'Opdrachtgever moet goed begeleid worden'

8 februari 2012, 14:23

Kunnen architecten iets doen om te voorkomen dat opdrachtgevers nieuwbouw plegen als dit onnodige extra leegstand of verspilling van gemeenschapsgeld oplevert? Die vraag kwam dinsdag aan de orde tijdens de eerste Architectenlunch van 2012. “Veel opdrachtgevers doen slechts eens in hun leven een project.”

Tekst: Ronnie Weessies

Het discussiepunt kwam voort uit de misstanden die in het tv-programma De slag om Nederland aan de orde worden gesteld. De aflevering van deze week ging over gemeenten die ondanks een slecht financieel plaatje een nieuw stadhuis (willen) laten bouwen. Annemiek Bleumink, associate partner bij Kraaijvanger, had het ook gezien.

De architect waardeert het aankaarten van de soms bizarre praktijken, maar vindt het programma ook eenzijdig. “Er werd alleen gekeken naar stadhuizen waar geen geld voor is. Wij werken momenteel aan vier stadhuizen over heel Nederland, waaronder in Vlaardingen. Daar is uiteindelijk gekozen voor renovatie in plaats van nieuwbouw”, zegt Bleumink

Daarentegen vormt het stadhuis van Almelo, ook een ontwerp van Kraaijvanger, wel een heet hangijzer. Het bureau won vorig jaar de bijbehorende prijsvraag, nadat een eerder winnend ontwerp van Meyer & Van Schooten Architecten voor een andere locatie was geschrapt. Het nieuwe plan moest minder kosten.

“We weten nog steeds niet zeker of het doorgaat. Dat heeft met geld te maken, maar ook met het feit dat er andere oplossingen zijn en dat het politiek gevoelig ligt. We hebben daar als architect niet veel over te zeggen, want we maken een ontwerp naar het pve. Wel kunnen we de discussie aangaan. Dat heeft ook in Vlaardingen tot een omslag geleid.”

Adviseur
“We kunnen wel roepen dat we de wereld willen verbeteren”, vult architect Paul Tesser aan, “maar als er een concrete opgave voor nieuwbouw ligt, kun je de opdrachtgever er als adviseur beter van overtuigen dat er andere oplossingen zijn, dan dat je zegt dat nieuwbouw geen optie is en daarom niet wilt meewerken.”

Bij Europese aanbestedingen kunnen wijzigingen van een plan echter moeilijkheden opleveren, zegt Bleumink. ”In de eerste ronde moet je aan een aantal criteria voldoen en in de tweede weer aan andere. Als er vervolgens een geheel nieuw plan op tafel komt, wijzen andere bureaus de opdrachtgever erop dat dit niet klopt. Dan moet je als gemeente heel sterk in je schoenen staan om te zeggen: jullie hebben gelijk, het plan is niet helemaal volgens het pve, maar toch kiezen we ervoor.”

Marina Moons (Architectenbureau Moons) wijst erop dat de meeste opdrachten geen Europese aanbestedingen zijn. “Ik zie mezelf als een onafhankelijk adviseur en dan zeg ik wel eens iets wat de opdrachtgever niet leuk vindt, of ik stop zelfs als ik het er niet mee eens ben. Dan vind ik mezelf misschien stom dat ik het geld ben misgelopen, maar uiteindelijk voer ik mijn vak wel goed uit. Dit soort keuzes worden natuurlijk lastiger als je een bureau meer personeel te runnen hebt.”

Opdrachtgeverschap
De essentie van het probleem ligt volgens Tesser bij het opdrachtgeverschap. “Het heeft er puur mee te maken hoe de opdrachtgever omgaat met adviseurs. Als KPMG ervoor kiest een nieuw gebouw te laten neerzetten, dan zijn er ongetwijfeld partijen geweest die joepie! roepen vanwege alle winsten die ermee zijn gemoeid. Dan is het misschien jammer voor de gemeente Amstelveen dat er een oud gebouw staat weg te roesten, maar hier spelen andere belangen.”

Bleumink nuanceert de rol van de opdrachtgever. “Vele doen slechts een keer in hun leven zo’n project. De bouwmanager is in mijn ogen degene die hem goed moet begeleiden. Hij maakt samen met de aanbestedingsdienst de opdracht voor een architect. De opdrachtgever weet vaak niet eens wat hij aan het doen is.”

Voormalig architectuurdocent Fridjof van den Berg (onder meer TU Delft) vindt dat een deel van de oorzaak bij het onderwijs ligt. “Ik heb eens als enige architect in de vakgroep Real Estate & Housing gezeten. Als je kijkt naar de programma’s die ze daar aanbieden, dan begrijp je waarom het zulke opdrachtgevers worden.”

