Bouman: er blijft genoeg mogelijk in architectuur

26 september 2012, 11:15

Volgens Ole Bouman zijn de opiniemakers in de architectuur te pessimistisch over de recente ontwikkelingen in hun vakgebied. De directeur van het NAi wijst er in een open brief aan Architectenweb op dat met de nieuwe Architectuurnota de rol van het ontwerp als maatschappelijke kracht weer voor een aantal jaren politiek gesteund wordt. Ook denkt Bouman dat het nieuwe sectorinstituut de wereldfaam van het NAi moet kunnen continueren.

Tekst Ole Bouman

Het is inmiddels een cliché geworden: de architectuur heeft het moeilijk en zoekt naar nieuwe ‘common ground’ onder de voeten. Werk neemt af, inkomens dalen, maatschappelijk respect is geen automatisch gegeven meer. Ook het favoriete zelfbeeld verandert snel. Visionair kunstenaarschap maakt plaats voor maatschappelijke verantwoordelijkheid of slaat meteen door tot commerciële dienstbaarheid. Voor velen is zelfs deze oefening in bescheidenheid niet voldoende om aan het werk te blijven. De exodus van talent lijkt onvermijdelijk.

Inmiddels zijn er serieuze opiniemakers die deze ontwikkeling als onomkeerbaar beschouwen en het vak architectuur zoals we het kennen donkere tijden voorspellen. En bij wijze van achtergrondmuziek, illustratie èn bewijsvoering bij dit drama kunnen steeds opnieuw de terugtredende overheid en de forse cultuurbezuinigingen worden opgevoerd. Bij monde van enkele goede bekenden uit de architectuurjournalstiek, gebeurt dat dan ook regelmatig.

In dit vale licht bezien was de afgelopen week heel bijzonder. De rook rond diverse architectuurinstellingen trok op en duidelijk werd wat zij de komende jaren kunnen betekenen om de hierboven beschreven ontwikkeling en perceptie tegenwicht te bieden.

Dat blijkt niet gering. Nadat eerder al duidelijk was geworden dat het Berlage Institute als onderdeel van de TU Delft behouden blijft, de BNA de vleugels uitslaat, de uitgeverijen NAi Publishers en 010 hun fondsen wisten te bundelen, de IABR, Europan en Archiprix subsidie zouden blijven ontvangen en het SfA onder de naam Fonds voor de Creatieve Industrie over een groter budget zou gaan beschikken, was het nu de beurt aan het Ministerie van I&M en het NAi om bekend te maken wat er de komende jaren voor architectuur nog mogelijk is.

Weinig bevlogen
Het ministerie publiceerde de Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp. Toegegeven, het is een weinig bevlogen document dat in weinig herinnert aan het zelfbewustzijn waarmee de rijksoverheid in de jaren ’90 de architectuur tot speerpunt van maatschappelijke vernieuwing benoemde en daarmee internationaal furore maakte. (Overigens toen al als een miljoenencompensatie voor een miljardenterugtrekking uit de eigen bouwpraktijk.)

Hoewel het ambitieniveau met architectuur maatschappelijk iets te bereiken onverminderd hoog blijft, is het zelfvertrouwen daar als rijksoverheid het verschil in te kunnen maken laag. Daarmee ademt deze agenda de geest van het vertrekkende kabinet.

Maar wie de ontmanteling en zelfrelativering van deze overheid op het gebied van ruimtelijke ordening de afgelopen jaren een beetje heeft gevolgd, moet al snel toegeven dat het een klein wonder is dat er überhaupt een nieuwe nota ligt waarin de rol van het ontwerp als maatschappelijke kracht weer voor een aantal jaar politiek gesteund wordt. Het kader, hoe breekbaar ook, is er nog. Je kunt de overheid er dus nog altijd op aanspreken. Maar dat niet alleen: het zal er nu om gaan dit kader de komende jaren ook uitmuntend te benutten.

