George Brugmans: 'IABR maakt zelf stad'

30 januari 2012, 11:34

Making City, de vijfde editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR), wordt op 19 april geopend. Een aantal projecten zijn al in volle gang: de Test Sites, concrete opgaven in Rotterdam, Istanbul en Sao Paolo, waarvan het de bedoeling is dat ze tot uitvoer komen. George Brugmans, directeur van de IABR: ‘Wie met de toekomst van de stad bezig is, kan zich moreel niet veroorloven om dat alleen maar in theorie te doen.’

Tekst Roel Griffioen en Lisa Goudsmit

Waarom dit thema, Making City?
"De laatste tweehonderd jaar zien we een sterke bevolkingsgroei en die gaat, zeker sinds het midden van de vorige eeuw, gepaard met extreme verstedelijking. Iemand die dit van buitenaf zou bestuderen, zou een soort zien die zich opeens zeer heftig vermenigvuldigt, waarbij ook nog eens iedereen boven op elkaar gaat zitten. Homo sapiens meldde zich zo’n half miljoen jaar geleden, maar ontwikkelt zich nu in ongelofelijk korte tijd van een niet-urbane tot een urbane soort: homo sapiens urbanus. We zitten er midden in en hebben het toch niet helemaal door."

"Het is een enorm complex construct, die stad. Het meest complexe dat we ooit hebben voortgebracht. We bouwen nu al steden met 20 miljoen inwoners maar weten eigenlijk helemaal niet hoe dat moet. Stel je eens voor, wat als het klopt dat Delhi aan het einde van deze eeuw 95 miljoen inwoners heeft? Moet je even je ogen dicht doen. Hoe gaan we die stad maken?"

Wat voor rol hebben de architect en stedenbouwkundige bij het vormgeven van de stad van morgen?
"Generieke planning werkt niet meer. Ik denk dat de stad te ingewikkeld is om aan één partij over te laten, ook als dat de ontwerper is. Het gaat om de relatie tussen politiek, markt, maatschappelijke organisaties en ontwerp, hoe de partijen in dat spanningsveld opereren. Hoe worden in specifieke situaties specifieke allianties gevormd?"

"Dat betekent ook dat de functie van de ontwerper veranderd is. Hij moet kunnen samenwerken met politici, met marktpartijen, met theoretici, sociale wetenschappers enzovoort. Het is wel van groot belang dat de ontwerper een rol blijft spelen gedurende het proces. Wij willen scenario’s schrijven waarin die rol gewaarborgd blijft. Nu is het te vaak zo dat men aan het einde van het traject denkt: ‘O ja, we hebben ook nog een ontwerp nodig’." Tijdens de IABR staan zeven tentoonstellingen op stapel, waarvan vijf in Nederland. De hoofdtentoonstelling Making City opent op 19 april in het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rotterdam. Een dag later gaan de deuren open voor het publiek. Verder komen er een internationale conferentie, debatten en lezingen en een publicatie. Uit 25 wereldsteden zijn ruim 35 projecten afgevaardigd naar de IABR. In samenwerking met de VPRO wordt er programma vol tv- en radioproducties om de biënnale heen gepland, onder de titel ‘Leve de Stad!’.

Nieuw bij deze editie zijn de Test Sites, drie projecten die in 2009 zijn opgezet in Rotterdam, São Paulo en Istanbul. Op die plekken is twee jaar lang onderzoek gedaan op concrete opgaven, samen met lokale overheden, ontwerpbureaus en academici. De bedoeling is dat de projecten na de IABR gerealiseerd gaan worden. Op die manier kan op de Test Sites worden geëxperimenteerd met alternatieve allianties en planningsprocessen.

De ‘local curators’ van de verschillende Test Sites zijn Elma van Boxel en Kristian Koreman van ZUS (Test Site Rotterdam), Fernando de Mello Franco, Marta Moreira en Milton Braga van MMBB (São Paulo) en Asu Aksoy van de Bilgi Universiteit (Istanbul). Verder bestaat het team van curatoren uit Brugmans, Henk Ovink (Directeur Nationale Ruimtelijke Ordening, Ministerie van I&M) en Joachim Declerck (Architecture Workroom, Brussel).

Hoe zijn jullie op het idee van de Test Sites gekomen?
"Dat is een resultaat van de vorige Biënnale (Open City in 2010, red.), toen we, samen met de stad, een project in São Paulo deden. Het stadsbestuur vond de resultaten zo goed dat men na afloop zei: ‘Dit gaan we uitvoeren’. Toen besloten wij om deze manier van werken verder uit te werken voor de volgende editie."

"Op de Test Sites testen we letterlijk hoe een biënnale en een stad kunnen samenwerken: hoe je het maken van stad –onderzoek, expertise- en kennisuitwisseling, publiek debat, tentoonstellingen– kunt verrijken, en hoe je met dat proces ook weer stad kunt maken. In deze allianties is de IABR als cultural operator een van de spelers in het ‘maken van de stad’. En omdat het proces gericht is op implementatie, niet theoretisch kan blijven, voegt het kwaliteiten toe, draagt het bij aan betere stad maken én aan een betere biënnale."

Waarom is het belangrijk om met de praktijk bezig te zijn? Heeft de biënnale geen functie als manifest?
"Ook als je een manifest maakt, en dat zullen we doen tijdens de Urban Summit in het openingsweekend, kun je dat heel concreet koppelen aan de werkelijkheid. Wat ik niet wil is dat deze Biënnale een zuiver academische exercitie is. De belangrijkste opgave voor de stedenbouw is om ervoor te zorgen dat straks 7 miljard stedelingen (in 2050 zal zeven van de negen miljard mensen in de stad wonen, red.) zo goed mogelijk kunnen leven, wonen en werken. Als je met dat soort vraagstukken bezig bent, kun je je het moreel niet veroorloven om dat alleen in theorie te doen."

