'Opdrachtgever moet goed begeleid worden'

8 februari 2012, 14:23

Kunnen architecten iets doen om te voorkomen dat opdrachtgevers nieuwbouw plegen als dit onnodige extra leegstand of verspilling van gemeenschapsgeld oplevert? Die vraag kwam dinsdag aan de orde tijdens de eerste Architectenlunch van 2012. “Veel opdrachtgevers doen slechts eens in hun leven een project.”

Tekst: Ronnie Weessies

Het discussiepunt kwam voort uit de misstanden die in het tv-programma De slag om Nederland aan de orde worden gesteld. De aflevering van deze week ging over gemeenten die ondanks een slecht financieel plaatje een nieuw stadhuis (willen) laten bouwen. Annemiek Bleumink, associate partner bij Kraaijvanger, had het ook gezien.

De architect waardeert het aankaarten van de soms bizarre praktijken, maar vindt het programma ook eenzijdig. “Er werd alleen gekeken naar stadhuizen waar geen geld voor is. Wij werken momenteel aan vier stadhuizen over heel Nederland, waaronder in Vlaardingen. Daar is uiteindelijk gekozen voor renovatie in plaats van nieuwbouw”, zegt Bleumink

Daarentegen vormt het stadhuis van Almelo, ook een ontwerp van Kraaijvanger, wel een heet hangijzer. Het bureau won vorig jaar de bijbehorende prijsvraag, nadat een eerder winnend ontwerp van Meyer & Van Schooten Architecten voor een andere locatie was geschrapt. Het nieuwe plan moest minder kosten.

“We weten nog steeds niet zeker of het doorgaat. Dat heeft met geld te maken, maar ook met het feit dat er andere oplossingen zijn en dat het politiek gevoelig ligt. We hebben daar als architect niet veel over te zeggen, want we maken een ontwerp naar het pve. Wel kunnen we de discussie aangaan. Dat heeft ook in Vlaardingen tot een omslag geleid.”

Adviseur
“We kunnen wel roepen dat we de wereld willen verbeteren”, vult architect Paul Tesser aan, “maar als er een concrete opgave voor nieuwbouw ligt, kun je de opdrachtgever er als adviseur beter van overtuigen dat er andere oplossingen zijn, dan dat je zegt dat nieuwbouw geen optie is en daarom niet wilt meewerken.”

Bij Europese aanbestedingen kunnen wijzigingen van een plan echter moeilijkheden opleveren, zegt Bleumink. ”In de eerste ronde moet je aan een aantal criteria voldoen en in de tweede weer aan andere. Als er vervolgens een geheel nieuw plan op tafel komt, wijzen andere bureaus de opdrachtgever erop dat dit niet klopt. Dan moet je als gemeente heel sterk in je schoenen staan om te zeggen: jullie hebben gelijk, het plan is niet helemaal volgens het pve, maar toch kiezen we ervoor.”

Marina Moons (Architectenbureau Moons) wijst erop dat de meeste opdrachten geen Europese aanbestedingen zijn. “Ik zie mezelf als een onafhankelijk adviseur en dan zeg ik wel eens iets wat de opdrachtgever niet leuk vindt, of ik stop zelfs als ik het er niet mee eens ben. Dan vind ik mezelf misschien stom dat ik het geld ben misgelopen, maar uiteindelijk voer ik mijn vak wel goed uit. Dit soort keuzes worden natuurlijk lastiger als je een bureau meer personeel te runnen hebt.”

Opdrachtgeverschap
De essentie van het probleem ligt volgens Tesser bij het opdrachtgeverschap. “Het heeft er puur mee te maken hoe de opdrachtgever omgaat met adviseurs. Als KPMG ervoor kiest een nieuw gebouw te laten neerzetten, dan zijn er ongetwijfeld partijen geweest die joepie! roepen vanwege alle winsten die ermee zijn gemoeid. Dan is het misschien jammer voor de gemeente Amstelveen dat er een oud gebouw staat weg te roesten, maar hier spelen andere belangen.”

