Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Renovatie van sociale woningbouw
Symposium
Jonas
Orange Architects
Uitreiking Architectenweb Awards 2023
Sfeerimpressie van een feestelijke avond
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Nieuw elan voor sociale woningbouw
Symposium
Marjolein van Eig
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023
Renovatie van sociale woningbouw
Symposium
Amare
Een gestapelde wereld vol cultuur
Triodos Bank
RAU
Cedar / Hoofdkantoor ING
Benthem Crouwel Architects met HofmanDujardin
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Nolte Mezzanine
studio.nambarch
een architectuurstudio voor transformaties, renovaties & nieuwbouw.
Furns
Street Furniture
HOH Architecten
STUDIO Draft
concept | ontwerp | advies
EASYfelt
Specialist in PET-vilt
INOTEC Noodverlichting B.V.
Nolte Mezzanine
Wubben.Chan architecten
Het bureau voor architectuur, engineering, innovatie en communicatie
Dijkman Coating
Omdat het altijd beter kan!
Architectenburo Nienhuis Uithuizermeeden
De noordelijkste architect van Nederland
Zuidkoop BV
Natural Projects
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Jos Melchers over binnenstedelijke verdichting en hoogbouw
Gesprek met Felix Claus over hoe je je bij ieder project op één ding moet concentreren
Gesprek met Carolien Schippers over hoogbouw in New York
Gesprek met Tobias Verhoeven over duurzame stedelijke verdichting
Gesprek met Cécilia Gross over het nieuwe Olympisch zwembad in Parijs
Gesprek met Lennaert van Capelleveen over data, parametrisch ontwerpen en AI
Gesprek met Jeroen Zuidgeest over de Oostflank van Rotterdam
Gesprek met Felix Claus over hoe je je bij ieder project op één ding moet concentreren
Gesprek met Marjolein van Eig over hoogbouw en welstand
Gesprek met Evert Klinkenberg over bewegen en ontmoeten in hoogbouw
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Behandelcentrum Voorburg
Oostenburg VOC Kade Amsterdam
Prefab villa - Egmond aan Zee
Willem Alexanderhof – Fase 3, Julianadorp
Karsenboom, Den Burg
Zwevend landhuis
Living in the Park, nieuwbouw woning
Nieuwbouw villa Heiloo
Akoestisch ventileren in Gare du Nord (Amsterdam)
Groene weg met een Romeins verleden
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Oregon Pine
Breed toepasbaar
Harbour Fenster
Innovatieve aluminium geveloplossing voor gevels met zware geluidbelasting
JUNG Recyclaat
JUNG Recyclaat – ‘oude’ materialen in een nieuw jasje
OCHNO
Een kabel, meerdere functies
Textiele vloerbedekking Kugelgarn Reval®
Kwaliteit en duurzaamheid verenigd
Modern aluminium allround LED vluchtrouteaanduiding armatuur
Alles-in-één oplossing
Duurzame scheidingswanden van vlas
De meest duurzame wand van Nederland
Elegant decentraal compact design buiten noodverlichting
Sterk vernieuwde buitenarmatuur
WoodFrame Slim
Wij denken mee met het behalen van de duurzaamheidscriteria bij verbouwingen.
Paneelwand P110
Het paradepaardje onder de mobiele wanden
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Paris Proof: ‘Ontwerpen met milieu-impact en restwaarde’
Stadsschouwburg Utrecht, Lucasbolwerk 24, 3512 EJ Utrecht
Kenniscongres: spreek jij de taal van de Omgevingswet al?
Bouw- & Infrapark Harderwijk – Ceintuurbaan 2, 3847 LG Harderwijk
BIM: feiten en fabels
Online
Land Art Weekend 2024: een andere kijk op landschapskunst in Flevoland
Divers, zie website
Basiscursus IFC - exclusief voor Archicad gebruikers
BIM: feiten en fabels
Online
Land Art Weekend 2024: een andere kijk op landschapskunst in Flevoland
Divers, zie website
Van nieuwbouw naar renovatie met Office Winhov
Cradle to Cradle Café - duurzame(re) gebouwen ontwerpen met AI
Mindlabs, Locomotiefboulevard 101, Tilburg
Rotterdam Architectuur Maand 2024
Verschillende locaties in Rotterdam, met het Museumpark als festivalhart
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
Projectmanager houtbouw projecten (uitbreiding team)
Architect (met affiniteit met stedenbouw)
Architect
BiermanHenket zoekt een: technisch ontwerper/ BIM modelleur
Senior architect / stedenbouwkundige
Technisch Ontwerper
Architect – Compagnon
junior architect
Allround architect (medior)
Junior Architect
Projectarchitect Renovatieprojecten (32 - 40 uur per week)
Architect
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Abonneer je nu op onze nieuwsbrieven!