"Daarom hebben we bovendien Kossmann.dejong aangetrokken voor het vormgeven van de hoofdtentoonstelling. De vorige biënnale is wat ons betreft op alle fronten een succes geweest, behalve de hoofdtentoonstelling. Die zat vol fantastische ideeën, maar als hoofdtentoonstelling was hij redelijk hermetisch, nogal academisch. Nu willen we proberen een breder publiek aan te spreken."

Biedt de exponentiële verstedelijking ook mogelijkheden?
"Zeker. De stad is niet het probleem, maar de oplossing. Stedelijke regio’s worden steeds belangrijker. Daar zit de dynamiek, innovatie en creativiteit, daar zit bovendien het economisch gewicht. Als we met zoveel mensen in de stad wonen, als daar de welvaart wordt geproduceerd en ook nog met een aanzienlijk lagere ecologische footprint dan op het platteland, dan is de stad de oplossing. De oplossing voor het probleem hoe we met z’n allen naar de toekomst kunnen op een manier die duurzaamheid en welvaart in balans houden. Het maken van stad is dus politiek bedrijven."

"Europa moet de innovatieagenda nadrukkelijker koppelen aan de kracht van de steden. Waar moeten we ons geld inzetten om op de lange termijn kracht te ontwikkelen? We moeten ons afvragen of het belastinggeld dat we naar Brussel sturen wel naar het Franse platteland moet gaan, in plaats van naar de banlieues van Parijs. Uiteindelijk is het de stad die onze toekomst moet accommoderen."

Volgende week verschijnt op Architectenweb.nl een interview met ZUS over Test Site Rotterdam.

In AWM 47 verschijnt een uitgebreide versie van het interview met George Brugmans over de IABR, Test Site Rotterdam en de veranderende rol van de architect.

Trefwoorden

george brugmans internationale architectuur biënnale rotterdam

1	Markant kantoorpand getransformeerd tot woongebouw vrijdag, 14 juni
2	Woonbuurt op oude plek school Capelle dinsdag, 11 juni
3	Nieuw stadion Helmond Sport vormt geheel met landschap woensdag, 12 juni
4	Drie bureaus tekenen voor entreegebouw Waterloopbos vrijdag, 14 juni
5	Oud tijdelijk stadskantoor Arnhem wordt woongebouw dinsdag, 11 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

ZUS: afdwingen dat er iets gebeurt in de stad

Architectuurmanifestatie in Almere

Tentoonstellingsprogramma IABR bekend

'No-goareas zonder investering in wijken'

Video: 5e IABR, Making City

VPRO-programmering 'Leve de stad' bekend

Hoofdexpositie IABR van Kossmann.dejong

Plek voor architectuur tijdens Motel Mozaique

IABR: Making City handreiking van ontwerper

IABR: overzicht randprogramma

Centrumbewoners Rotterdam in 2040 gezonder

IABR: overheid geeft leiding uit handen

Dirk Sijmons curator 6e IABR

Burgemeester Brussel wil kleinere gezinnen

Ruim 132.000 bezoekers voor 5e IABR

IABR 2014 zoekt projecten

Wonderkamers Gemeentemuseum veranderd in 'game'

Istanbul wil megatunnel onder Bosporus

Eeuw van de Stad op tv, radio en internet

'Levende' brug op Rotterdam Zuid

Opening 4e Architectuur Biënnale drukbezocht

Architectuur Biennale trok 60.000 bezoekers

VPRO zendt documentaires over steden uit

‘Inkrimping architectuur bijzonder ernstig’

‘Spetterende’ kick-off Eeuw van de Stad

Fantasieën over toekomst Amsterdam

Stad remixen op installatie van 360 graden

Tentoonstellingen 4e IABR naar buitenland

Biënnale Rotterdam werkt samen met VPRO

Initiatieven voor betere stad bekroond

Gebouw Hofplein wordt stadslaboratorium

'Grote steden aanjager wereldeconomie'

5e IABR in teken van ‘stad-maken’

4e IABR donderdag van start

Ed Nijpels nieuwe voorzitter IABR

Luchtbrug tussen Rotterdam CS en Hofbogen

‘Fusie NAi en IABR levert niets op’

Amsterdam toont toekomst van de stad

5e IABR warmt op met lezingenreeks

Andere nieuwsberichten

Ambulancepost ontworpen als 'Hilversumse villa'

1 uur geleden

Op zorgpark Monnikenberg in Hilversum is een nieuwe ambulancepost voor het Tergooi-ziekenhuis in gebruik genomen.

Gebouw getransformeerd naar flexkantoor met suites

2 uur geleden

APTO Architects was verantwoordelijk voor zowel de conceptontwikkeling als het ontwerp van VIA/Work in Diemen.

Brede school met silhouet van boerderij aan de rand van Diemen

3 uur geleden

In Diemen is dit schooljaar de nieuwbouw van brede school De Kersenboom in gebruik genomen.

Drie bureaus tekenen voor entreegebouw Waterloopbos

14 juni, 2:39

Ard de Vries Architecten, Studio Donna van Milligen Bielke en DS landschapsarchitecten gaan een entreegebouw ontwerpen voor het Waterloopbos bij Marknesse.

Minister maakt omslag naar kringlooplandbouw

4 uur geleden

Op vijf plaatsen krijgen boeren de ruimte om te experimenteren met bijvoorbeeld nieuwe gewassen, met zelfvoorzienend werken of met zogeheten precisielandbouw.