Theater het Speelhuis

Theater het Speelhuis in Helmond

16 juni 2021

Steeds meer religieus erfgoed staat leeg. Deze gebouwen zijn vaak beeldbepalende, centraal gelegen bouwwerken, veelal met historische waarde en betekenis. Het is belangrijk dat dit verleden behouden en zichtbaar blijft bij herbestemming. Patrick Koschuch en Frits van Dongen pakten de rijk geornamenteerde Onze-Lieve-Vrouwekerk in Helmond uit als een cadeautje en gaven deze historische plek van bezinning en samenzijn een nieuwe rol. Religie maakte plaats voor cultuur, maar het samenkomen is gebleven. Theater het Speelhuis is het perfecte voorbeeld van een respectvolle herbestemming.

Een verwoestende brand legde het oorspronkelijke theater eind 2011 volledig in de as. De gemeente wees de Onze-Lieve-Vrouwekerk aan als tijdelijk onderkomen. De kerk aan de rand van het centrum van Helmond stond leeg omdat de onderhoudskosten te hoog waren geworden voor de parochie. Architectenbureau Cepezed begeleidde de overgang en zorgde voor de eerste inrichting van de kerk als theater. In 2014 besloot de gemeenteraad van Helmond om het Speelhuis definitief onder te brengen in de kerk. Voor de permanente functie als theater moest de kerk worden uitgebreid met een aantal voorzieningen zowel backstage als ook voor de bezoekers. De visie van Patrick Koschuch en Frits van Dongen sloot het best aan bij de wensen van de Helmondse raadsleden.

Respect voor wat je krijgt
Een kerk is een heel rijk gebouw aldus Patrick Koschuch. ‘De al aanwezige lichtinval, de fresco’s en ornamenten, de verticaliteit zijn allemaal elementen die je moet waarderen. Om dat overeind te kunnen houden, moet je respect hebben voor wat er al is en moet hetgeen je toevoegt minimalistisch en ingetogen zijn. Dat contrast hebben we bewust opgezocht; het contrast tussen minimalisme, modernisme en de rijkheid van de kerk. Hierdoor ontstaat vanzelf een pluriformiteit in belevenis waardoor bezoekers over je ontwerp spreken en discussiëren. Juist in die eigenwijsheid en eigenheid van het ontwerp van het nieuwe Speelhuis school de overtuigingskracht naar de raad.’

Alle voorzieningen van het theater zijn ondergebracht in een eenlaags paviljoen dat om de kerk heen is gelegd. Door de enorme transparantie, het minimalistische materiaalgebruik en het slanke dak is de statige kerk de hoofdrolspeler in zijn eigen decor. Het gehele paviljoen heeft rondom een volledig glazen schil. Ook de aansluiting van het paviljoen op de kerk bestaat uit glas. Door de lichtstraat die de nieuwbouw met de oudbouw verbindt, valt licht het interieur binnen waardoor transparantie ontstaat en het exterieur van de kerk het interieur van de nieuwbouw wordt. De glazen panelen van de lichtstraat zijn ingelegd in de kerkmuur en onderling slechts door een kitvoeg met elkaar verbonden waardoor de lichtinval maximaal is.

Stimulans om samen te komen
Het glazen paviljoen heeft een heldere programmatische scheiding tussen back- en frontstage. De scheiding of juist de verbinding wordt gevormd door de Pleinzaal. In deze extra multifunctionele ruimte kunnen kleine optredens worden geprogrammeerd. Ook deze zaal heeft een glazen gevel. Bijzonder is dat deze volledig kan worden geopend waardoor de zaal een geheel vormt met de publieke ruimte buiten. Koschuch hierover: ‘Deze kant van het centrum was enigszins desolaat waardoor er ook een stedenbouwkundige opdracht lag. We hebben daarom de hoofdingang van het theater juist aan de andere zijde van de kerk gecreëerd. Samen met de Pleinzaal wordt het centrum hierdoor bij het theater betrokken en ontstaat een levendige ontmoetingsplaats. Zeker in tijden dat de interactie tussen mensen verarmt, moet je proberen het gebouw een stimulans te maken om samen te komen.’ Juist door de transparantie van het ontwerp is de integratie van kerk en theater, van religie en cultuur geslaagd en maakt het Speelhuis weer onderdeel uit van het centrum van Helmond. De volledig glazen schil is opgebouwd uit maatwerk MethermoXL panelen en puien van Metaglas. Ook de lichtstraat die de nieuwbouw verbindt met de kerk is door Metaglas gerealiseerd.

Maatschappelijk relevant
Patrick Koschuch vertelt dat er een aantal slimmigheden nodig waren om van het theater een perfect functionerend geheel te maken. Dat is volgens de architect noodzakelijk omdat de overheid zich steeds verder terugtrekt en ook de subsidies minder worden. ‘We hebben de pastorie benut voor de benodigde kantoorruimte. We hebben alle stromen zowel goederen als publiek, medewerkers en artiesten gescheiden gehouden, maar wel zichtbaar en hele korte lijnen gecreëerd. De aanvoer van goederen is geïntegreerd in het gebouw en gelegen aan de doorgangsroute. De kleedruimtes en artiestenfoyer zijn aan de publieksluwe zijde gepositioneerd, maar de foyer is weer wel te betrekken bij het openbare deel als dat de voorkeur van de artiesten heeft.’ Een theater is een functie die goed past bij een kerk. In de verbeelding, bespreken van maatschappelijke thema’s, wereldlijke zaken zit de overlap tussen religie en theater. Een theater is evenals een kerk van oudsher maatschappelijk relevant doordat ook hier actuele thema’s worden geadresseerd of de heersende mores aan de kaak wordt gesteld. Met de integratie van het theater in de kerk wordt de relevantie van de kerk behouden en is het een schoolvoorbeeld van een succesvolle herbestemming.

Vragen?
Heeft u na het lezen van dit artikel vragen over het project? Of wilt u meer weten over de MethermoXL aluminium ramen en deuren van Metaglas? Bezoek onze website, vul het contactformulier in en wij nemen zo spoedig mogelijk contact met u op.

Locatie

Trefwoorden

frits van dongen architecten en planners aluminium profiel methermoxl concertzaal glazen gevel theater transformatie renovatie metaglas helmond 't speelhuis buitenconcert koschuch architects kerk

Metaglas Groep

Download brochures (1)Neem contact op

Staat van realisatie Voltooid

Start ontwerpproces 2015

Start bouw 2017

Oplevering 2018

Ingebruikname 2018

Plaats Helmond

Meewerkende partijen

ArchitectKoschuch Architects, Frits van Dongen architecten en plannersProjectarchitectFrits van Dongen, Patrick KoschuchOpdrachtgeverGemeente HelmondAannemerAannemingsmaatschappij HegemanFotograafBart van Hoek

Leveranciers

OverigMetaglas Groep

Download brochures

MethermoXL ramen en deuren

Brochure

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun brochure gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen. Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je brochures downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Frank Allart Schuifdeurtrekringen

Brochure

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun model gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen. Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je modellen downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Neem contact op met Metaglas Groep

Je bent momenteel niet ingelogd. Hierdoor is het alleen mogelijk om meer informatie per e-mail op te vragen. Wil je liever gebeld worden of documentatie per post ontvangen? Klik dan hier om in te loggen.
Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Opmerkingen