OKRA Winnaar OAP 2006
19 juni 2006, 15:17
Voor de jury was de bijzondere aanpak en de hoogwaardige inrichting van het parkontwerp Afrikaanderplein in Rotterdam voldoende reden om aan dit project de Omgevingsarchitectuurprijs 2006 toe te kennen. De Omgevingsarchitectuurprijs is dé prijs voor ontwerpen van het publiek domein, van projecten in de openbaar toegankelijke buitenruimte. Elke twee jaar worden opdrachtgevers én ontwerpers uitgenodigd hun projecten in deze sector te laten beoordelen.
De festiviteiten rond de opening van het Afrikaanderpark in 2006 waren tekenend voor het multi-culturele karakter van deze plek in Rotterdam. Alle eethuizen en restaurants in de directe omgeving van het park hadden er een eettentje neergezet. Afrikaanderpark is een plek geworden voor iedereen waar eenieder zijn eigen identiteit kan behouden. Een focal point in het publieke domein dat voor binding en samenhang zorgt. Afrikaanderpark heeft de voorbeeldstatus van het Stimuleringsprogramma Intensief Ruimtegebruik (StIR) van het ministerie van VROM gekregen. Men is onder de indruk van de gekozen aanpak, waarmee met zoveel verschillende belangengroepen en culturen in een complexe situatie een goed ontwerp is gemaakt zonder te verzanden in het oplossen van allerlei deelbelangen. Ze waren verrast door het ontwerp dat deze werkwijze heeft opgeleverd. De planvorming en ontwerpkwaliteit voor het Afrikaanderplein zijn een voorbeeld voor hoe Nederland met zijn binnenstedelijke parken om zou moeten gaan.
Interactief planproces
Begin 1999 stelde het stadsbestuur van Rotterdam aan de deelgemeente Feijenoord geld beschikbaar voor een gedeeltelijke herinrichting van het Afrikaanderplein. De deelgemeente zag haar kans en pakte de planvorming voortvarend aan. Als eerste stap werden er gesprekken gevoerd met alle mogelijke gebruikers- en bewonersgroepen. Problemen werden geïnventariseerd en wensen in kaart gebracht. OKRA landschapsarchitecten werd vervolgens gevraagd met deze lijst, aangevuld met gemeentelijke randvoorwaarden, een masterplan te maken.
Toegankelijkheid, openbaarheid en parkgebruik
Centraal in de workshop voor het masterplan staan drie thema's: toegankelijkheid, openbaarheid en het parkgebruik. Door met deze min of meer abstracte thema's te werken kregen de deelnemers de ruimte om gezamenlijk over hun ideale park te denken, zonder in een discussie over deelbelangen te verzanden. Er ontstond een beeld van een gemeenschappelijk park waarin ieder zijn plek kan krijgen. Uit elk thema volgde een ruimtelijke maatregel die in het masterplan zijn samengevoegd en uitgewerkt. Door het park met een fraai hekwerk afsluitbaar te maken wordt de versnippering in eilandjes bestreden. De ‘eilandbewoners' hoeven zich niet meer achter hun eigen hekken te verschuilen, maar kunnen zich samen veilig voelen in het park. Dit komt de toegankelijkheid van het park als geheel ten goede. Het parkhek geeft bovendien een nieuwe sfeer. In plaats van een groene restruimte wordt het Afrikaanderplein een echt park. Het hekwerk mag echter de integratie van de verharde ruimten die buiten het hek moet blijven, zoals de markt, niet frustreren. Daarom is een lamellenhek geïntroduceerd, waarmee grote delen van de omranding overdag open gezet kunnen worden. Nieuwe parkwachters zullen de lamellen gaan openen en sluiten. Door tegelijkertijd met het hekwerk deze parkwachters te introduceren worden tevens de problemen met beheer en veiligheid daadkrachtig aangepakt. De randen van het park worden open gemaakt. Dit vergroot de visuele openbaarheid van het Afrikaanderpark. Voortaan kan iedereen van het hele park genieten, zelfs van die delen die fysiek niet altijd voor iedereen toegankelijk zijn. Ook vanuit de straten in de omgeving kan men het Afrikaanderpark in kijken. De ruimte van het plein wordt voortaan zichtbaar en beleefbaar vanuit de dichtbebouwde wijk.
Het parkgebruik wordt geherorganiseerd door een duidelijke indeling van een vrij te gebruiken middengebied en een schil van vastgelegd programma. Het vrije parkgebruik, flaneren, zitten, balletje trappen, picknicken, ravotten, eendjes voeren, etcetera, komt centraal te staan en wordt niet meer weggeduwd in de restruimten. Een overzichtelijke en zo groot mogelijke ruimte wordt hiervoor vrij gemaakt: een weide omgeven door een omloop, die de overgang naar de schil maakt. In de schil is het programma gegroepeerd dat een specifieke inrichting nodig heeft. Een speelstrook met speeltuin voor diverse leeftijden en twee verharde zijden voor de markt, verharde sportvelden, horeca-terras en pleinspelen zoals schaak en jeux-de-boules vormen de drukke zijden. De vierde, rustige zijde geeft plaats aan de vogelopvang, botanische tuin en de moskee. Deze Groene Oase vormt de tegenpool voor het drukke stedelijke leven. Het is een van de rustmomenten die de stad ontegenzeggelijk nodig heeft, als de stilte van een of enkele seconden in een muziekstuk.
Bron: OKRA