Porthos kan verder na uitspraak RvS, reacties gemengd
16 augustus 2023, 14:18
Het project Porthos, dat is gericht op afvangen en opslaan van CO2 onder de Noordzee, kan doorgaan. De Raad van State (RvS) oordeelt dat de stikstof die vrijkomt bij de bouw geen significante invloed heeft op de nabijgelegen natuur. De vergunningen die het ministerie van Economische Zaken en Klimaat had afgegeven zijn daardoor in orde. Mobilisation for the Environment en andere natuur- en milieu-organisaties reageren kritisch.
Porthos CO2 Transport and Storage C.V., of kortweg Porthos, wil de komende vijftien jaar ongeveer 10% van de CO2-uitstoot van de industrie rond Rotterdam afvangen, gebruiken en opslaan in lege gasvelden onder de Noordzee. De methode, ook aangeduid als Carbon Capture, Utilisation and Storage (CCUS), vermindert de hoeveelheid broeikasgassen die in de atmosfeer komen. Dit helpt in de strijd tegen de opwarming van de aarde, stellen de partijen achter Porthos.
Het project is opgezet door het Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energiebeheer Nederland. Volgens die partijen is Porthos ook belangrijk voor het halen van de klimaatdoelen van 2030. Natuurorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) ging echter in verzet tegen de bouwplannen voor een compressorstation en de CO2-leiding.
Geen significante schade
MOB vreest schade aan natuur in nabijgelegen duingebieden; daarnaast vindt de natuurorganisatie dat de Nederlandse overheid de fossiele bedrijven met de bijbehorende subsidies van ruim twee miljard euro te veel helpt bij het opruimen van hun rommel.
De hoogste algemene bestuursrechter van Nederland stond onder andere voor de vraag of het onderzoek naar de stikstofgevolgen voor de natuur goed was gedaan. Dat is het geval, oordeelde de RvS. Tijdelijk daalt er weliswaar meer stikstof neer in omliggende natuurgebieden, maar de ministers van EZK en Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening hebben “op basis van objectieve gegevens aangetoond dat in dit geval is uitgesloten dat deze natuurgebieden daarvan ‘significante gevolgen’ ondervinden”, verklaart de RvS.
Geen verdere vertraging
Nu de hoogste rechter vandaag heeft geoordeeld dat de stikstofuitstoot van de bouw van Porthos de omliggende natuur niet significant beschadigt, hoeft er geen natuurvergunning te worden aangevraagd. De realisatie van het project kan naar verwachting begin volgend jaar daadwerkelijk starten.
Bij een negatief oordeel had Porthos verdere vertraging kunnen oplopen. Een tussentijdse uitspraak zat de bouw van de CO2-leiding naar lege gasvelden eerder wel dwars. Destijds was een vrijstelling, die regelde dat de tijdelijke uitstoot van stikstof bij het bouwproject niet beoordeeld hoefde te worden, het struikelblok. De RvS bepaalde toen dat een vrijstelling voor de bouwfase van het project illegaal was.
Onder andere olieconcerns Shell en ExxonMobil willen Porthos gebruiken. Een woordvoerder van het opslagproject benadrukte eerder dat Porthos een tussenoplossing is. De industrie moet weliswaar vergroenen, maar voorlopig is de maatschappij nog erg afhankelijk van fossiele brandstoffen. Afvang en opslag zou dan ook noodzakelijk zijn, is de redenering.
Kabinet blij
Het kabinet is “ontzettend blij” dat het project Porthos mag doorgaan, zo hebben de ministers Micky Adriaansens (Economische Zaken) en Rob Jetten (Klimaat) in een gezamenlijke reactie op de uitspraak van de RvS laten weten. “Belangrijk nieuws voor de energietransitie en het klimaat”, vindt Jetten.
“Het klimaat wacht niet en Porthos levert een grote bijdrage aan het halen van onze klimaatdoelen van 2030”, zegt de minister verder. In dat jaar moet de CO2-uitstoot met zeker 55% zijn verminderd ten opzichte van 1990 om schadelijke klimaatverandering te beperken. Het Porthos-project zou volgens berekeningen de CO2-uitstoot van Nederland met 2,5 megaton per jaar kunnen verlagen.
Volgens Adriaansens is de uitspraak van de rechter “een hele goede ontwikkeling”. De bewindsvrouw spreekt van een mooie dag voor de Rotterdamse en Nederlandse industrie, die volgens haar alle mogelijkheden moet aangrijpen om snel te verduurzamen.
Reactie MOB
Volgens MOB verandert de uitspraak van de RvS echter “niets aan het omstreden karakter” van dat project. De organisatie blijft kritisch over het project: “De opslagkosten én de risico’s op lekkages zijn voor rekening van de Nederlandse burger”, stelt MOB. “Een fantastische deal voor Shell en Exxon. De Nederlandse burger betaalt.”
Hoewel hoger beroep tegen de uitspraak van vandaag – over de bouwplannen voor het compressorstation en de CO2-leiding – niet mogelijk is, kan het verzet zich misschien richten op de CO2-afvanginstallaties . Volgens Johan Vollenbroek, voorman van MOB, zijn daar nog vergunningen voor nodig. Of MOB dat aangrijpt voor een gang naar de rechter, weet Vollenbroek nog niet.
MOB vreesde dat de uitspraak zou kunnen betekenen dat er een soort ‘drempelwaarde’ voor de natuurbelasting voor toekomstige projecten ontstaat. De Raad van State benadrukte woensdag echter dat voor elk project een ecologische analyse moet worden gemaakt, waarbij de specifieke kenmerken van het Natura 2000-gebied in de omgeving meegenomen wordt. Vollenbroek noemt dit “een positief punt” van de uitspraak.
Greenpeace kritisch
Greenpeace Nederland is eveneens kritisch en teleurgesteld na de uitspraak van de RvS. Directeur Andy Palmen noemt de opslag van CO2 onder de bodem van de Noordzee “een schijnoplossing die de transitie naar een klimaatneutraal Nederland tegenwerkt.”
“De miljarden aan subsidie die hier naartoe gaan, kunnen maar een keer uitgegeven worden en worden nu niet ingezet om de transitie naar een schone samenleving vorm te geven”, zegt Palmen van Greenpeace. “In plaats daarvan wordt de vervuiling onder het tapijt geveegd.” Palmen zegt dat we af moeten van fossiele brandstoffen om een klimaatneutrale samenleving te worden. Volgens Palmen is de potentiële werking van het Porthos-project beperkt.
Natuur & Milieu wenst voorwaarden
Ook Natuur & Milieu zegt “zeker niet te juichen”, maar spreekt wel van “enige opluchting” na de uitspraak van de RvS. “Zonder dit project wordt het uitermate lastig om de klimaatdoelen nog te halen met alle desastreuze gevolgen van dien”, zegt de milieuvereniging.
Tegelijkertijd uit ook zij zich kritisch. Met CO2-opslag wordt de uitstoot van de fossiele industrie afgevangen, maar daarmee zijn de bedrijfsprocessen zelf nog niet verduurzaamd, zegt de organisatie. Een project als Porthos zou dus gepaard moeten gaan met strenge voorwaarden, “die bedrijven verplichten tot volledige verduurzaming op de langere termijn met 100% groene energie”.
Bron: ANP, Architectenweb