Goed nieuws
Wat het NAi betreft was er ronduit goed nieuws te melden. Nadat in juli het nieuwe beleidsplan Creativiteit als Noodzaak het licht had gezien en de Raad voor Cultuur een positief advies had afgegeven, volgde ter gelegenheid van Prinsjesdag de beschikking waarin voor de komende vier jaar 33 miljoen euro werd toegezegd.

Zeker, niet voor het NAi alleen. Het betreft de fusieorganisatie waarin NAi, Premsela en Virtueel Platform per 1 januari zullen opgaan, en die door de nieuwe directeur Guus Beumer geleid zal worden. Per discipline betekent dit een forse teruggang in de middelen. Een teruggang die door de bank genomen groter is dan in menig andere sector. Maar iedereen kan zien dat hier toch -met steun van de Nederlandse bevolking- iets groots wordt voortgezet.

Het is ook een budget waarmee de wereldfaam van het NAi gecontinueerd moet kunnen worden. Ik durf zelfs te stellen dat door de wisselwerking van architectuur met design en nieuwe media er een instituut mogelijk wordt waarmee nieuwe successen kunnen worden behaald in het bevorderen van de publieke waardering voor het omgevingsontwerp.

Halbe Zijlstra wilde een instituut voor creatieve industrie, waarin de creativiteit het werk (en het geld) meer opzoekt. Maar met deze investering kan een plek ontstaan die zo inspirerend is dat het werk juist de creativiteit volgt naar nieuwe horizonten. Een plek waar het werk uit de ontwerpcreativiteit ontstaat. Hier kunnen verbeeldingskracht, inventiviteit, respect voor kwaliteit en maatschappelijke gedrevenheid dwars door de disciplines heen gevierd en toegepast worden. Een nieuw Bauhaus, bij wijze van spreken. Alleen een onbehandelbare cynicus kan de start van zo’n instituut als een ramp beschouwen.

Deze week is het beleidsplan voor het sectorinstituut voor architectuur, vormgeving en e-cultuur gepresenteerd op de website van het NAi. Discussiëren naar aanleiding van dit artikel kan onder meer in de Architectenweb-groep op LinkedIn. Ook onder dit bericht kunt u een reactie plaatsen en/of meediscussiëren.

Trefwoorden

ole bouman nederlands architectuurinstituut architectuurnota actieagenda architectuur en ruimtelijk ontwerp 2013-2016 cultuurbezuinigingen

1	Twee gebouwen met studentenwoningen in hartje Rotterdam opgeleverd woensdag, 15 maart
2	Getrapt en uitwaaierend woongebouw is nieuw baken in centrum Lelystad donderdag, 16 maart
3	Ontwerp verbouwing en uitbreiding Haags Paleis van Justitie gepresenteerd woensdag, 15 maart
4	Nieuwbouw op locatie ‘SoZa’ in Den Haag stap dichterbij woensdag, 15 maart
5	Nominaties Gouden A.A.P. 2023 bekend zaterdag, 18 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

SFA ontwikkelt steunprogramma voor architecten

Bouman hoopt op eigen koers Nieuwe Instituut

Architectuurjaar 2012 (2): 5e IABR

Minister Blok gaat in gesprek met de BNA

Ruim 132.000 bezoekers voor 5e IABR

NAi trekt 140.000 bezoekers

Bouman hoofdcurator vijfde biënnale Shenzhen

Video: debat creatieve industrie

IABR 2014 zoekt projecten

Het Nieuwe Instituut maakt programma bekend

Jaap Bakema Study Centre opgericht

The Berlage stelt studiebeurs ter beschikking

Ole Bouman directeur Shekou Design Museum

Architectuur wordt deel 'creatieve industrie'

Zijlstra zet in op topcultuur

Berlage Institute verliest zelfstandigheid

Guus Beumer directeur 'nieuwe' NAi

Gevreesde bezuiniging kunst valt lager uit

NAi Uitgevers en Uitgeverij 010 fuseren

‘Voortbestaan Berlage Institute loopt gevaar’

‘Inkrimping architectuur bijzonder ernstig’

Raad wil meer duidelijkheid van sectorinstituut

‘Laat Berlage Institute niet wegbezuinigen’

Rijk presenteert nieuw architectuurbeleid

Omvorming Stimuleringsfonds van start

‘Waarom korten op internationaal gezicht?’