Abonneren
Nee, bedankt
Ja, denk met me mee rond de
materialisering van mijn project
Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff
Kirsten Hannema
Copyright: Maarten van Haaff
Een kind moet je loslaten, een gebouw ook
21 februari 2023, 9:00
Gebouwen zijn net kinderen. Deze vergelijking heb ik niet bedacht; hij komt van architect Herman Hertzberger. Toen ik hem in een interview vroeg wat, terugblikkend op zijn loopbaan – het was 2014, hij was toen 82 – zijn belangrijkste bouwwerken zijn, antwoordde Hertzberger dat hij niet wilde kiezen tussen zijn ‘kinderen’.
De vergelijking gaat ook op als we het hebben over het loslaten van kinderen danwel gebouwen. Denk aan de klassieke comedyfilm Meet the Parents (2000), waarin een jonge vrouw haar verloofde,
male nurse
Greg Focker (briljante rol van Ben Stiller) mee naar huis neemt, waar haar achterdochtige vader, een gepensioneerde CIA-agent-en-Vietnam-veteraan (Robert de Niro) zich ontpopt tot de levende nachtmerrie van zijn aanstaande schoonzoon. Zoals de vader het niet kan verkroppen dat een – in zijn ogen inferieure – man met zijn dochter aan de haal gaat, vinden ontwerpers het moeilijk te verdragen als minder briljante zielen aan hun werk sleutelen.
Een sprekend voorbeeld is de reactie van de (onlangs overleden) Indiase architect Balkrishna Doshi tijdens het bezoek aan het sociale woningbouwcomplex in Indore dat hij een aantal jaar na oplevering bezocht. Hij was ‘in shock’ geweest, vertelde hij in een
interview
met architectuurwebsite Dezeen. “Bewoners misbruikten het, ze bouwden op de balkons, voegden verdiepingen en trappen toe.” Maar eenmaal in gesprek met hen maakte afschuw plaats voor begrip. “Ik zag dat ze blijer met hun toevoegingen waren dan waar ik iets had ontworpen.” Hij leerde een belangrijke (levens)les: true architecture is life.
Zo zen als Doshi zijn we in Nederland nog niet. Architecten spannen met enige regelmaat rechtszaken aan naar aanleiding van verbouwingsplannen. Bekende voorbeelden zijn de zaak architect Fons Verheijen versus Naturalis, die resulteerde in een bouwstop waarop het museum voor 1,5 miljoen euro met Verheijen
schikte
, en het kort geding dat Wim Quist tegen waterbedrijf Evides aanspande. De rechter besliste dat Evides niet zonder overleg met Quist een nieuw hoofdkantoor aan het drinkwatercomplex in Rotterdam Kralingen mag bouwen; voor zijn overlijden vond dat overleg alsnog plaats.
Ik kan me – als ouder en architect – voorstellen dat het moeilijk is als een ander aan ‘jouw’ bouwwerk zit, ook al is dat publiek goed. Je wilt het beschermen, mogelijk verblind door ouderliefde, waardoor je niet ziet dat een verbouwing helemaal geen gek idee is.
Natuurlijk, het is wel zo netjes als de ontwerper van dienst zijn plannen eerst voorlegt aan de oorspronkelijke architect en eventueel advies ter harte neemt. Maar wat als de architect, zoals de vader in Meet the Parents, zichzelf onmogelijk opstelt? Neem de Haagse villa van Carel Henny, waarin van architect Berlage de meubels op aangewezen plekken moesten staan, en in de woonkamer geen klok mocht hangen.
In zijn pas verschenen boek
Rotterdam Ripresa – future fragments for the neoliberal city
pleit architect Marius Grootveld voor een ‘lossere houding ten aanzien van auteurschap’ waardoor het makkelijker wordt om gebouwen aan te passen. Vertrekpunt is het idee dat zo min mogelijk bouwen het meest duurzaam is, en we dus moeten werken met de stad die we hebben. Voor twaalf locaties in de Rotterdamse binnenstad vroeg hij steeds vijf architecten om, voortbouwend op de bestaande bebouwing, een interventie te ontwerpen.
Grootveld verwijst daarbij naar de Middeleeuwse stad als collectief, gestaag groeiend bouwwerk, ik blijf hangen bij de vergelijking gebouw-kind.
