het Nieuwe Instituut maakt programma bekend

Jaap Bakema Study Centre opgericht

The Berlage stelt studiebeurs ter beschikking

Ole Bouman directeur Shekou Design Museum

Architectuur wordt deel 'creatieve industrie'

Zijlstra zet in op topcultuur

Berlage Institute verliest zelfstandigheid

Guus Beumer directeur 'nieuwe' NAi

Gevreesde bezuiniging kunst valt lager uit

NAi Uitgevers en Uitgeverij 010 fuseren

‘Voortbestaan Berlage Institute loopt gevaar’

‘Inkrimping architectuur bijzonder ernstig’

Raad wil meer duidelijkheid van sectorinstituut

‘Laat Berlage Institute niet wegbezuinigen’

Rijk presenteert nieuw architectuurbeleid

Omvorming Stimuleringsfonds van start

‘Waarom korten op internationaal gezicht?’

“Als ontwerpers moeten wij onze eigen agenda opstellen”

Overeenkomst voor The Berlage getekend

Ole Bouman vertrekt als directeur NAi

IABR: overheid geeft leiding uit handen

SfA ondersteunt negen organisaties

SUN Architecture houdt ermee op

‘Fusie NAi en IABR levert niets op’

‘Bezuinig een miljoen op het NAi’

Zijlstra wil bezuinigingen niet faseren

Schultz: ‘Nederlandse architectuur truttig’

Oliver Thill: 'We pitchen tegen bejaarden'

Andere nieuwsberichten

Studioninedots en Up4 presenteren Papaverwerf in Buiksloterham

3 uur geleden

Naar verwachting start begin volgend jaar de bouw van Papaverwerf in Amsterdam-Noord. Het project bestaat uit drie volumes, die worden verbonden door een zes meter hoge, betonnen draagstructuur die de contouren van het volledige plot volgt.

Helder georganiseerd interieur voor TNO Leiden door Hollandse Nieuwe

Gisteren, 16:34

TNO Leiden heeft een nieuw onderkomen in het Gaubius-complex, in het Bio Science Park. Voor de kantoren en laboratoria van ‘Healthy Living and Work’ maakte Hollandse Nieuwe een contrastrijk en helder ontwerp.

Gemeenteraad Rotterdam geeft groen licht voor bestemmingsplan Parkhaven010

Gisteren, 15:56

Het project behelst de realisatie van 650 woningen, verdeeld over acht gebouwen aan weerszijden van de Euromast. De Parkhavenkade verandert in een autovrije groene kade met recreatiemogelijkheden.

Platform voor architectuur & feminisme van start gegaan

Gisteren, 12:12

PAF is gericht op het bouwen van een gemeenschap waarin vrouwen hun ervaringen over de architectuurpraktijk in Vlaanderen kunnen delen en de achterliggende structuren onderzoeken.