Huis Hermans
20 december 2018
Een zwarte stalen doos op een witte plint met alleen gevelopeningen op de begane grond. Dat is het kenmerkende aanzicht van Huis Hermans, een spraakmakende particuliere nieuwbouwwoning in Almere. Zonder ramen in de gevel een woning realiseren waarin daglicht een voorname rol inneemt, is een uitdaging. Het is COURAGE architecten gelukt, door een woning te ontwerpen waarbij het daglicht via het dak tot diep in de woning binnendringt. Het ontwerp is bekroond met diverse architectuurprijzen, waaronder de Dutch Daylight Award.
Huis zonder ramen
“De opdrachtgevers vroegen ons een woonmachine te ontwerpen”, vertelt Lars Courage, architect/eigenaar van COURAGE architecten. “Alle conventies met betrekking tot wonen, moesten dus losgelaten worden. Daarbij waren we beperkt door de korte afstand tot de aangrenzende huizen, van gevel tot gevel liggen deze namelijk op twee meter afstand. Bij het plaatsen van ramen in de zijgevels zouden de bewoners direct tegen de gevel van de buren aan kijken en dat botste met de gewenste privacy. We moesten dus op een andere manier met lichtinval omgaan en kozen voor daglichtinval van boven.”
Aanpassing Bouwbesluit
“Dat betekent direct iets voor de invulling van de binnenkant”, vervolgt Courage. “We zijn gaan werken met zwevende ruimtes en loopbruggen, met vloeren van glas en persroosters. Volgens het toen geldende Bouwbesluit was het in theorie onmogelijk om met daglicht via het dak een tussenvloer te bereiken die lager ligt dan het vloerniveau direct onder het dak. Met de VELUX Daylight Visualiser konden we aantonen dat er meer dan voldoende daglicht op de eerste verdieping terechtkwam. Uiteindelijk hebben we vanuit het gelijkwaardigheidsbeginsel via de Tweede Kamer toch goedkeuring gekregen om de woning te bouwen. Ons allergrootste compliment is dat het Bouwbesluit mede naar aanleiding van ons project in 2012 is aangepast: het artikel over daglicht met daarin de passage die ons parten speelde, is eruit gehaald.”
Lichtstraat avant la lettre
Voor daglichtinval koos Courage voor VELUX INTEGRA®, gecombineerd tot drie lichtstraten op het platte dak. “Tijdens het ontwerp van de woning, zo’n tien jaar geleden, waren de VELUX modulaire lichtstraten nog niet op de markt. Om lichtinval te creëren, hebben we daarom op het dak VELUX INTEGRA® dakramen in een repeterend aantal laten terugkomen. Daar is iets bijzonders uitgekomen.” In totaal liggen er dertien op afstand bedienbare tuimelramen op het dak, verdeeld over drie lichtstraten. De elektrische dakramen zijn op afstand te bedienen, zodat ook gemakkelijk frisse lucht in de woning kan worden toegelaten. “Het zwaartepunt in onze ontwerpen ligt altijd op comfort.”
Caleidoscoop
Volgens Courage kun je het effect van daglicht in dit project eigenlijk pas ervaren als je zelf in de woning hebt gestaan. “Op een zonnige dag krijg je de projectie van licht dat langs of door producten heen valt. De persroosters van de vloeren gaan schaduw afgooien. Doordat natuurlijk licht niet statisch is, gebeurt dit altijd op een andere manier. De kleur binnen verandert ook gedurende de dag, van blauw in de ochtend tot rood in de avond. En in het voorjaar is de stand van de zon weer anders dan in het najaar. Het licht in de woning verandert dus continu als een soort caleidoscoop: in reflectie, in kleur en in lichtintensiteit. Als het ’s nachts volle maan is, kun je binnen zonder lamp toch alles zien. Dat zijn de cadeautjes die je van tevoren niet kunt voorspellen.”
Daglicht beleven
Voor Courage was Huis Hermans een kantelpunt in zijn carrière. “Dit project heeft vooral een heleboel bewustwording teweeggebracht, ik ben op een andere manier naar daglicht gaan kijken. COURAGE architecten was altijd al het architectenbureau met veel glas in de gevel, maar nu betrekken we bewust steeds meer het dak erbij. Met een goed ontwerp kun je mensen echt de kwaliteit van daglicht laten beleven. De projecten waarbij daglicht bijna tastbaar wordt zijn mijns inziens de mooiste projecten.” Hij vindt dat daglicht in architectuur eigenlijk nog te weinig wordt ingezet. “We kunnen veel meer bereiken door goed te spelen met daglicht, in plaats van geld uit te geven aan allerlei franjes en frutsels aan gebouwen. In dit ontwerp zit de kracht ook in de kunst van het weglaten. Een beetje zoals Mies van der Rohe: Hoe simpel kan ik een gebouw maken dat perfect voldoet aan de eisen die er gesteld zijn.”