“Tien jaar geleden heb ik al geroepen dat het in de toekomst om transformatie en herbestemming gaat, maar daar wilden ze gewoon niet aan. Het ging ze om de snelle koffers. Ik heb gezegd dat ze de dialoog moeten aangaan met een architect, maar voor hen was het alleen halen, halen en halen.”

Architectenlunch
Wilt u ook komen mee discussiëren tijdens een Architectenlunch? Meldt u zich dan [hier] aan. Vanaf komende maand vindt de lunch iedere woensdag plaats. De eerstkomende data zijn:

- 7 maart

- 4 april

- 2 mei

Trefwoorden

architectenlunch

1	Drie panden samengevoegd tot nieuw hoofdkantoor Lieven de Key maandag, 27 juni
2	Powerhouse Company, Atelier Oslo en Lundhagen geselecteerd voor vernieuwing Centrale Bibliotheek in Rotterdam maandag, 27 juni
3	‘Onze gezamenlijke denk- en verbeeldingskracht zijn harder nodig dan ooit’ woensdag, 29 juni
4	Zes lessen rond ‘Gestapeld wonen voor gezinnen’ maandag, 27 juni
5	Nieuwe gemeentehuis van Voorst vol biobased en duurzame toepassingen dinsdag, 28 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Definitief ontwerp voor stadhuis Almelo

Top tien 'lelijkste plekken van Nederland'

Architectenlunch: nog niet overtuigd van BIM

Raad Almelo stemt in met bouw stadhuis

Architectuurjaar 2012 (6): Slag om Nederland

Burgemeester doet aangifte over lek stadhuis

Bouwcombinatie voor stadhuis Almelo bekend

Bouw stadhuis Almelo officieel van start gegaan

Stadhuis en stadskantoor Vlaardingen geopend

Nieuwe partner voor Kraaijvanger

Annemiek Bleumink en JHK werken samen

Duurzaam en toegankelijk stadhuis voor Almelo

Architectenlunches ook in het nieuwe jaar

Andere nieuwsberichten

Nieuwe woongebouwen in stempelwijk met variatie en kleurig voorkomen

Gisteren, 17:30

In de stempelwijk Kostverloren in Groningen zijn twee woongebouwen voor de sociale huursector gerealiseerd ter vervanging van gesloopte woonblokken. Het ontwerp is gemaakt door VdpArchitecten.

Mirck Architecture ontwerpt nieuw houten hotel rond bestaand houten restaurant

Gisteren, 16:56

Langs een van de invalswegen van Almere Buiten heeft Mirck Architecture enkele jaren geleden een houten restaurant ontworpen. Nu heeft Mirck Architecture rond het restaurant een nieuw houten hotel ontworpen.

Benthem Crouwel Architects ontwerpt woning op hoogste punt van Amersfoort

Gisteren, 16:02

Op het hoogste punt van Amersfoort, in de glooiende groene wijk Lichtenberg, wordt een huis naar ontwerp van Benthem Crouwel Architects gerealiseerd.

Stedelijke vernieuwing Westelijke Tuinsteden belicht in manifestatie SuperWest

29 juni, 4:16

Donderdag start het Van Eesteren Museum in Amsterdam de manifestatie SuperWest. In de periode 2000-2021 zijn in de Westelijke Tuinsteden 297 nieuwbouw-, verbouw- en transformatieprojecten gerealiseerd, waaronder 22 prijswinnende gebouwen

Dag van de Ontwerpkracht in teken van urgente opgaven

29 juni, 2:40

De fysieke leefomgeving in Nederland staat onder druk door alle opgaven die een plek moeten krijgen.

Bedrijven op de Zuidas gaan 's nachts het licht uitdoen

29 juni, 9:52

Verschillende bedrijven hebben toegezegd een einde te willen maken aan de verspilling van energie.

Utrecht steekt miljoenen in ov voor woningbouw

29 juni, 9:09

De provincie en gemeente Utrecht steken samen 400 miljoen euro in nieuwe, snelle ov-verbindingen.

Verbouwing hoofdkantoor DNB duurt langer door asbestverwijdering

28 juni, 5:33

De verbouwing van het hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank (DNB) in Amsterdam gaat langer duren omdat er meer asbest moet worden verwijderd dan eerder was ingeschat.

De Tinfabriek Naarden bekroond met eerste De Bazelprijs

28 juni, 4:26

Vocus Architecten is de eerste winnaar van De Bazelprijs Gooise Meren. Het bureau kreeg de architectuurprijs voor de transformatie van een voormalige tinfabriek in Naarden tot duurzame autoshowroom.