Omslag van het magazine 'Bau', 4/1968. Model met 'Austrian Glasses'. Ontworpen voor Austriennale - Oostenrijk op de 14e Triennale di Milano, 1968

Architecten Walter Pichler, Gustav Peichl en Peter Noever voor het Rehabilitationszentrum Meidling (ontwerp Peichl), omringd door Pichlers Galaxy 1-stoelen,1968

Air -Ocean -City, Raimund Abraham, 1966. Deutsches Architekturmuseum, Frankfurt am Main

Werner Schulz, foto van Valie Exports performance Tapp und Tastkino, 1968

Design Museum Den Bosch toont Radical Austria – Everything is Architecture

De Mortel 4, 5211JD, Den Bosch

Design Museum Den Bosch presenteert van 10 april tot 3 oktober 2021 de tentoonstelling ‘Radical Austria – Everything is Architecture’. De tentoonstelling behandelt de grensverleggende en maatschappijkritische werken van de Oostenrijkse avant-garde in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw.

Deze groep Oostenrijkse ontwerpers liet zich niet begrenzen door traditionele ontwerpdisciplines en maakte gebouwen, omgevingen, objecten, mode, performances, meubilair en zelfs ervaringen. ‘Radical Austria – Everything is Architecture’ is een tentoonstelling over de recente geschiedenis, met werken die actueler en relevanter dan ooit zijn. Nog nooit eerder kon je het specifieke karakter van de Oostenrijkse bijdrage aan de internationale naoorlogse avant-garde op deze manier beleven. Met werk van onder andere Coop Himmelblau, Haus-Rucker-Co, Zünd-Up, Walter Pichler, Valie Export, Hans Hollein, Angela Hareiter en Raimund Abraham.

‘Alles is architectuur’
De werken, performances, installaties, interventies, kleding, meubilair, omgevingen en architectuur van groepen als Coop Himmelblau, Haus-Rucker-Co, Zünd-Up en individuele ontwerpers en kunstenaars als Walter Pichler (1936-2012), Hans Hollein (1934-2014), Raimund Abraham (1933-2010) en Valie Export (1940) zijn reacties op maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Soms hoopvol en speels, dan weer duister en kritisch denken ze de consequenties van die ontwikkelingen door voor de toekomst waarin we nu leven.

Wat de Oostenrijkse avant-garde bijzonder en onderscheidend maakt, is hun fascinatie voor het lichaam en het feit dat hun ontwerpen vaak verder reikten dan de tekentafel. Bijna alles is ook echt uitgevoerd en is te zien in de tentoonstelling. Ontwerper Hans Hollein stelde ‘Alles is architectuur’, en vanuit die gedachte gaven zij hun visie op de wereld daadwerkelijk vorm in alle mogelijke disciplines: van opblaasbare onderkomens tot performances en van mode tot meubilair.

Kritiek en experiment
Na het gedwongen isolement van de nazi-tijd zochten Oostenrijkse kunstenaars en ontwerpers vanaf de jaren vijftig weer aansluiting bij de nieuwste internationale ontwikkelingen in cultuur en technologie. Ze ontwikkelden daaruit een geheel eigen, brisante mix van maatschappij- en technologiekritiek. Ze speculeerden en experimenteerden al vroeg met cybernetica, ruimtevaart, drugs, popcultuur, media, gender, feminisme en milieuproblematiek. Geïnspireerd door de opkomende popcultuur organiseerden ze zich collectief improviserend naar het voorbeeld van psychedelische rockgroepen.

Het lichaam als begin- en eindpunt
Het lichaam speelt in ‘Radical Austria – Everything is Architecture’ een centrale rol: als manier om je uit te drukken in performances, als proefpersoon waarmee genadeloos geëxperimenteerd wordt, en niet in de laatste plaats als fysiek begin- en eindpunt van sociale, technologische en ruimtelijke ontwikkelingen. Je ziet dit in de pakken en helmen van Coop Himmelblau, waarin de drager aan schokkende beelden, geuren en druk wordt blootgesteld. De helmen en meubels van Haus-Rucker-Co staan in het teken van een psychedelische geestverruiming, terwijl de helmen en meubels van Walter Pichler de kille en vervreemdende werking van technologie benadrukken. Mode en design worden in confronterende werken van onder meer Raimund Abraham en Zünd-Up ook slagvelden van veranderende opvattingen over seksualiteit. De feministische kunstenaar Valie Export leverde daarop scherp commentaar en liet in de ‘Tapp-und-Tast Kino’ door mannen op straat haar borsten betasten.

Voorlopers
Door de combinatie van ongeremdheid en analyse is de Oostenrijkse avant-garde niet alleen een van de radicaalste van de jaren zestig en zeventig, maar ook een voorloper van veel ontwikkelingen die vandaag hun beslag krijgen op het gebied van internet en media -denk aan Virtual Reality-, en in het Posthumanisme, waarin de mens niet langer centraal staat, maar is opgenomen in een grotere, door verschillende technologieën bepaalde omgeving. ‘Radical Austria – Everything is Architecture’ laat zien hoe er in Oostenrijk al in de jaren zestig en zeventig kritisch over deze ontwikkelingen werd nagedacht en hoe dat zijn weerslag vond in mode, design en architectuur.