Open brief vanuit Ministerie van Maak! met belangrijkste conclusies

9 november 2022, 14:20

Komend weekend sluit de Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam (IABR) en de tentoonstelling Ministerie van Maak! daarbinnen. Die gelegenheid grijpen de initiatiefnemers van Ministerie van Maak! aan om de vijf belangrijkste conclusies in een open brief te delen.

Komende vrijdag 11 november 2022 zullen de conclusies uit de open brief gedeeld worden met verantwoordelijken voor de Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting binnen het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Vervolgens vindt er een debat plaats rond de toekomst van Nederland.

Uiteindelijk hopen de initiatiefnemers van Ministerie van Maak! – ZUS, MANN en IABR – dat de bevindingen door het Ministerie van Binnenlandse Zaken, het Ministerie voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, en door provincies en gemeenten worden meegenomen in de beleidsuitvoering. De open brief met hun vijf belangrijkste conclusies is hieronder integraal te lezen.

De tentoonstelling Ministerie van Maak! is, net als de hoofdtentoonstelling It’s About Time, nog tot en met zondag 13 november 2022 te bezoeken in Ferro in M4H in Rotterdam.

Van:
Ministerie van Maak! – 101 maakbare toekomstplannen voor Nederland

Aan:
Ministerie van Binnenlandse Zaken
Ministerie voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
Ministerie Klimaat en Energie Ministerie voor Natuur en Stikstof
Ministerie voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen

Rotterdam, 9 november 2022

Geachte collega-ministeries,

Aangezien jullie gezamenlijk aan de lat staan van de grote verbouwing van Nederland, waarbij de wooncrisis, stikstofcrisis, energiecrisis, bouwcrisis en bovenal de klimaatcrisis niet meer los van elkaar gezien kunnen worden, richten we deze brief aan jullie allen. Met genoegen delen we hierbij de resultaten en conclusies van het jongste ministerie, het Ministerie van Maak!, dat de afgelopen maanden heeft gewerkt aan 101 plannen en perspectieven voor de ruimtelijke uitdagingen waar we als Nederland voor staan. We hopen dan ook dat u onze conclusies en aanbevelingen ter harte neemt en dat we verder in gesprek kunnen gaan om vanuit de huidige impasse het land voor te bereiden op de komende eeuw.

101 ontwerpteams uit alle windstreken hebben ieder een plan gemaakt voor een testlocatie ergens in Nederland. Zij hebben hun kennis over en ervaring met de omgeving toegepast om samen met betrokkenen vooruitstrevende voorstellen te ontwikkelen. Het resultaat is 101 maakbare projecten verspreid over heel Nederland, die met elkaar kunnen bijdragen aan het oplossen van het woningtekort en waarbij rekening is gehouden met de eerder genoemde crises. Het is vooral de collectieve verbeeldingskracht en het optimisme over een klimaatbestendige toekomst die opvalt in de plannen: van wonen op de Afsluitdijk, tot indrukwekkende integraties van wonen en landbouw, water en bos.

Op basis van deze voorstellen trekken we een aantal belangrijke conclusies die we bij deze graag met u delen en waarvan we hopen dat u ze ter harte neemt in de beleidsuitvoering:

1. Één miljoen extra woonplekken in plaats van één miljoen nieuwe huizen!
2. De polder verandert!
3. Natuurgedreven planning en bio-based bouwen!
4. Ontwikkel landschap, landbouw en woningbouw hand in hand!
5. Maak voorbeeldprojecten en testlocaties!

1. Één miljoen extra woonplekken in plaats van één miljoen nieuwe huizen
Moeten we één miljoen nieuwe woningen bouwen of hebben we één miljoen extra woonplekken nodig? Een wezenlijk verschil. Echter, in 40% van de testlocaties gaat het niet om nieuwe huizen bouwen, maar om het transformeren van de bestaande voorraad in stedelijk gebied. Dit zorgt voor intelligente typologieën, die beter aansluiten bij de huidige en toekomstige woonwensen en doorstroom bevorderen. Alleen voor het restant is het nodig om nieuw te bouwen. Handelen vanuit het bestaande bespaart tijd, geld en een grote hoeveelheid CO2. Van de testlocaties pleit 15% er zelfs voor om helemaal geen nieuwe woningen toe te voegen, maar enkel bestaande woningen te transformeren. Denk aan het splitsen van te grote eengezinswoningen voor meerdere huishoudens of leegstaand(e) vastgoed en bedrijfspanden (10% van de testlocaties) die kunnen worden getransformeerd naar woon-werklocaties.