“Als ontwerpers moeten wij onze eigen agenda opstellen”

Overeenkomst voor The Berlage getekend

Ole Bouman vertrekt als directeur NAi

IABR: overheid geeft leiding uit handen

SfA ondersteunt negen organisaties

SUN Architecture houdt ermee op

‘Fusie NAi en IABR levert niets op’

‘Bezuinig een miljoen op het NAi’

Zijlstra wil bezuinigingen niet faseren

Schultz: ‘Nederlandse architectuur truttig’

Oliver Thill: 'We pitchen tegen bejaarden'

Andere nieuwsberichten

NOAHH en Poelmans Reesink tonen definitief ontwerp Sportpark Glanerbrook

Gisteren, 17:30

Sportpark Glanerbrook in Geleen ondergaat de komende jaren een flinke vernieuwing en uitbreiding met een aantal gebouwen, waarbij gebouwen onderling én met het park een sterke eenheid vormen.

Consortium met RAU en DGMR gekozen voor Expo Osaka 2025

Gisteren, 15:45

Het Nederlands paviljoen voor Expo 2025 Osaka wordt ontworpen en gebouwd door RAU, DGMR, experience design-studio Tellart en het Japanse bouwbedrijf Asanuma.

Yvonne van der Brugge benoemd tot directeur-generaal Rijksvastgoedbedrijf

Gisteren, 15:19

Ze volgt per 15 april Annet Bertram op, die onlangs is benoemd tot directeur-generaal Migratie bij het ministerie van Justitie en en Veiligheid. Van der Brugge is geen onbekende voor het Rvb; ze was er in 2017 elf maanden interim-directeur.

Expositie laat stadsnatuur in Rotterdam zien

Gisteren, 11:44

In het Natuurhistorisch Museum is de tentoonstelling Nationaal Park Rotterdam van start gegaan.

'Aandeel sociale huurwoningen blijft ondanks kabinetsplannen dalen'

Gisteren, 13:50

De neerdalende trend doet zich al tien jaar voor de plannen van woonminister De Jonge veranderen daar niets aan, stelt een oud-hoogleraar in een artikel.

Minister na klimaatrapport: meer actie en commitment nodig

Gisteren, 10:14

Het IPCC meldt dat het doel om de aarde niet meer dan 1,5 graad te laten opwarmen uit zicht raakt.

Minister stuurt 'energiefixers' langs in wijken met slecht geïsoleerde huizen

20 maart, 3:22

Het kabinet zet extra vaart achter maatregelen om energiearmoede tegen te gaan.

Nederland mede-organisator VN-conferentie over water

20 maart, 10:40

Wereldwijd moet meer aandacht komen voor schoon en veilig drinkwater, bescherming tegen overstromingen en droogte en voor de betaalbaarheid van drinkwater. Dat wordt de inzet van een grote VN-conferentie in New York.

ING: kopers eerste huis historisch veel kwijt aan hypotheek

17 maart, 1:22

De hypotheekrentes zijn afgelopen jaar razendsnel gestegen en de inkomens konden dat tempo niet bijbenen.

Bouwwereld reageert verdeeld op verkiezingswinst BBB

17 maart, 9:52

Zo vraagt de branchevereniging van bouwmaterialen NVTB zich af wat BBB concreet voor plannen heeft en hoe deze van invloed zullen zijn op de bouwsector.

Ga naar het nieuws-archief