It takes a village to raise a child,
luidt een bekende uitspraak uit de Afrikaanse cultuur. Het betekent dat iedereen in het dorp verantwoordelijkheid neemt voor de kinderen die er rondlopen. Zou het niet mooi zijn als we op die manier, gezamenlijk voor ons gebouwde kroost zorgen?
Kirsten Hannema is architectuurcriticus en schrijft voor diverse media waaronder De Volkskrant.
Trefwoorden
transformatie
erfgoed
column
meet the parents
auteursrecht
kirsten hannema
Best gelezen
1
Staatsbosbeheer dreigt recreatiegebieden in Zuid-Holland te sluiten
maandag, 13 mei
2
Studio Muoto ontwerpt industriële woontoren voor De Nieuwe Stad
woensdag, 15 mei
3
Architecten|en|en en Bygg ontwerpen grotendeels biobased woontoren voor wooncoöperatie in Eindhoven
maandag, 13 mei
4
Lange, horizontale lijn verbindt twee delen vakantiewoning Bretagne
dinsdag, 14 mei
5
HilberinkBosch transformeert vervallen schaapskooi tot warm buitenhuis
maandag, 13 mei
Gerelateerde nieuwsberichten
Rijksbouwmeester publiceert Handreiking Auteursrecht voor opdrachtgevers
7 maart 2023
Column
Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect
18 april 2023
Column
Constructieve actie
16 mei 2023
Column
Genieten
20 juni 2023
Column
Echte architecten
19 september 2023
Column
Nieuwe ronde, nieuwe prijzen
17 oktober 2023
Column
Ad fundum
20 november 2023
Column
Alisons kerstkaarten
19 december 2023
Column
Wabi-sabi
23 januari
Column
De Friends Experience
20 februari
Column
Zwelgen in comfort
19 maart
Column
Bouwen, burgers, bezwaren
16 april
Column
Gentrificatie-compensatie
24 januari 2023
Column
Maar nooit zoals je denkt
15 november 2022
Column
Lekker loeren
18 oktober 2022
Column
Krolls (on)gelijk
20 september 2022
Column
T-koppelstuk
21 juni 2022
Column
Grensverleggend
17 mei 2022
Column
De moraal van het inclusieve verhaal
19 april 2022
Column
Ontsnappingsruimte
15 maart 2022
Column
Een les in nederigheid
15 februari 2022
Column
Over hoe en wat
18 januari 2022
Column
Valse nostalgie
21 december 2021
Column
Makkelijker kunnen we het niet maken
16 november 2021
Column
Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?
19 oktober 2021
Column
Ronchamps op de Zuidas
21 september 2021
Column
Biofobie
15 juni 2021
Column
Wildgroei
18 mei 2021
Column
Erfgoedlogica
20 april 2021
Column
Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening
16 maart 2021
Column
Vormenspel
16 februari 2021
Column
Trafo
19 januari 2021
Column
Een beter normaal
15 december 2020
Column
Architectuurgeweld
17 november 2020
Column
Ongemak
20 oktober 2020
Column
Druk op het dak
15 september 2020
Column
Uitzichtloos
16 juni 2020
Column
Alcoholist, pater, architect
19 mei 2020
Column
Pakkans
21 april 2020
Een biënnale zonder publiek
17 maart 2020
Column
Kaartenhuis
18 februari 2020
Column
Luxewarenhuis
21 januari 2020
Column
Wachtkamers
21 maart 2023
Rijksbouwmeester publiceert Handreiking Auteursrecht voor opdrachtgevers
7 maart 2023
Column
Van Sisyphus naar Sneeuwbaleffect
18 april 2023
Column
Constructieve actie
16 mei 2023
Column
Genieten
20 juni 2023
Column
Echte architecten
19 september 2023
Column
Nieuwe ronde, nieuwe prijzen
17 oktober 2023
Column
Ad fundum
20 november 2023
Column
Alisons kerstkaarten
19 december 2023
Column
Wabi-sabi
23 januari
Column
De Friends Experience
20 februari
Column
Zwelgen in comfort
19 maart
Column
Bouwen, burgers, bezwaren
16 april
Column
Gentrificatie-compensatie
24 januari 2023
Column
Maar nooit zoals je denkt
15 november 2022
Column
Lekker loeren
18 oktober 2022
Column
Krolls (on)gelijk
20 september 2022
Column
T-koppelstuk
21 juni 2022
Column
Grensverleggend
17 mei 2022
Column
De moraal van het inclusieve verhaal
19 april 2022
Column
Ontsnappingsruimte
15 maart 2022
Column
Een les in nederigheid
15 februari 2022
Column
Over hoe en wat
18 januari 2022
Column
Valse nostalgie
21 december 2021
Column
Makkelijker kunnen we het niet maken
16 november 2021
Column
Disneyficatie: scheldwoord of geuzennaam?