Bleumink nuanceert de rol van de opdrachtgever. “Vele doen slechts een keer in hun leven zo’n project. De bouwmanager is in mijn ogen degene die hem goed moet begeleiden. Hij maakt samen met de aanbestedingsdienst de opdracht voor een architect. De opdrachtgever weet vaak niet eens wat hij aan het doen is.”

Voormalig architectuurdocent Fridjof van den Berg (onder meer TU Delft) vindt dat een deel van de oorzaak bij het onderwijs ligt. “Ik heb eens als enige architect in de vakgroep Real Estate & Housing gezeten. Als je kijkt naar de programma’s die ze daar aanbieden, dan begrijp je waarom het zulke opdrachtgevers worden.”

“Tien jaar geleden heb ik al geroepen dat het in de toekomst om transformatie en herbestemming gaat, maar daar wilden ze gewoon niet aan. Het ging ze om de snelle koffers. Ik heb gezegd dat ze de dialoog moeten aangaan met een architect, maar voor hen was het alleen halen, halen en halen.”

Architectenlunch
Wilt u ook komen mee discussiëren tijdens een Architectenlunch? Meldt u zich dan [hier] aan. Vanaf komende maand vindt de lunch iedere woensdag plaats. De eerstkomende data zijn:

- 7 maart

- 4 april

- 2 mei

Trefwoorden

architectenlunch

1	Merwede – overzicht stadsblokken eerste fase woensdag, 17 december
2	Purmerend kiest uit drie ontwerpen voor Schapenmarkt woensdag, 17 december
3	Powerhouse Company en SO-IL delen ontwerp voor toren naast Whitney Museum dinsdag, 16 december
4	Voormalige jeugdgevangenis in Amsterdam getransformeerd en uitgebreid tot woongebouw woensdag, 17 december
5	MVRDV werkt aan renovatie boeddhistisch klooster in Franse Dordogne vrijdag, 12 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Top tien 'lelijkste plekken van Nederland'

4 april 2012

Stadhuis en stadskantoor Vlaardingen geopend

10 juli 2014

Definitief ontwerp voor stadhuis Almelo

7 maart 2012

Raad Almelo stemt in met bouw stadhuis

21 november 2012

Burgemeester doet aangifte over lek stadhuis

11 maart 2013

Architectuurjaar 2012 (6): Slag om Nederland

17 december 2012

Nieuwe partner voor Kraaijvanger

6 januari 2015

Annemiek Bleumink en JHK werken samen

17 maart 2015

Bouw stadhuis Almelo officieel van start gegaan

10 juli 2013

Duurzaam en toegankelijk stadhuis voor Almelo

8 juli 2015

Bouwcombinatie voor stadhuis Almelo bekend

27 maart 2013

Architectenlunch: nog niet overtuigd van BIM

6 april 2012

Architectenlunches ook in het nieuwe jaar

7 december 2011

Toon alles

Andere nieuwsberichten

KAAN Architecten breidt bureauleiding uit

Gisteren, 15:00

KAAN Architecten heeft vier associate partners en vier associate architects benoemd.

Caroline Voet publiceert ontwerphandboek over Dom Hans van der Laan

Gisteren, 13:55

Deze maand verschijnt bij nai010 uitgevers het ontwerphandboek Dom Hans van der Laan in de praktijk. In de publicatie ontrafelt Caroline Voet de ontwerpprincipes van de Nederlandse benedictijner monnik en architect.

Bedrijfsverzamelgebouw Plus Ultra op universiteitscampus Wageningen klaar

Gisteren, 11:10

De draagconstructie van het 7.600 vierkante meter omvattend gebouw is nagenoeg volledig van CLT gerealiseerd en de gevel is bekleed met tegels van gerecycled plastic. Proof of the Sum is verantwoordelijk voor het ontwerp.