Marjolein van Eig

De architect is op zoek naar liefde

10 april, 12:00

“It’s a tremendous assignment, an unusual opportunity for an architect.” Howard Roark staat voor een groot raam met daarin een flinke maquette, een minimalistische Mies-achtige rechthoekige toren. Erachter de skyline van New York. Hij kijkt naar zijn werk, zijn haar zit goed. Aan een massieve vergadertafel zitten drie oudere mannen, allen in pak. Ze feliciteren hem met zijn ontwerp en opdracht. Een uitgesproken kans voor deze onbekende architect. “On one minor condition, oh, it’s just a small compromise.” Ze vragen om een ‘kleine’ aanpassing aan het ontwerp. Het publiek immers, zal dit radicale voorstel niet begrijpen. En je moet je altijd aanpassen aan de algemene, gedeelde smaak stellen ze. Ze voegen wat zuilen en timpanen toe aan de minimalistische maquette. Roark zal dat toch geen probleem vinden, is de verwachting.

Maar held Roark says No. “Als je mijn werk wilt, dan neem je het zoals het is.” Een gebouw heeft volgens Roark integriteit, zoals een mens. Het moet waarachtig zijn aan zijn eigen ideeën, vorm en doel.

De film uit 1949, naar het boek van Ayn Rand is in zwart-wit, evenals de karakters die er ten tonele verschijnen. De kracht van het autonoom denkende individu, dat kan ik waarderen. Maar verder is het zo karikaturaal dat ik me er niet mee kan identificeren. De potsierlijke mannen, de pakken, de modernistische toren. De architect als de profeet met zijn grote ideeën en met zichzelf als enige waarheid. Daartegenover de ontwikkelaar als de geldwolf, die de mensen wil verleiden om zijn gebouwen te kopen.

Nee, de architect is geen kunstenaar. De architect is samen met de ontwikkelaar een spin in het web van een proces dat steeds complexer wordt.

Voor een korte presentatie over de architect en de ontwikkelaar voor de ‘tafel van Arcam’ interviewde ik een aantal collega-architecten over hun ervaringen met ontwikkelaars. “De verschillen zijn groot”, was de reactie van de meesten. Om vervolgens te mopperen over de voortdurende onderschatting van het architectenvak, gedoe over honoraria, halve opdrachten, lijsten met DNR-afwijkingen, interne strijd bij de ontwikkelaar zelf tussen de conceptafdeling en de bouwafdeling, en het gedwongen toepassen van conceptwoningen die zogenaamd makkelijk zijn in te pluggen maar nooit passen en altijd veel (onbetaald) werk kosten.

Misschien zijn hier toch wat parallellen te trekken met het boek van Ayn Rand, The Fountainhead? De architect die altijd bereid is om veel te geven, vanuit de liefde voor het vak en om een beroepseer hoog te houden. Het verantwoordelijkheidsgevoel dat op de architect drukt; het ontwerp moet wel goed zijn en goed uitgevoerd worden; er gaan immers echte mensen in de gebouwen wonen en we moeten er met zijn allen een tijd tegenaan kijken. Aan de andere kant de ontwikkelaar die vooral een soepel proces wil, die marges heeft te halen, een raming om binnen te blijven en een architect wil die meewerkt, geen gedoe. “De architect is op zoek naar liefde, maar de ontwikkelaar wil gewoon seks”, grapte een architect.

Gelukkig is de wereld niet zwart-wit. De ene ontwikkelaar is de andere niet. En uiteindelijk worden we allemaal heel blij van het samen maken van mooie dingen. En dat proces is prachtig, vooral wanneer het vertrouwen en het respect wederzijds is. En waar de overheid en de corporaties steeds meer risicomijdend zijn gaan ontwikkelen, liggen de grootste kansen voor architectuurtalent de laatste jaren bij de ontwikkelaars. “It’s a tremendous assignment, an unusual opportunity for an architect,” dat geldt ook voor mijn eigen architectenbureau, met twee grote projecten in Leidsche Rijn en eentje in Amsterdam. En het geldt voor een hoop van mijn generatiegenoten en jongere architecten. De ontwikkelaar is één van de weinige partijen waar nog aan interessante, innovatieve en spannende, grotere opdrachten is te komen en aan kansen om te bouwen. Dit alles dankzij de zoektocht naar vernieuwing en het nemen van risico’s die aan de basis liggen van elke ontwikkeling.

Marjolein van Eig is architect-directeur van BureauVanEig. Zowel in haar werk als in haar maandelijkse column verbindt ze eigentijdse opgaven met hun historische wortels. Ze is afstudeermentor aan de Academie van Bouwkunst, geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, en is architectlid van de Welstandcommissie in Rotterdam.

Trefwoorden

tafel van arcam projectontwikkelaar the fountainhead ontwikkelaar projectontwikkelaars column ontwikkelaars ayn rand marjolein van eig

1	Woontorens The Grace worden lager dan gepland vrijdag, 26 april
2	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
3	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
4	Mid-rise Milaan dinsdag, 23 april
5	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april

De architect is op zoek naar liefde

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde podcasts

Andere nieuwsberichten

Gent krijgt grootschalig complex voor meer dan 500 studenten

Groningen als 'voorbeeldige stad' in expositie door De Zwarte Hond

What If Lab resulteert in ideeën over hergebruik windturbine-onderdelen

Poppenhuizen voor kinderen met energiestofwisselingsziekte worden geveild

Massaclaim van drie miljard tegen Staat om Schiphol in de maak

Private huursector gegroeid, met name dankzij nieuwe woningen

Schoenenkwartier Waalwijk organiseert architectuurrondleidingen

Woontorens The Grace worden lager dan gepland

Tweede Kamer neemt nieuwe huurwet aan

Brabant gaat door met stikstofaanpak en ziet op termijn ruimte