2. De polder verandert
De polder was ooit het ultieme symbool van maakbaarheid, waarbij de mens het land, het water en de natuur bedwong met techniek en fossiele energie. In ruim 50% van de testlocaties wordt water weer toegelaten in de polders, zodat we meebewegen met het opkomende water. Van de teams introduceert 20% verhoogde terpen of dijken om daar hoog en droog op te kunnen wonen en nog eens 40% laat woningen drijven, zodat ze zijn opgewassen tegen alle onzekerheid van klimaatverandering. Opvallend is dat geen van de testlocaties ervoor pleit om te verhuizen naar het hoger gelegen oosten van het land. Het Nederlands polderlandschap kan anders en beter.

3. Natuurgedreven planning en bio-based bouwen
Het ontwikkelen van een nieuw leefgebied begint met het maken van een robuust en klimaatbestendig landschap. Van de testlocaties voorziet 75% eerst in voldoende waterbuffering om de pieken en dalen van het water op te vangen. In 40% van de testlocaties worden eerst bossen met vele bomen geplant voor stikstof compensatie, biodiversiteit en als toekomstig bouwmateriaal. Hierdoor kunnen de toekomstige woningen zoveel mogelijk worden gebouwd met hout en andere natuurlijke materialen. Dit vereist nu al een investering in de hele bouwketen, zodat we in de toekomst niet meer vastzitten aan beton, baksteen en kunststof.

4. Ontwikkel landschap, landbouw en woningbouw hand in hand
Zowel landbouwgebieden als woonwijken transformeren tot hybride gebieden waar voedselen energieproductie, wonen en werken integraal samen gaan. Dat betekent dat er niet enkel meer gedacht wordt in grootschalige gebieden die rug aan rug staan, maar dat er moet worden nagedacht over nieuwe vormen van woningbouw en landbouw die meer zelfvoorzienend en lokaal georiënteerd zijn. In 40% van de testlocaties wordt ingezet op een combinatie van land- en woningbouw, zodat voedselproductie weer onderdeel wordt van het dagelijks leven en daardoor ook weer gewaardeerd wordt als collectief goed. Hierbij geldt dat water en bodem leidend zijn voor de inrichting van het landschap.

5. Maak voorbeeldprojecten en testlocaties
De 101 testlocaties tonen aan dat er ongelofelijke creativiteit, gedrevenheid en optimisme aanwezig is op lokaal niveau. Deze energie zou optimaal benut moeten worden, zodat lokale partijen en overheden zich daadwerkelijk eigenaar voelen van de transformatie van hun omgeving. Dit dient gepaard te gaan met goede afstemming op regionaal niveau om synergievoordeel te behalen. Daarvoor is landelijke regie noodzakelijk en gewenst. Grijp daarom deze 101 testlocaties aan als voorbeeldprojecten die de verbinding leggen tussen abstract nationaal beleid en de lokale weerbarstigheid. Gebruik deze verbeeldingskracht om niet alleen professionals, maar ook alle betrokken burgers onderdeel te maken van de grote verbouwing van Nederland. Alleen dan is Nederland maakbaar.

Het Ministerie van Maak! staat tot uw beschikking als platform om de verbinding te leggen tussen de grote opgaven waar Nederland nu voor staat, de lokale gebieden die moeten transformeren en een grote gemeenschap ontwerpers, stadsbouwmeesters, architectuurcentra en instituten die nodig zijn om deze toekomst te verbeelden en te maken.

Hoogachtend,

Het Ministerie van Maak!

Elma van Boxel en Kristian Koreman / ZUS
Stephan Petermann / MANN
Saskia van Stein / IABR

Namens alle teams, stadsbouwmeesters en architectuurcentra van Nederland:

Floris Alkemade/ ‘…de periferie of nie!’/ Art of Cities/ Bedaux de Brouwer/ B-invented/ Biopolis/ CATON x C’MON x INSCAPE/ CITYFÖRSTER/ CLUSTER + Kobus de Bruijne/ Collage City NL/ COMPLICIT/ Dam & Partners Architecten/ De Kloof/ De Urbanisten/DEDRIE architecten/ Denkkamer/ Dérive/ Dirk Sijmons, Ro Koster en Herman Kossmann/ Echo Urban Design/ eco-centric exploration/ Een andere toekomst voor Schalkwijk/ el KANTOOR/ etmol/ Experimentele Woningbouw Re-imagined/ Failed Architecture / Loom/ FARO Architecten/ Flux landscape architecture/ GEAR/ GrownDownTown/ Guis Architectenwerk/ H+N+S Buiting Advies en Roosemalen & Savelkoul/ Het Poldermodel/ Huibers van Weelden Architecten/ Inbetween Collective/ Inbo: Maaksimaal/ Independent School for the City/ IRIX/ JDWA/ Jin-ah, Noa & Jurriënne [JNJ]/ Jona 20in2040/ KOLLEKTIEF/ la-di-da/ Lectoraat SAST/ LMNL/ Lokaal 6/ Lokalen/ M & DB / LRvH Architecten/ MAAT - FELT/ md2-architects/ Mei Architects and Planners/ MLA+/ MORE ARCHITECTURE/ Must Stedebouw/ MVRDV /NadiaNena & TKA atelier/ New Frontiers/ New Urban Networks/ New World Architecture/ Nieuw Pampus Revisited/ NL Neutraal/ OD205/ Ootmoed/ Operatie Transformatie - Dividual/ Paradijs/ Patina Architecten/ planners heidag/ PosadMaxwan strategy x design/ Raar maar waar/ Ralph Cloot + Shan Shao/ Regeneration by TRAJECT/ Rijnboutt/ rotative studio/ Sectie-C/ Shift Architecture & Urbanism/ SMAL/ Special Projects/ Studio ACTE/ Studio GAAGA/ Studio Iza Slodka/ Studio Nauta/ STUDIOOS+/ Studiospacious/ TAAK/ Team 2.68/ Team Noord/ Tropical NL/ Urhahn/ VAKWERK/ Vals Plåt/ van Bergen Kolpa Architecten/ VDSVT/ WARP/ Willem de Kooning Academie/ Wissing/ Wonen in werklandschappen/ XML/ Z|B / Zeelandstad/ ZOETMULDER

Trefwoorden

open brief iabr saskia van stein ministerie van maak ruimtelijke ordening

1	Zeven architectenbureaus ontwerpen eerste woningen De Suikerzijde maandag, 15 april
2	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
3	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
4	Een sereen samenspel van villa’s in een groen landschap woensdag, 17 april
5	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Wat valt er te leren van Ministerie van Maak?

1 november 2022

IABR biedt caleidoscopisch beeld van duurzame toekomst

30 september 2022

Open brief CoLA en IABR aan staatssecretaris Uslu

5 september 2023

Jubileumeditie IABR van start gegaan

22 september 2022

IABR 2024 in teken van thema Nature of Hope

14 juli 2023

Honderd ontwerpers geselecteerd voor deelname reuzenmaquette Nederland

15 augustus 2022

Woningbouwplannen gezocht voor 'grootste maquette ooit'

7 juli 2022

IABR maakt vijftig jaar na rapport Club van Rome balans op

22 juni 2022

Column

Meer liefde

13 december 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuw gebouw met laboratoria en kantoren voor Leiden Bio Science Park

Vandaag, 15:55

Naar verwachting wordt op het Leiden Bio Science Park eind deze maand gestart met de bouw van Nexus Labs & Offices. Ector Hoogstad Architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mecanoo transformeert voormalig concertgebouw in Schotse Perth tot museum

Vandaag, 14:41

Het Perth Museum, dat is gericht op de lokale en Schotse historie in brede zin, biedt onder meer onderdak aan de Stone of Scone. De belangrijkste steen uit de geschiedenis van Schotland is ondergebracht in een beeldbepalend eiken meubel.

Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend

Vandaag, 11:35

De door Orange Architects ontworpen toren markeert de entree van de nieuwbouwwijk Nieuw Delft vanaf de westzijde. De toren biedt plek aan 85 woningen en een 200 vierkante meter omvattende horecaruimte.

MoederscheimMoonen ontwerpt nieuw bewegingscentrum voor zorglandgoed

Vandaag, 09:25

In opdracht van zorginstelling Ipse de Bruggen heeft MoederscheimMoonen Architects een nieuw bewegingscentrum ontworpen voor landgoed Hooge Burch in Zwammerdam. Bio-based materiaalgebruik en energieneutraliteit zijn uitgangspunten bij het ontwerp.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

Vandaag, 13:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

Vandaag, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.

Gelderland wil 12.000 huizen bouwen bovenop bestaande daken

Vandaag, 10:03

De provincie Gelderland denkt dat er komende vijf jaar 12.000 huur- en koopwoningen bijgebouwd kunnen worden door optoppen.

Zeeland investeert miljoenen in wonen, wegen en leefbaarheid

Gisteren, 16:31

Zo komt er van 2025 tot en met 2027 jaarlijks 3 miljoen euro beschikbaar voor het verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het versnellen van de woningbouw.