19 oktober 2021
Column
Ronchamps op de Zuidas
21 september 2021
Column
Biofobie
15 juni 2021
Column
Wildgroei
18 mei 2021
Column
Erfgoedlogica
20 april 2021
Column
Een duurzame architectuur kent een winst- én verliesrekening
16 maart 2021
Column
Vormenspel
16 februari 2021
Column
Trafo
19 januari 2021
Column
Een beter normaal
15 december 2020
Column
Architectuurgeweld
17 november 2020
Column
Ongemak
20 oktober 2020
Column
Druk op het dak
15 september 2020
Column
Uitzichtloos
16 juni 2020
Column
Alcoholist, pater, architect
19 mei 2020
Column
Pakkans
21 april 2020
Een biënnale zonder publiek
17 maart 2020
Column
Kaartenhuis
18 februari 2020
Column
Luxewarenhuis
21 januari 2020
Column
Wachtkamers
21 maart 2023
Toon alles
Andere nieuwsberichten
Wat is er in het hoofdlijnenakkoord afgesproken over ruimte en wonen?
Vandaag, 14:25
De formerende politieke partijen – PVV, VVD, NSC en BBB – zijn het eens geworden over een hoofdlijnenakkoord. Wat is daarin afgesproken over afgesproken rond ruimte en wonen?
Consortium De Elementaire School wint tender IKC Strandeiland
Vandaag, 11:15
De tender voor het integraal kindcentrum op Strandeiland, IJburg, is gewonnen door consortium De Elementaire School, dat onder andere bestaat uit M3V advies en management, Slokker Bouwgroep en Berger Barnett Architecten.
Driehoekig woongebouw met groene balkons voor De Nieuwe Stad
Vandaag, 10:00
Aan de noordzijde van het centrale plein in De Nieuwe Stad heeft Dyvik Kahlen Architects een driehoekig woongebouw ontworpen met 24 woningen en aan twee zijden groene balkons.
Dubbellezing met Robert Winkel (Mei) en Nina Aalbers (ArchitectuurMaken) in Keilepand
Vandaag, 08:30
In de nieuwe serie dubbellezingen architectuur in het Keilepand wordt donderdagavond 23 mei 2024 het podium gegeven aan Robert Winkel (Mei Architects & Planners, Nice Developers) en Nina Aalbers (ArchitectuurMaken).
WRK Architecten deelt kennis rond duurzaam ontwerpen op eigen website
Vandaag, 12:18
WRK Architecten heeft zijn kennis vertaalt in een aantal ontwerpprincipes en toont in een aantal casussen hoe het invulling geeft aan de verwezenlijking van de klimaatdoelen.
Studie: duingebied West-Nederland ook geschikt voor wolven
Gisteren, 14:35
In een studie van Wageningen University & Research (WUR) staat dat in het duingebied voldoende bomen zijn en er met damherten en vooral reeën ook genoeg prooidieren zijn voor de wolf.
Rekenkamer: Rijkswaterstaat en ProRail denken miljarden meer voor weg en spoor nodig te hebben dan nu begroot
Gisteren, 14:29
Tot 2038 is volgens uitvoeringsorganisaties bijna 25 miljard euro meer nodig voor onderhoud van wegen en spoorwegen dan begroot.
RIVM: zonnepanelen worden nu nog gedowncycled, maar recycling is in toekomst mogelijk
Gisteren, 14:16
Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) moet het mogelijk zijn om binnen vijf jaar nieuwe technologieën toe te passen waarmee de grondstoffen veel beter van elkaar worden gescheiden en hergebruikt.
Tennet: afschalen kolen- en gascentrales verzwakt stabiliteit electriciteitsnet na 2033
Gisteren, 10:00
De overheid moet met een plan komen om stroomtekorten vanaf 2033 te voorkomen. Daarvoor pleit netbeheerder TenneT, die waarschuwt dat de leveringszekerheid van elektriciteit na dat jaar "duidelijk verslechtert".
Friesland wil in 2050 evenveel energie verbruiken als opwekken
Gisteren, 09:00
Friesland wil in 2050 evenveel energie opwekken als verbruikt wordt in de provincie. Dat staat in de Friese Energievisie die dinsdag is gepresenteerd.
Ga naar het nieuws-archief
Kirsten Hannema
Architectuurcriticus
0
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur